Akcje ułamkowe – co to takiego? Jak działają?

Na polskim rynku kapitałowym pojawiła się oferta umożliwiająca zakup akcji ułamkowych – XTB wprowadził tę nowość. Za granicą to jednak nic nowego. Dzięki takiej ofercie inwestor ma możliwość zakupu ułamka akcji danej spółki. Inwestorzy nie muszą nabywać całej akcji, aby uzyskać ekspozycję na określoną spółkę lub ETF. Dzięki akcjom ułamkowych inwestor z małym kapitałem może nabyć wiele spółek w ramach jednego portfela inwestycyjnego. W dzisiejszym artykule przybliżę, czym są akcje ułamkowe oraz jakie mają wady i zalety.

akcje ulamkowe

Kluczowe informacje:

  • Akcje ułamkowe to, jak sama nazwa wskazuje, cząstki akcji. Niektórzy brokerzy pozwalają na zakup 1/2, 1/4 czy nawet 1/100 jednego papieru wartościowego danej spółki.
  • Akcje ułamkowe nie są papierami wartościowymi, ale prawem powierniczym. Z tego względu posiadanie akcji ułamkowych nie daje takich samych praw, jakie mają pełnoprawni akcjonariusze. Nie można np. wziąć udziału w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy.
  • W USA akcje ułamkowe to popularne rozwiązanie, w Polsce to jednak nowość. Ostatnio z taką ofertą wystartował XTB.
  • Dzięki akcjom ułamkowym nawet inwestorzy z niewielkim kapitałem mogą oswoić się z giełdą.
  • Poza akcjami ułamkowymi można zakupić także ułamkowe ETF’y.

Czym są akcje ułamkowe?

Akcje ułamkowe jest to usługa, która oferuje inwestorom możliwość zakupu tylko fragmentu akcji notowanej na giełdzie. Dzięki temu inwestor może zbudować zdywersyfikowany portfel akcyjny, nawet jeśli nie dysponuje dużym kapitałem. Dla osób z kwotą rzędu 5 000 zł zbudowanie portfela liczącego 10 spółek oznaczać będzie inwestycję w wysokości zaledwie 500 złotych w każdą. Pomijając kwestie prowizji, inwestor miałby twardy orzech do zgryzienia, jak skonstruować zdywersyfikowany portfel inwestycyjny z tak niewielkim kapitałem.

Na polskiej giełdzie można znaleźć wiele spółek, których cena akcji jest bardzo wysoka. Najbardziej jaskrawym przykładem jest LPP. Na dzień 15 czerwca 2023 roku spółka była wyceniana na 14 230 zł. Zakładając, że inwestor chce mieć tylko 10% portfela ulokowanego w taką spółkę, jego portfel inwestycyjny powinien wynosić aż 142 300 zł. Z tego względu nabycie akcji LPP było dla wielu inwestorów indywidualnych czymś niedostępnym. Akcje ułamkowe umożliwiają dywersyfikację w ramach jednego portfela inwestycyjnego, nawet jeśli inwestor ma niewielki kapitał.

Warto pamiętać, że akcje ułamkowe nie są papierem wartościowym, ale prawem powierniczym. Oznacza to, że posiadacz akcji ułamkowej nie ma takich samych praw jak pełnoprawny akcjonariusz (posiadacz m.in. 1 akcji spółki).

Akcje ułamkowe mogą powstawać także w inny sposób. W Stanach Zjednoczonych możliwe jest także posiadanie części akcji za pośrednictwem DRIP (Dividend Reinvestment Plan). DRIP pozwala automatycznie reinwestować dywidendę w akcje firmy. Akcje ułamkowe mogą powstać również w wyniku przejęcia jednego podmiotu przez drugi. Z racji tego, że akcje są niepodzielne wprowadzono praktykę tak zwanego Cash in Lieu. Opowiemy sobie o tym zagadnieniu w dalszej części artykułu.

Nie chcesz kupować ułamkowych papierów wartościowych, ale “całe” akcje? Przeczytaj, jak to zrobić Sprawdź

Historia akcji ułamkowych

Co ciekawe nie jest to nowy pomysł. Pierwsza oferta, jaka pozwalała na zakup ułamkowej części akcji, była dostępna dla inwestorów już w 1999 roku. Pierwszą znaną firmą, która oferowała taką usługę był BuyandHold. Za opłatę na poziomie 1-3$ miesięcznie firma oferowała dostęp do najpopularniejszych akcji na amerykańskiej giełdzie. Jednak oferta firmy po pęknięciu bańki dotcom odeszła w niebyt.

