Bon mieszkaniowy – kiedy ruszy rządowa pomoc?

Bon mieszkaniowy, podobnie, jak mieszkanie bez wkładu własnego, to rozwiązania wprowadzone w ramach Nowego Ładu. Ich celem jest wsparcie rodzin dążących do zaspokojenia bieżących potrzeb mieszkaniowych. I tak jak gwarancja wkładu własnego już działa, tak na bon mieszkaniowy musimy jeszcze poczekać. Kiedy rusza rządowa pomoc? Dla kogo przewidziany jest bon mieszkaniowy i ile możemy otrzymać?

Czym jest bon mieszkaniowy?

Bon mieszkaniowy to rozwiązanie, którego celem jest finansowe wsparcie Polaków w zaspokojeniu podstawowych potrzeb mieszkaniowych – najmie lub zakupie własnego mieszkania. Obok mieszkania bez wkładu własnego (kredytów mieszkaniowych bez wpłaty własnej), bony są częścią Polskiego Ładu, który wszedł w życie w styczniu 2022 roku.

Zaproponowane w ustawie instrumenty pomocowe, adresowane są do każdego, kto boryka się z trudnościami w pozyskaniu finansowania na zakup nieruchomości (np. własnego mieszkania) czy też budowę domu jednorodzinnego. W przypadku bonu mieszkaniowego, środki z niego pochodzące przeznaczymy także na wynajem. Już w 2021 roku informowało o tym Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, podległe wtedy jeszcze Jarosławowi Gowinowi.

Bon mieszkaniowy a mieszkanie bez wkładu własnego – różnice

Oba programy wprowadzono w jednej ustawie o Polskim Ładzie, jednak ich przeznaczenie jest nieco inne.

Mieszkanie bez wkładu własnego, a dokładnej, kredyt hipoteczny bez wkładu własnego, polega na udzieleniu przez państwo – za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego – gwarancji wpłaty własnej do kwoty 100 tys. Czyli, jeśli nawet nie mamy żadnych oszczędności, możemy zaciągnąć kredyt hipoteczny na 100 proc. wartości nieruchomości. Zobowiązanie to jednak w całości będziemy musieli spłacić samodzielnie. No, chyba że w trakcie spłaty kredytu hipotecznego na świat przyjdzie kolejne dziecko. Wtedy też państwo może część kwoty wziąć na siebie.

WAŻNE! Wymagany przez banki wkład własny wynosi aktualnie 20 procent ceny nieruchomości lub 10 procent, jeśli wykupimy dodatkowe ubezpieczenie.

Bon mieszkaniowy to z kolei rodzaj bezpłatnego świadczenia, które wykorzystamy na cele mieszkaniowe – najem lub zakup własnego mieszkania – bez konieczności zaciągania kredytu hipotecznego. Ale uwaga, nie każdy może spożytkować bon na dowolną nieruchomość. Wiele zależy od ilości posiadanych dzieci, o czym poniżej.

Dla kogo bon mieszkaniowy?

Bon mieszkaniowy to rozwiązanie przede wszystkim dla rodzin z dziećmi, które nie mogą sobie pozwolić na kredyt mieszkaniowy. W przeciwieństwie do mieszkania bez wkładu własnego, o które wnioskować mogą wyłącznie małżeństwa lub osoby samotnie wychowujące dziecko, bon mieszkaniowy będą mogli otrzymać także bezdzietni single. Nie oznacza to jednak, że każde gospodarstwo domowe może liczyć na identyczną kwotę finansowania.

Wysokość bonu mieszkaniowego zależy od ilości osób w gospodarstwie domowym. Jak nietrudno się domyślić, o największą kwotę wnioskować mogą rodziny wielodzietne. Samo przyznanie wsparcia zależy zaś od pewnych warunków.

Jakie są dopłaty i dofinansowanie do budowy domu?

Zobacz

Bon mieszkaniowy – warunki

Warunki zależą przede wszystkim od rodzaju bonu mieszkaniowego. Zgodnie z zawartymi w Polskim Ładzie informacjami, bon mieszkaniowy można podzielić na dwa rodzaje:

• rodzinny bon mieszkaniowy oraz
• społeczny bon mieszkaniowy.

