Analiza fundamentalna – co to? Jak ją przeprowadzić?

Dwie najpopularniejsze szkoły inwestowania to spojrzenie na rynek z technicznej oraz fundamentalnej strony. Analiza fundamentalna to dużo więcej niż samo przeczytanie sprawozdania finansowego i przeprowadzenie analizy wskaźnikowej. Należy zaznaczyć, że analiza fundamentalna wymaga poświęcenia dużej ilości czasu i konieczności poszerzenia swojej wiedzy. W dzisiejszym artykule przybliżymy, czym jest analiza fundamentalna oraz jakie ma wady i zalety.

Czym jest analiza fundamentalna?

Analiza fundamentalna jest jednym z najpopularniejszych sposobów na selekcję spółek do portfela inwestycyjnego. Jak sama nazwa wskazuje, jest to więc analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa oraz ocena jego perspektyw na przyszłość. Tego typu analiza jest wykorzystywana przez profesjonalistów, którzy są zatrudnieni w funduszach inwestycyjnych albo innych firmach zajmujących się pomnażaniem kapitału inwestorów (Private Equity czy Venture Capital). Również jedni z najwybitniejszych inwestorów wszech czasów jak Warren Buffett czy Peter Lynch korzystali lub nadal korzystają z analizy fundamentalnej w procesie doboru spółek.

Warren Buffet dzięki inwestowaniu w wartość osiągnął średnioroczną stopę zwrotu na poziomie ponad 20%.

Celem analizy fundamentalnej jest wyselekcjonowanie spółek spełniających określone przez analityków kryteria. Selekcja polega na analizie finansów przedsiębiorstwa, modelu biznesowego oraz otoczenia konkurencyjnego. Finalnie analiza fundamentalna ma pomóc oszacować wartość wewnętrzną przedsiębiorstwa albo jego zdolność do obsługi zadłużenia. Istnieje wiele różnych strategii inwestycyjnych, z tego powodu analiza fundamentalna w różnych instytucjach wygląda inaczej.

Inwestujący w obligacje głównie skupiają się na horyzoncie do momentu wykupu obligacji przez emitenta. Badają więc głównie zdolność przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia. Nie przejmują się tym, czy firma alokuje kapitał, najlepiej jak to możliwe. Najważniejsze jest dla nich ustalenie, czy firma będzie wypłacalna przez okres „życia” długu.

Inwestorzy długoterminowi skupiają się na znalezieniu trwałych przewag konkurencyjnych (tak zwanej fosy), które przedsiębiorstwo ma nad rynkowymi rywalami. Podczas takiej analizy inwestor stara się zmierzyć, jak spółka alokuje swój kapitał oraz jaką ma kulturę korporacyjną. Oprócz tego pragnie porównać produkty i usługi przedsiębiorstwa z ofertą innych podmiotów, aby znaleźć mocne i słabe strony oferty spółki. W tym typie analizy fundamentalnej oprócz samej analizy sprawozdań finansowych, konieczne jest przyjrzenie się mikro- oraz makrootoczeniu przedsiębiorstwa.

Etapy analizy fundamentalnej

Sama analiza fundamentalna to złożony proces podzielony na etapy. Każdy analityk opracowuje sobie własną ścieżkę analizy przedsiębiorstwa.

Otoczenie przedsiębiorstwa

Jest to bardzo szerokie pojęcie. Można mówić zarówno o makro – jak i mikrootoczeniu. Analizę otoczenia można podzielić na analizę makroekonomiczną oraz branżową.

Analiza makroekonomiczna

Analiza makroekonomiczna polega na spojrzeniu, jak rozwijał się dany kraj czy region na przestrzeni ostatnich lat. Oczywiście analiza makroekonomiczna musi dotyczyć głównie rynku, na którym działa przedsiębiorstwo. Jeśli polska firma większość swoich przychodów osiąga na rodzimym rynku, to właśnie na ocenie makroekonomicznej Polski powinna się skupić ta część analizy fundamentalnej.

Dlaczego analiza makroekonomiczną jest ważna? Ponieważ pozwala uniknąć inwestowania na problematycznych rynkach. Niektóre kraje zmagają się z niestabilnym otoczeniem makroekonomicznym. Przykładem mogą być kraje z wysoką inflacją albo zmagające się z długiem.

Przykładowo grecki indeks giełdowy Athex Composite Index od kilkunastu lat nie może istotnie zbliżyć się do szczytów z 2007 roku. Innym przykładem jest wpływ kursu walut na wycenę akcji. Gwałtowne umocnienie się krajowej waluty może postawić eksporterów w trudnym położeniu, ponieważ ich produkt będzie droższy na rynku docelowym.