Przez wiele późniejszych lat oferta brokerów na rynkach rozwiniętych nie była atrakcyjna dla inwestora z małym portfelem. Opłaty rzędu kilku, a czasem kilkunastu dolarów za transakcję odstraszały inwestorów indywidualnych z niewielkim kapitałem. Jednak z biegiem lat konkurencja narastała. Obecnie coraz częściej można znaleźć brokerów, którzy oferują możliwość handlu z niewielkimi prowizjami, a nawet handel bez prowizji. Dzięki temu inwestor może dokonywać transakcji przy minimalnych kosztach.

Otwartym pozostaje pytanie, czy większość inwestorów naprawdę potrzebuje rotować portfelem akcji tak często. Dla długoterminowych inwestorów, którzy chcą trzymać akcje kilka lat, prowizja ma drugorzędne znaczenie. Jednak np. dla day traderów niskie prowizje są czymś niezbędnym. Wraz z obniżaniem prowizji możliwe było zrobienie ukłonu w stronę inwestorów o mniejszych portfelach.

Na renesans takiej oferty trzeba było poczekać aż 20 lat. W 2019 roku Interactive Brokers zaoferował swoim klientom możliwość kupienia ułamka akcji na giełdzie. Bardzo szybko w USA rozpoczął się wyścig między brokerami. Obecnie wśród amerykańskich instytucji, które mają możliwość handlu akcjami ułamkowymi na swoich platformach, można wymienić m.in:

  • Interactive Brokers,
  • Robinhood,
  • Fidelity Investments,
  • TD Ameritrade,
  • e-Trade,
  • Merrill Edge,
  • Vanguard,
  • Charles Schwab.

Warto jednak zauważyć, że w Polsce również działają instytucje, które oferują możliwość inwestowania w akcje ułamkowe. Przykładem jest XTB, które oferuje swoim klientom możliwość nabywania akcji ułamkowych. O ofercie tego brokera opowiemy się późniejszej partii tego tekstu.

Jak działają akcje ułamkowe w ofercie domu maklerskiego?

Akcje ułamkowe nie są notowane na giełdzie. Zgodnie z Kodeksem Spółek Handlowych (KSH) akcje to papier wartościowy, które umożliwiają skorzystanie z majątkowych i niemajątkowych praw akcjonariusza (np. prawo co do głosu czy prawo do dywidendy). Zgodnie z definicją akcje są niepodzielne. Jak więc możliwe jest handlowanie ułamkowymi częściami akcji?

Bardzo ciekawy dokument opublikował XTB, gdzie wyjaśniono dokładnie, w jaki sposób działa mechanizm akcji ułamkowych. 1 Nabywca akcji ułamkowych nie jest pełnoprawnym właścicielem akcji. Inwestor dysponuje prawem powierniczym do części akcji notowanych na rynku regulowanym. Nabycie akcji ułamkowych pozwala na korzystanie z korzyści ekonomicznych, które są proporcjonalne do ułamka akcji, które nabywa. Ma więc ograniczone uprawnienia korporacyjne.

Posiadanie akcji ułamkowych nie jest tożsame z nabyciem prawa własności akcji. Właścicielem akcji pozostaje XTB, które wcześniej nabyło akcje na rynku. To właśnie XTB dla stron trzecich jest uprawniony do akcji (całkowitych) i praw korporacyjnych do nich przysługujących. Zatem nabycie akcji ułamkowych nie jest równoznaczne z nabyciem ułamka rzeczywistej akcji. Nabywając akcje ułamkowe, zawiera się de facto umowę z XTB.

Zatem w chwili sprzedaży akcji ułamkowej następuje wygaśnięcie prawa powierniczego. W chwili zakupu akcji ułamkowej następuje stworzenie prawa powierniczego. Tym samym akcje ułamkowe nie stanowią odrębnego instrumentu finansowego. Warto pamiętać, że prawo powiernicze wygasa w chwili, kiedy inwestor nabędzie łącznie 1 akcję spółki. Wtedy suma akcji ułamkowych jest zamieniana na jedną akcję spółki. W efekcie inwestor staje się akcjonariuszem firmy. Jeśli inwestor ma np. 1,5 akcji, to z jednej strony ma prawo do udziału w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy (posiada 1 akcję), z drugiej ma 0,5 akcji w prawie powierniczym.

Jak już wspomniałem, akcje ułamkowe nie stanowią odrębnego instrumentu finansowego. Zatem nie podlegają ochronie w ramach Systemu Rekompensat KDPW S.A. (Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych). Oznacza to, że tak długo jak inwestor dysponuje prawem powierniczym, tak długo nie będzie chroniony przez system rekompensat. W chwili upadłości domu maklerskiego XTB (lub innego domu maklerskiego, który oferuje akcje ułamkowe) posiadacz akcji ułamkowych ma wierzytelność wobec masy upadłościowej domu maklerskiego.