Oba działają podobnie, choć różną się przede wszystkim beneficjentami bonu, czyli tym, do kogo adresowana jest pomoc.

Społeczny bon mieszkaniowy – dla kogo, jaka kwota, jakie warunki?

Społeczny bon mieszkaniowy przeznaczony jest dla osób, które nie posiadają własnego mieszkania, i których dochody nie są na tyle wysokie, aby pozwoliły na otrzymanie kredytu mieszkaniowego. Krótko mówiąc, nie mają odpowiedniej zdolności kredytowej.

W tym miejscu trzeba podkreślić, że zdolność kredytowa większości z nas spadła w ostatnim czasie nawet o połowę, co jest wynikiem działań Narodowego Banku Polskiego walczącego z galopującą inflacją. Gdy dołożymy do tego stale rosnące ceny mieszkań, z problemem w otrzymaniu kredytu mieszkaniowego, mierzyć się już mogą nawet dziesiątki tysięcy Polaków. Inflacja zaś pożera oszczędności, których celem mogło być sfinansowanie wkładu mieszkaniowego (wkładu własnego). To wszystko powoduje, że zakup mieszkania dla wielu z nas staje się coraz odleglejszy.

Na co można przeznaczyć społeczny bon mieszkaniowy?

Zgodnie z założeniami, społeczny bon mieszkaniowy zrealizujemy w:

• Społecznej Inicjatywie Mieszkaniowej (SIM) lub
• Towarzystwie Budownictwa Społecznego (TBS) bądź też
• inwestycji spółdzielni mieszkaniowych.

Oznacza to, że przeznaczymy go albo na partycypację w TBS lub SIM, albo wkład własny w spółdzielni mieszkaniowej, od której ma być nabyte lub wynajęte mieszkanie.

Społeczne bony mieszkaniowe – kwota

Wysokość bonu mieszkaniowego (społecznego) zależy od ilości osób w gospodarstwie domowym. Sama kwota bonu waha się od 5 do 40 tysięcy złotych.

• Najmniej, czyli 5 tysięcy złotych otrzymają jednoosobowe gospodarstwa domowe, a więc single.
• Małżeństwa bez dzieci w ramach instrumentu pomocowego mogą liczyć na bon społeczny w wysokości 10 tysięcy złotych.
• Rodzice z jednym dzieckiem otrzymają od państwa 25 tysięcy złotych.
• Najwyższą wartość, bo aż 40 tysięcy złotych, ma bon adresowany do małżeństw z dwójką pociech.

Rodzinny bon mieszkaniowy – dla kogo, jakie warunki, ile można otrzymać?

Drugim rodzajem bonów mieszkaniowych oferowanych w ramach Nowego Ładu, jest rodzinny bon mieszkaniowy. Ten skierowany jest – jak sama jego nazwa sugeruje – wyłącznie do rodzin. Co istotne, nie tylko single, ale także bezdzietne małżeństwa nie będą mogły liczyć na ten rodzaj bonu.

Rodzinny bon na mieszkanie – dla kogo?

Rodzinny bon mieszkaniowy adresowany jest głównie do rodzin wielodzietnych. Otrzymają go wyłącznie małżeństwa z minimum trójką dzieci lub te gospodarstwa domowe, w których skład wchodzi osoba z niepełnosprawnością.

Rodzinne bony mieszkaniowe – na co można przeznaczyć?

Podobnie do społecznych bonów mieszkaniowych, rodzinne bony mieszkaniowe przeznaczone mogą być:

• na partycypację w TBS lub SIM,
• jako wkład mieszkaniowy w spółdzielni mieszkaniowej,
• na kupno mieszkania lub domu oraz budowę domu jednorodzinnego.

Rodzinne bony mieszkaniowe – kwota

Wysokość rodzinnego bonu mieszkaniowego waha się od 55 tysięcy złotych do nawet 145 tysięcy złotych. Na przyznaną kwotę wpływa głównie liczba dzieci oraz to, czy rodzina posiada już własne mieszkanie / dom i jaka jest powierzchnia nieruchomości.

W przypadku rodzin z co najmniej trójką dzieci, które nie mają prawa do innej nieruchomości mieszkalnej lub jej powierzchnia nie przekracza 65 m2, wysokość bonu rodzinnego wyniesie 100 tysięcy złotych. Kwota powiększa się o dodatkowe 15 tys. zł w przypadku każdego kolejnego dziecka.