Analiza makroekonomiczna pozwala także na sprecyzowanie tego, jakie czynniki mają wpływ na daną branżę. Przykładowo niski poziom stóp procentowych i ekspansywna polityka banku centralnego jest korzystnym otoczeniem do wzrostu sektora deweloperskiego. Wynika to z tego, że okresy ekspansji kredytowej wspierają zakup mieszkań na kredyt. Warto pamiętać, że wycena akcji zależy także od kondycji gospodarki, w której działa przedsiębiorstwo.

Analiza branżowa

Analiza branżowa pozwala na określenie, jak kształtuje się ekonomika danego sektora gospodarki. Każdy sektor ma swoją własną dynamikę, która oddziałuje na każdy podmiot w niej działający. To właśnie analizując całą branżę, można dostrzec jej mocne i słabe strony oraz ustalić, jakie panują w niej trendy. Jest to konieczne do rzetelnego ocenienia oferty produktowej przedsiębiorstwa oraz perspektyw, jakie kształtują się dla całej branży.

Aby ustalić ekonomikę branży, należy ustalić m.in.:

• Czy branża jest cykliczna?
• W jakiej fazie rozwoju znajduje się branża?
• Jakie są bariery wejścia na rynek?

Analiza sytuacyjna przedsiębiorstwa

Kolejnym krokiem w analizie fundamentalnej jest zapoznanie się z działalnością operacyjną przedsiębiorstwa. Analiza sytuacyjna spółki pozwoli na bardziej miarodajną wycenę akcji. Wbrew pozorom nie jest to łatwy etap. Istnieje wiele zagadnień, jakie należy poruszyć podczas analizy sytuacyjnej przedsiębiorstwa.

Podczas analizy produktu lub usługi warto dowiedzieć się, jakie są opinie klientów na temat produktu. Należy także postarać się zmierzyć trendy sprzedaży za ostatnie kilka lat. Warto również sprawdzić, czy firma wprowadzała nowe produkty do oferty i jak odbierał je rynek. Pozytywnym przykładem może być Apple, któremu udało się wprowadzić wiele produktów, które były rynkowym sukcesem (np. iPhone, iPod). Najlepiej, kiedy analizowana spółka jest innowatorem i potrafi kształtować rynek. W znacznie gorszym położeniu są firmy, których produkt jest tylko imitacją oryginału.

Analiza konkurencji dotyczy zarówno produktów, usług, jak i relacji między analizowanym przedsiębiorstwem a firmami działającymi w tej samej branży. Należy zestawić ofertę spółki z konkurencją i sprawdzić, który produkt cieszy się lepszą opinią u docelowej grupy odbiorców analizowanej firmy. Warto także przyjrzeć się polityce cenowej konkurentów. Może być tak, że konkurencyjne przedsiębiorstwo jest zasobne w kapitał i agresywną polityką cenową chce zdobyć udziały w rynku. Czasami jednak panuje „niepisany” rozejm między największymi graczami na rynku. Taka sytuacja zmniejsza ryzyko wojny cenowej niszczącej marże.

Perspektywy rozwoju pozwolą na zbadanie czy firma ma szansę na zwiększanie skali działania, czy nie. Czasami przedsiębiorstwo działa w różnych branżach. Dywersyfikacja przychodów może być zarówno zaletą (perspektywy rozwoju), jak i wadą (np. poboczna działalność stale generuje straty, co marnuje zasoby firmy).

Kolejną ważną kwestią są relacje z odbiorcami i dostawcami. Warto sprawdzić, czy przedsiębiorstwo jest cenobiorcą, czy cenodawcą. Cenobiorca nie może narzucić ceny na rynku. Tak jest w przypadku producentów zboża, którego cenę ustala światowy rynek tego produktu rolnego. W innej sytuacji są przedsiębiorstwa posiadające „pricing power”, czyli zdolność narzucania cen swoim klientom. Przykładem może być Ferrari, któremu łatwiej podnieść ceny za swój produkt, niż ma to miejsce w przypadku koncernu Stellantis (właściciel m.in. marki Fiat).

W przypadku relacji z dostawcami ważne jest zbadanie, kto ma mocniejszą pozycję negocjacyjną. Słaba pozycja negocjacyjna przedsiębiorstwa powoduje, że musi ono płacić za towary szybciej (często bez możliwości odroczonej płatności) oraz ma niewielkie pole do negocjowania ceny. Z kolei, jeśli przedsiębiorstwo ma silną pozycję negocjacyjną może negocjować duże rabaty, czy płacić za towar np. dopiero po 3 miesiącach.

