Ceny żywności. Co podrożeje, a co potanieje w 2023 roku? [Raport]

Według aktualnej projekcji inflacji w 2023 roku spodziewany wzrost cen żywności ma wynieść 13,6 proc ¹. O tym, jednak w jaki sposób będą kształtować się ceny produktów w sklepach, decyduje wiele czynników. Źródłem niepewności wciąż pozostaje trwająca rosyjska agresja zbrojna na Ukrainę, tempo zacieśniania polityki pieniężnej przez EBC i Fed oraz działania antyinflacyjne rządu. Sprawdźmy, ile będą wynosiły ceny żywności w 2023 roku na przykładzie stworzonych koszyków zakupowych.

Ceny żywności, podobnie jak ceny energii czy paliw to w Polsce główne tematy debat i sporów. Nic dziwnego – dotyczą one niemal każdego obywatela naszego kraju. O ile, można odmówić sobie zakupu nowego sprzętu elektronicznego czy też wyjazdu na wymarzone wakacje, o tyle ciężko jest oszczędzać na podstawowych produktach, wykorzystywanych niemal codziennie. Na szczęście istnieją sposoby na to, aby w czasach wysokiej inflacji kupować taniej. 

Ile wzrosną ceny żywności w 2023 roku?

Wzrost cen żywności już nikogo nie dziwi. Okazuje się jednak, że sytuacja dotycząca cen na świecie nie jest wcale tak dramatyczna, jak można by przypuszczać. Według danych opublikowanych przez FAO, czyli Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, w grudniu 2022 roku, indeks cen żywności spadł do 132,4 punktu. Dla przypomnienia jeszcze miesiąc wcześniej – w listopadzie – znajdował się na poziomie 135 punktów ².

Wskaźnik cen żywności (FAO) pokazuje zmianę międzynarodowych cen koszyka produktów spożywczych. Składa się on z pięciu subindeksów: indeksu cen nabiału, olejów roślinnych, zboża, cukru i mięsa.

Jak widać, indeks cen żywności cały czas fluktuuje. Budżety gospodarstw domowych mogły odetchnąć w 2015 i 2016 roku, kiedy to niskie ceny były podyktowane m.in.: nadpodażą produktów rolnych oraz słabą koniunkturą w niektórych krajach, co z kolei zmniejszyło popyt. W czasie pandemii Covid-19, w efekcie ograniczeń w dostępie do rynków zbytu oraz trudnościami logistycznymi, ceny niektórych produktów znów wzrosły. Od stycznia do kwietnia 2020 roku, w porównaniu z analogicznym okresem 2019, w największym stopniu zdrożały: ziemniaki, mięso, cukier i produkty zbożowe ³.

Dlaczego ceny żywności wciąż rosną?

Wróćmy jednak do 2022 roku. Chociaż indeks cen żywności spada, w Polsce sklepy cały czas podnoszą ceny sprzedawanych produktów. Dlaczego?

Zdaniem Zbigniewa Sierockiego, dyrektora zarządzającego ASM Sales Force Agency, który wypowiedział się dla „Rzeczpospolitej”, powodem drożyzny w sklepach mogą okazać się przede wszystkim rosnące ceny surowców oraz energii. Dodatkowo warto zwrócić uwagę na to, że rosną również koszty prowadzenia działalności. Od 2023 roku wzrosła płaca minimalna, a co za tym idzie – przedsiębiorcy muszą wydać znacznie więcej na wynagrodzenia dla swoich pracowników niż do tej pory.

Z danych zebranych przez „Rzeczpospolitą” wynika, że w 2023 roku mają podrożeć m.in.: nabiał i tłuszcze roślinne (o ok. 20-30 proc.) oraz pieczywo, mięso i alkohol ⁴.

Nie bez znaczenia pozostaje również trwająca, rosyjska agresja na Ukrainę. Wraz ze spadkiem cen surowców energetycznych oraz ustabilizowaniem się sytuacji we wschodniej Europie, ceny produktów rolnych powinny zacząć stopniowo się obniżać.

Co najbardziej drożeje w Polsce?