W takiej sytuacji istnieje ryzyko, że inwestor straci zainwestowane pieniądze. Jeśli inwestor posiadałby zwykłe akcje, to mimo upadku brokera, miałby zabezpieczone akcje w ramach Systemu Rekompensat KDPW S.A.

akcje ułamkowe w ofercie brokera XTB
Oferta akcji ułamkowych u polskiego brokera XTB

Akcje ułamkowe – oferta XTB

XTB w 2023 roku zaczął reklamować ofertę akcji ułamkowych. Na ich stronie internetowej można znaleźć informację, jakie akcje i ETF-y są objęte ofertą “akcji ułamkowych”. 2 Zgodnie z PDF-em zamieszczonym na stronie tego Domu Maklerskiego inwestor może nabyć zarówno akcje spółek z rynku polskiego, wybranych europejskich giełd i rynku amerykańskiego. Oczywiście oferta dostępnych instrumentów z opcją kupna ułamka akcji czy ETF-u jest ograniczona. Na rynku polskim inwestor może nabyć ułamek akcji 11Bit, ale już akcję Asseco Business Solution musi nabyć całą. Nie jest to więc oferta doskonała, ale na pewno ciekawa. W amerykańskich papierów wartościowych można nabyć m.in. ułamek akcji Booking Holding czy BlackRock.

Jeśli spojrzymy na dostępne ETF-y, to inwestor ma możliwość zakupu “ułamka” wszystkich ETF-ów z rodziny Beta, które są notowane na warszawskiej giełdzie. W przypadku większych ETF-ów klient domu maklerskiego XTB może kupić m.in. ułamek ETF-ów na najważniejsze indeksy giełdowe (np. iShares Core DAX UCITS ETF DE (Acc EUR) czy iShares Core S&P 500 UCITS ETF (Acc USD)). Wspomniane ETF-y dają ekspozycję odpowiednio na indeks DAX 40 oraz S&P 500.

Warto również pamiętać, że XTB wymaga zainwestowania minimalnej kwoty w każdym zleceniu. W zależności od waluty wynosi ona 10 jednostek (np. 10€, 10$ czy 10 PLN). Kolejnym ograniczaniem jest minimalna wielkość transakcji. Inwestor może nabyć minimum 1/100 danej akcji.

Wciąż trwa oferta promocyjna, która znosi prowizję dla inwestorów, których miesięczny obrót wynosi poniżej 100 000€. Transakcje powyżej tego limitu zostaną obciążone prowizją – która wynosi 0,2% (min. 10€). Mało jednak który inwestor indywidualny przekroczy ten limit.


XTB jako jedyny polski broker oferuje akcje ułamkowe:

Nie znaleziono ofert spełniających kryteria wyszukiwania

Prowadzenie konta
0 zł
Typy CFD
ETF, opcje, futures, obligacje, konto depozytowe
Platformy
Freedom24

434 osób

wybrało ofertę
Sprawdź

Oferowane instrumenty finansowe, zwłaszcza z dźwignią, niosą ryzyko strat przekraczających zainwestowany kapitał.


Zalety inwestowania w ułamki akcji

  • Jest to bardzo ciekawa oferta dla osób, które inwestują na rynku kapitałowym małe kwoty. Oferta akcji ułamkowych znacznie obniża bariery kapitałowe dla inwestora. Dzięki tej opcji osoby dopiero zaczynające inwestować na rynku i mające niewielkie środki mogą rozpocząć przygodę na rynku kapitałowym. Zmniejszenie barier wejścia pozwala na rozpoczęcie inwestowania wcześniej i skorzystania z procentu składanego znacznie szybciej.
  • Możliwość handlowania akcjami ułamkowymi znacznie zwiększa możliwości inwestycyjne. Nie dość, że pozwalają inwestować w akcje spółek o wysokich cenach nominalnych akcji (np. Booking, AutoZone, Lindt & Sprugl), to jeszcze ułatwiają zarządzanie ryzykiem. Dzięki inwestowaniu w ułamki akcji inwestor może zainwestować dokładnie tyle, ile chce. Nie musi kupować od razu całej akcji. Pozwala to na większą elastyczność w inwestowaniu lub spekulowaniu.
  • Akcje ułamkowe umożliwiają łatwiejszą dywersyfikację portfela. Można dzięki temu nawet z niewielkiego kapitału zbudować zdywersyfikowany portfel, który składa się nawet z kilkunastu spółek.
  • Akcje ułamkowe dają także możliwość zastosowania podejścia DCA dla osób z niewielkim portfelem. DCA to skrót od dollar cost averaging. Dzięki akcjom ułamkowym i niskim prowizjom inwestor nie musi czekać np. 2 miesięcy, aby zebrać odpowiednio dużo kapitału, by zainwestować w kilka spółek. Akcje ułamkowe ułatwiają regularne inwestowanie gotówki w akcje i ETF-y.
Day trading czy inwestowanie długoterminowe – jaką strategię inwestycyjną wybrać? Zobacz