Przykładem firmy, która ma dużą pozycję negocjacyjną względem dostawców, jest sieć sklepów Biedronka (właścicielem jest notowana na giełdzie spółka Jeronimo Martins). Sieć Biedronka może wynegocjować sobie duże zniżki od producentów (ze względu na wielkość zamówień) oraz płacić za towar z okresem odroczonej płatności.

Kolejnym krokiem w analizie firmy jest poznanie jej strategii oraz kultury korporacyjnej. Element kultury korporacyjnej jest często pomijany w analizie, ale stanowi bardzo dobry miernik szans na sukces przedsiębiorstwa. Jeśli przedsiębiorstwo wytworzy u siebie kulturę swobodnej wymiany poglądów, otwartości i innowacyjności jest spore prawdopodobieństwo, że wytworzy lepszy produkt dla klienta od firmy, której załoga skupia się tylko na „zgarnięciu” kwartalnego bonusu. Należy także spojrzeć, jaką przedsiębiorstwo miało strategię w latach poprzednich i obecnie. Następnie porównać je ze sobą oraz sprawdzić, ile z zapowiedzi udało się spółce zrealizować. Pomoże to w budowie modelu finansowego i da pełniejszy obraz perspektyw przedsiębiorstwa.

Podczas analizy otoczenia przedsiębiorstwa warto znaleźć wskaźniki efektywności (KPI), które pozwolą określić, czy firma podąża we właściwym kierunku, czy nie. Przykładem takich wskaźników może być utrzymanie klientów, liczba subskrybentów, obroty na platformie czy średni przychód na klienta. Dobór właściwego wskaźnika KPI zależy od branży, w której przedsiębiorstwo działa oraz modelu biznesowego.

Przeczytaj także: Czym jest startup? W krainie wpadek i unicornów

Analiza finansowa

Jest to przedostatni krok analizy fundamentalnej. W tej części należy przeczytać sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa i dokonać analizy finansowej przedsiębiorstwa.

Analiza finansowa to m.in. dokładne przestudiowanie bilansu, rachunku zysków i strat oraz rachunku przepływów pieniężnych.

Na tym etapie analizy fundamentalnej można badać przedsiębiorstwo np. za pomocą wskaźników finansowych. Wskaźniki pozwalają ocenić przedsiębiorstwo pod kątem płynności finansowej, rentowności czy wypłacalności. Wśród przykładowych wskaźników można podać np. rentowność kapitałów własnych (ROE), rentowność aktywów (ROA) czy marżę operacyjną. Należy pamiętać, że ocena spółki za pomocą samych wskaźników nic nie mówi o przyszłości firmy, ale o jej przeszłości i teraźniejszości.

W analizie finansowej można także spojrzeć na trendy określonych komponentów sprawozdania finansowego. Przykładem może być wyliczenie średniego wzrostu przychodów czy zysku netto za okres ostatnich 5 lat.

Analiza finansowa ma pomóc w opracowaniu założeń do modelu finansowego, który będzie niezbędny do wyceny przedsiębiorstwa.

Wycena przedsiębiorstwa

Jest to finałowy krok każdej analizy fundamentalnej. Na tym etapie należy zbudować model finansowy oraz postarać się zaprognozować przyszłe przychody, zyski oraz przepływy finansowe. Następnie należy wybrać metodę wyceny przedsiębiorstwa. Do najpopularniejszych należą m.in.:

• Metoda mnożnikowa (np. wycena firmy na 15-krotność zysku netto).
• Model DCF (zdyskontowane przepływy pieniężne).
• Model Gordona (zdyskontowanych dywidend).
• Wycena likwidacyjna.

Wycena przedsiębiorstwa powinna zostać przeprowadzona dokładnie. Dobrą praktyką jest opracowanie scenariuszy na najbliższą przyszłość przedsiębiorstwa (model neutralny, pesymistyczny i optymistyczny). Warto pamiętać, że wycena przedsiębiorstwa jest podatna na GIGO (garbage in, garbage out, czyli śmieci na wejściu, śmieci na wyjściu). GIGO ozacza, że jeśli założenia modelu są oderwane od rzeczywistości, to również sama wycena oparta o model będzie bezwartościowa.

Analiza fundamentalna – skąd czerpać informacje?

Skoro już wiadomo, jak pokrótce wygląda analiza fundamentalna, należy zadać sobie pytanie, gdzie można znaleźć potrzebne informacje. Do głównych źródeł informacyjnych należą:

• Sprawozdania finansowe przedsiębiorstwa.
• Analizy branżowe.
• Spotkania z zarządami spółek.
• Dane agencji rządowych (np. GUS) lub banku centralnego.
• Strona relacji inwestorskich przedsiębiorstwa.
• Informacje publikowane przez konkurentów (np. prezentacje inwestorskie, sprawozdania finansowe).
• Opinie klientów i pracowników spółki oraz konkurentów, zamieszczone w internecie.
• Odwiedzenie stacjonarnych sklepów, magazynów, fabryk.