Prezes Związku Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy, Witold Włodarczyk w rozmowie z „Rzeczpospolitą” stwierdził, że ceny będą rosły również z powodu podwyżek opłat, np. wzrostu akcyzy. To wpłynie na koszt alkoholi, których ceny mogą wzrosnąć nawet o 20 proc. Co więcej, możemy też spodziewać się dużego wzrostu cen nabiału, mięsa i warzyw.

Dużym zaskoczeniem dla wielu osób mogą okazać się ceny jabłek, które według prognoz – mają być wyższe od sezonowego wzorca. Będzie to efekt podwyższonych kosztów magazynowania owoców oraz zmniejszenia sprzedaży eksportowej. Z powodu suszy, zwiększą się również ceny warzyw korzeniowych i kapustnych. Dużym problemem może okazać się również zwiększenie kosztów przechowywania warzyw pod osłonami, które wymagają ciągłego ogrzewania.

Ceny żywności – kiedy spadną?

Zgodnie z przewidywaniami ekonomistów, tendencja zwyżkowa ma się utrzymać do końca II kwartału 2023 roku. Czy w takim razie wiosną zobaczymy prawdziwą odwilż w cenach? I tak, i nie. Stanieć powinno mięso wołowe (ze względu m.in. na spadek ceny skupu) oraz zboża. Zmniejszą się również ceny nawozów sztucznych, co akurat wynika z niższego popytu oraz zwiększenia produkcji. W drugiej połowie roku możliwe są również spadki ceny mleka, chociaż w I i w II kwartale wciąż będziemy mogli zauważyć ich niewielki wzrost⁵.

Oceniamy, że przeciętna cena skupu bydła w 2023 będzie niższa o co najmniej 8% r/r. Spadek, z jednej strony będzie konsekwencją zmniejszenia presji podażowej (głównie na świecie, ale także w UE, m.in. wskutek poprawy sytuacji dochodowej producentów), a z drugiej strony prawdopodobnego obniżenia się popytu, który wiąże się z oczekiwanym spowolnieniem gospodarczym. Spadek siły nabywczej konsumentów w warunkach wysokiej inflacji ograniczać może zakupy produktów droższych, do których należy wołowina, oraz wydatki w kanale HoReCa.

Agro Nawigator, 4/2022, Analizy Sektorowe

Ceny żywności – ile wydamy na Wielkanoc 2023?

Ile kosztują Święta Wielkanocne? Koszt ten w dużej mierze zależy od wielkości gospodarstwa domowego. Jak wynika z raportu: Polaków Portfel Własny: wiosenne wyzwania 2022, opublikowanego przez Santander Consumer Bank, w ubiegłym roku na świąteczne zakupy co piąty Polak zamierzał wydać od 401 do 500 zł, a co szósty ankietowany: 201 – 300 zł. Budżet wyższy niż 500 zł, zakładało 30 proc. osób, które wzięły udział w badaniu ⁶.

Skoro więc największych zwyżek cen możemy spodziewać się w I i II kwartale 2023 roku, to ile wydamy na zorganizowanie świąt w tym roku? Planując uroczystość już pod koniec stycznia 2023 roku, musielibyśmy przygotować się na następujące ceny:*

Który supermarket jest najtańszy? Przykładowy koszyk

Szybszy wzrost cen żywności sprawił, że większość z nas zaczęła przyglądać się codziennym wydatkom. Zakupy w supermarkecie nie są już spontaniczną decyzją, a raczej przypominają zaplanowany proces. Na szczęście w porównywaniu cen żywności pomagają nam gazetki promocyjne, wydawane przez supermarkety oraz portale internetowe, na których zestawiane są ze sobą ceny poszczególnych produktów.

Dużą popularnością cieszy się strona dlahandlu.pl, na której można znaleźć przykładowy koszyk zakupowy z 50 produktami wraz z cenami obowiązującymi w najpopularniejszych sieciach handlowych.