Wady akcji ułamkowych

  • Zawarcie transakcji na akcjach ułamkowych może mieć wyższe koszty transakcyjne z powodu niewielkiej kwoty inwestycji. Warto wcześniej sprawdzić, jakie są opłaty w domu maklerskim.
  • Warto pamiętać, że możliwość handlu ułamkami akcji jest bardzo ograniczona. Zazwyczaj dotyczy to najbardziej popularnych akcji, a nie spółek niszowych.
  • Warto również dowiedzieć się, czy jako właściciel ułamkowej części akcji masz prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Niektórzy brokerzy (np. Robinhood) umożliwiają głosowanie, nawet jeśli nie masz całej akcji. Jednak u niektórych brokerów nie ma takiej możliwości.
  • Niekiedy posiadanie akcji ułamkowych może znacznie utrudnić transfer portfela do innego brokera. Niektórzy brokerzy będą wymagać sprzedaży ułamkowej części akcji. To będzie oznaczało dodatkowy koszt (prowizja) oraz konsekwencje podatkowe (podatek od zysków kapitałowych).
  • Kolejną wadą jest to, że akcje ułamkowe nie wchodzą do Systemu Rekompensat KDPW. Zatem w chwili upadku domu maklerskiego inwestor może nie odzyskać części albo wszystkich środków zainwestowanych w akcje ułamkowe.

Dodatkowe zagadnienienie: Cash in Lieu – co to jest?

Ułamki akcji inwestor może otrzymać także podczas splitów akcji albo reverse splitów. Przykładowo inwestor posiada akcje, które będą miały split 3:2. W efekcie otrzyma 3 nowe akcje za każde 2 posiadane akcje. Przykładowo inwestor posiadał 15 akcji. Według splitu ma otrzymać 22,5 akcji. 

W amerykańskiej praktyce najczęściej następuje w takiej sytuacji tak zwane cash in lieu. W efekcie czego inwestor otrzyma 22 akcje, a za 0,5 akcji zostanie mu wypłacona gotówka. Podobna sytuacja może mieć miejsce podczas fuzji albo przejęć. Czasami połączenie spółek dokonuje się za pośrednictwem akcji. Przykładowo spółka A zostaje przejęta przez spółkę B. Spółka B płaci 1,77 akcji za 1 akcje spółki A. Bardzo często w takiej sytuacji następuje płatność w akcjach oraz gotówce (cash in lieu).

Akcje ułamkowe – FAQ

Czy nabywając Akcję Ułamkową mam prawo do dywidendy?

Tak. Masz prawo do otrzymania dywidendy, którą będzie dla Ciebie wypłacał dom maklerski. Otrzymasz tylko część dywidendy przypadającej na jedną akcję. Zgodnie z twoim udziałem.

Czy posiadając mniej niż 1 akcję mam prawo do uczestniczenia na WZA?

Najczęściej nie. Z reguły, aby móc uczestniczyć w WZA, musisz posiadać przynajmniej 1 akcję spółki. Wynika to z tego, że akcja ułamkowa to prawo powiernicze, które powstaje jako umowa między domem maklerskim a klientem. Właścicielem akcji pozostaje dom maklerski.

Czy akcje ułamkowe są chronione przez System Rekompensat KDPW?

Nie. Akcja ułamkowa to prawo powiernicze, a nie papier wartościowy. Z tego powodu nie jest chroniony przez System Rekompensat KDPW. Ochrona zaczyna się dla posiadaczy zwykłych akcji albo innych papierów wartościowych.

Czy mogę również kupić Akcję Ułamkową ETF?

Tak. XTB daje możliwość inwestowania w ułamki niektórych ETF-ów. Zarówno tych notowanych na warszawskiej giełdzie jak i na zagranicznych rynkach.

Naszym celem jest dostarczanie użytkownikom wartościowych i wiarygodnych treści, które pomogą im podejmować świadome decyzje finansowe. Wszystkie artykuły publikowane na naszym portalu opierają się na sprawdzonych źródłach i są redagowane przez specjalistów z dziedziny finansów.

1. https://xtb.scdn5.secure.raxcdn.com/file/0102/90/KID%20PL_02.2023_681a53bd12_489a6a5984.pdf

2. https://1892765.fs1.hubspotusercontent-na1.net/hubfs/1892765/omi_specification_tables_PL.pdf

Jak podobała Ci się treść?
5 - ciekawa, 1 - nieciekawa
4.4/5 - (7 votes)
Komentarze (0)

Odpowiadasz na komentarz:

Komentarz zostanie opublikowany pod tą nazwą

Adres e-mail nie będzie widoczny publicznie

Treści, które udostępniasz w serwisie są weryfikowane

Polecane artykuły

Zobacz wszystkie
Zobacz wszystkie
Porównywarka ofert
Porównaj ()