W sprawozdaniu finansowym analityk dostanie szczegółowe informacje na temat struktury majątku przedsiębiorstwa (aktywów) oraz źródeł ich finansowania (pasywów). Oprócz tego dzięki analizie rachunku zysków i strat pozyska wiedzę na temat zyskowności modelu biznesowego. Z kolei rachunek przepływów pieniężnych da informację, jak skąd firma pozyskuje gotówkę oraz na co ją pożytkuje.

Analizy branżowe są bardzo cennym źródłem informacji dla analityka fundamentalnego. Dzięki nim analiza fundamentalna może być bardziej szczegółowa. W tych źródłach można poznać nowości z sektora, w którym działa przedsiębiorstwo oraz ogólne trendy. Część rozbudowanych analiz jest płatna, co podnosi koszt analizy.

Spotkania z zarządami spółki mogą być cennym doświadczeniem. Dzięki nim analiza fundamentalna może być wzbogacona o komentarze właścicieli albo wyższych managerów analizowanego przedsiębiorstwa. Szansą na spotkanie z zarządem są Walne Zgromadzenia Akcjonariuszy.

Dane agencji rządowych są świetnym źródłem informacji podczas przeprowadzania analizy makroekonomicznej. Warto skupić się na aspektach związanych z sektorem, w którym działa przedsiębiorstwo.

Strona internetowa relacji inwestorskich analizowanej spółki może być kapitalnym źródłem do tego, aby prześledzić komunikaty giełdowe oraz poszukać rozbudowanych prezentacji. Dane zebrane na stronie internetowej mogą pomóc we wzbogaceniu analizy fundamentalnej.

Kolejnym ciekawym źródłem są dane opublikowane przez konkurentów. Czasami analizowane przedsiębiorstwo może „przemilczeć” niewygodne dla siebie fakty. W takiej sytuacji dzięki analizie konkurencji można uzyskać pełniejszy obraz badanej branży. Warto prześledzić komunikaty giełdowe oraz postarać się pozyskać informacje ze spotkań z inwestorami (np. dzięki transkryptom z konferencji wynikowych).

W przypadku wielu firm bardzo pomocne będzie prześledzenie opinii o przedsiębiorstwie albo jego produkcie w internecie. Warto wtedy porównać oceny analizowanej firmy z konkurencją. Należy także sprawdzić opinie pracowników na temat pracy w przedsiębiorstwie. Czasami z takich komentarzy można dowiedzieć się sporo o kulturze korporacyjnej.

Jeśli przedsiębiorstwo ma kanał sprzedaży stacjonarnej, to dobrym pomysłem jest wybrać się do takiego punktu. Wtedy można spojrzeć, jak wygląda obsługa klienta, rozmieszczenie towarów czy ruch w sklepie. Oczywiście taka inwestycja czasu jest konieczna tylko w sytuacji poważnej analizy fundamentalnej przedsiębiorstwa. W przypadku pobieżnej analizy, nie warto tracić czasu na spółkę, która może nie mieć odpowiedniego potencjału.

Wady i zalety analizy fundamentalnej

Analiza fundamentalna ma swoje mocne, jak i słabe strony. Należy także zaznaczyć, że nie każda osoba ma cechy, które predysponują do przeprowadzania analizy fundamentalnej. Ta metoda wyboru spółek do inwestycji wymaga dokładności, systematyczności, cierpliwości oraz obiektywizmu. Jest to także bardzo czasochłonny typ analizy. Wymaga poświęcenia wielu godzin na rzetelną analizę firmy. Poświęcony czas nie musi iść w parze z efektami.

Po analizie fundamentalnej może się okazać, że przedsiębiorstwo nie spełnia „norm jakościowych” i nie nadaje się do inwestycji. Wadą jest także to, że w krótkim okresie cena akcji spółki porusza się w rytm nastrojów rynkowych, a nie zmiany wartości wewnętrznej przedsiębiorstwa.

Z pewnością dużą zaletą analizy fundamentalnej jest to, że poszerza horyzonty dotyczące działania gospodarki. Kolejną zaletą jest to, że na podstawie analizy fundamentalnej można wyliczyć wartość wewnętrzną analizowanej spółki.

A Wy co myślicie o analizie fundamentalnej? Czy jest lepsza od analizy technicznej?