Weźmy na tapet 5 regionów: Warszawę, Bydgoszcz, Trójmiasto, Lublin i Górny Śląsk. Jak przedstawiają się ceny przykładowych koszyków w tych miejscach? (dostęp do danych 26.01.2023)

1. Warszawa od 351,31 do 563,69 zł
2. Bydgoszcz od 356,50 zł do 543,26 zł
3. Trójmiasto od 356,50 zł do 543,26 zł
4. Lublin od 356,50 zł do 553,13 zł
5. Górny Śląsk od 358,01 zł do 544,26 zł

Koszyk 50 produktów obejmuje podstawowe ilości i gramatury wszystkich produktów wskazanych marek (odpowiednio 1 sztuka, 1 kilogram) lub zamienników tylko wtedy, gdy dana marka nie występuje w danej sieci.

Najtańsze sieci

Według portalu dlahandlu.pl najtańszą siecią sklepów jest Auchan. Cenowo, marka ta wygrywa w wielu miastach, również w przypadku zakupów online. Drugie miejsce zajmuje Lidl, a trzecie – Kaufland. Co może zaskakiwać, to brak sklepów z logotypem Biedronki na podium. Na czele tabeli nie widać również sklepów E.Leclerc, które jeszcze jakiś czas temu były zaliczane do najtańszych sklepów w Polsce.

Sklep	Koszyk z zamiennikami	Koszyk z produktami oryginalnymi
Auchan Bydgoszcz	368,13 zł	356,50 zł
Auchan Lublin	368,13 zł	356,50 zł
Auchan Kraków	369,44 zł	357,81 zł
Auchan Górny Śląsk	396,64 zł	358,01 zł
Auchan Warszawa	369,94 zł	358,31 zł
Auchan Trójmiasto	370,44 zł	358,81 zł
Auchan Sklep Internetowy	361,59 zł	359,96 zł
Lidl Bydgoszcz	386,98 zł	375,83 zł
Lidl Trójmiasto	386,98 zł	375,83 zł
Lidl Górny Śląsk	386,98 zł	375,83 zł
Lidl Lublin	386,98 zł	375,83 zł
Lidl Warszawa	386,98 zł	375,83 zł
Lidl Kraków	386,98 zł	375,83 zł
Kaufland Bydgoszcz	387,68 zł	376,58 zł
Kaufland Trójmiasto	388,58 zł	377,40 zł

Liderzy w rankingu zmieniają się niemal z miesiąca na miesiąc. Warto więc na bieżąco porównywać ceny w marketach. Oczywiście, nie zawsze opłaca się jechać po jeden lub dwa produkty do innego sklepu – tylko ze względu na trwającą promocję. Tym bardziej, jeśli markety oddalone są od siebie w takim stopniu, że aby do nich dotrzeć, musimy używać samochodu.

Inflacja cen żywności

Zgodnie z opublikowanym pod koniec ubiegłego roku „Raportem o inflacji – listopad 2022” – spodziewany wzrost cen żywności ma w 2023 roku wynieść 15,3%. W pierwszym i drugim kwartale 2023 r. produkty na sklepowych półkach będą drożeć, a następnie inflacja cen żywności ma systematycznie spadać i w 2024 roku osiągnąć próg 4,4 proc.⁷.

Co ciekawe, ceny niektórych produktów, w ubiegłym roku nie były tak wysokie, jak się tego spodziewano. Przyczyniło się do tego zawarte w lipcu 2022 roku porozumienie o odblokowaniu eksportu pszenicy z Ukrainy przez Morze Czarne. Wraz ze spadkiem cen surowców energetycznych i ograniczeniem skali zaburzeń wynikających z rosyjskiej agresji, ceny produktów rolnych mają się stopniowo obniżać.

O tym, jak inflacja wpływa na ceny produktów, doskonale pokazuje też wskaźnik Big Maca, który został wprowadzony w 1986 roku przez brytyjski tygodnik „The Economist”. Ukazuje on, ile czasu musi pracować przeciętny obywatel danego kraju, aby móc pozwolić sobie na zakup kultowej kanapki. Do obliczeń brany jest pod uwagę kurs danej waluty oraz wysokość minimalnego wynagrodzenia w badanym kraju.