Gdy zainteresowana bonem mieszkaniowym rodzina ma już własną nieruchomość, ale jej metraż przekracza 65 m2, wartość bonu rodzinnego będzie o 45 tysięcy niższa. Oznacza to, że rodzina z trojgiem dzieci otrzyma 55 tysięcy złotych. Każde kolejne dziecko powiększy wartość bonu o dodatkowe 15 tys. zł.

Bon mieszkaniowy – kiedy rusza rządowy program?

Zgodnie z zapisami ustawy, bon mieszkaniowy teoretycznie miał zostać wprowadzony już w 2022 roku – jednak do dziś ZUS nie uruchomił jeszcze procedury z tym związanej. Sam nabór wniosków ma zakończyć się dopiero 31 grudnia 2030 roku. Oznacza to, że możemy wnioskować o wsparcie jeszcze przez okres ośmiu lat. Ważność bonu mieszkaniowego nie została jeszcze doprecyzowana, jednak możemy zakładać, że nie będzie to mniej niż okres działania programu.

Pierwsze wnioski o bon mieszkaniowy mają być dostępne jeszcze w tym roku. Ich obsługą zajmie się Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Mimo możliwości złożenia wniosku o bon mieszkaniowy jeszcze w 2022 roku będziemy mogli zrealizować go najwcześniej od 1 stycznia 2023 roku. Wynika to z konieczności przygotowania przez ZUS systemów związanych z jego realizacją.

Wniosek o rodzinny bon na mieszkanie lub społeczny bon mieszkaniowy będzie dostępny przez cały rok, lub do wyczerpania puli środków przeznaczonych na dany rok kalendarzowy. Zgodnie z ustawą, wartość bonów mieszkaniowych ma wynosić 1,2 miliarda złotych rocznie.

---

Czy znane są szczegóły na temat bonów mieszkaniowych? Pierwotnie bony miały zostać uchwalone wspólnie z gwarantowanym kredytem mieszkaniowym. W ramach procesu legislacyjnego strona rządowa postanowiła, że regulacje dotyczące bonów mieszkaniowych będą częścią oddzielnej inicjatywy ustawodawczej ¹. Niestety od tego czasu nie pojawiły się nowe informacje na temat tego pomysłu wsparcia dla polityki mieszkaniowej.

---

Czy bon mieszkaniowy to dobry pomysł?

Wiele osób może uważać, że bony mieszkaniowe nie są dobrym pomysłem. Niektórzy nawet porównują je do „przydziałów na mieszkania” znanych z czasów PRL. Wynika to przede wszystkim z samego nazewnictwa oraz promocji przez rząd budownictwa społecznego. Gdy weźmiemy jednak pod uwagę galopującą inflację, która pochłania nasze oszczędności, stały wzrost cen mieszkań oraz znacznie utrudniony w ostatnim czasie dostęp do finansowania bankowego, bon mieszkaniowy może być niezwykle pomocny.

Przykładem może być wielodzietna rodzina, która z uwagi na ilość osób w gospodarstwie domowym nie posiada odpowiedniej zdolności kredytowej, a także nie zdołała odłożyć na wkład własny. Według analizy ekspertów PKO BP, czteroosobowa rodzina dysponuje średnio dwukrotnie mniejszym dochodem na osobę, niż jednoosobowe gospodarstwo domowe ². Dopłata z budżetu państwa w ramach bonu jest w stanie przybliżyć takie rodziny do własnego mieszkania.

Czy zatem bon mieszkaniowy można ocenić pozytywnie? W perspektywie braku innych skutecznych programów mieszkaniowych – zapewne tak. Biorąc jednak pod uwagę źródło problemów mieszkaniowych Polaków, to opinie o bonie mieszkaniowym mogą być bardziej pesymistyczne. To kolejny program, który zwiększa zdolność kredytową zainteresowanych zakupem mieszkania. Na niewiele się to zda, jeśli mieszkań w Polsce nadal będzie brakować. A tych deficyt ocenia się na ok. 1-2 mln.

Źródła:

1. https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/D911EB1B2063B098C125874C0046535B/%24File/1541.pdf

2. PKO BP, Puls Nieruchomości, 30 września 2021.