Według wyliczeń zespołu MoneyTransfers.com, w 2022 roku Polacy musieli pracować aż 62 i pół minuty, aby pozwolić sobie na zakup Big Maca ⁸. A jak wyglądało to w poprzednich latach? Dla porównania w 2012 roku, mieszkańcy Warszawy musieli pracować na burgera jedynie 36 minut. W tamtym czasie kanapka ta kosztowała 9,10 zł.

*W tych krajach nie istnieje ustawowa minimalna płaca krajowa. W tym wypadku stosuje się średnią płacę godzinową pracowników niewykwalifikowanych.

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach – nowy obowiązek sklepów

Od 1 stycznia 2023 roku sklepy mają obowiązek uwidaczniania informacji o obniżonej cenie towaru lub usługi. Ta ma pojawić się zaraz obok ceny za towar i ceny jednostkowej. Co może w tym dziwić? Sprzedawcy w przypadku towarów lub usług objętych promocją muszą wyraźnie zaznaczyć ich cenę, która obowiązywała przez okres 30 dni sprzed obniżki. Co ciekawe, od dyrektywy Omnibus, bo o niej mowa, są pewne wyjątki.

Według informacji umieszczonych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości – zasady unijnej dyrektywy dotyczą tylko tych produktów, których termin przydatności do spożycia przekracza 30 dni. Co więcej, wymóg umieszczania ceny z ostatniego miesiąca nie dotyczy również ofert wiązanych. Właśnie dlatego coraz częściej możemy obserwować wysyp promocji typu: „trzy w cenie dwóch” lub „dwa za jeden”.

Czy nowelizacja ma szansę realnie coś zmienić? Zdaniem wielu, działa ona na podstawie uzasadnionego interesu zwykłych konsumentów. Jej zadaniem jest bowiem ukrócenie procederu fałszywych promocji. Wiele razy można było bowiem spotkać się ze sztucznym zawyżeniem cen przed samą promocją.

Sprzedawcy, którzy nie dostosują się do zmian, muszą liczyć się z finansowymi konsekwencjami. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) może w skrajnych przypadkach wymierzać karę sięgającą nawet 10 proc. rocznego obrotu przedsiębiorstwa.

Oszczędzanie żywności

Wysokie ceny żywności wpływają na dużą część społeczeństwa. Przy okazji wiele osób zauważyło również inny problem, ten dotyczący marnowania jedzenia. Przemyślane zakupy przekładają się nie tylko na realne oszczędności, ale również na zmniejszenie szansy wyrzucenia produktów, które nie zostały przez nas zjedzone. O tym, jak duży jest to problem, pokazują chociażby dane Organizacji Narodów Zjednoczonych. 

Według szacunkowych danych, co roku na świecie marnuje się ok. 1/3 wyprodukowanej żywności, czyli ok. 1,3 mld ton. W Polsce rocznie marnujemy ok. 5 mln ton żywności. Według Henryka Kowalczyka, ministra rolnictwa – Polacy w każdej sekundzie wyrzucają aż 184 bochenki chleba ⁹.

Aplikacje do oszczędzania żywności

W racjonalnym planowaniu zakupów, oszczędnościach i ratowaniu jedzenia przed wyrzuceniem, mogą pomóc nam specjalne aplikacje. Dużą popularnością cieszy się Too Good To Go, dzięki której można znaleźć najbliższy lokal (sklep, restaurację czy cukiernię) i zarezerwować produkty, którym kończy się termin do spożycia. Następnie, wystarczy je odebrać o określonej godzinie. Cena za te produkty jest zwykle dużo niższa od regularnych cen. 

---

Zobacz też:

• Jak oszczędzać pieniądze? 8 trików, które pozwolą Ci przeżyć rok 2023 po taniości!

---

Pomocna może okazać się również aplikacja Foodsi, która opiera się na podobnym modelu działania lub Finebite, która z kolei umożliwia dokonanie rezerwacji stolika w restauracji i skorzystanie z rabatu sięgającego aż 50%. W zamian za to, klient musi jedynie wypełnić ankietę dotyczącą jedzenia oraz jakości obsługi w danym lokalu. 

W codziennym planowaniu zakupów pomocne mogą okazać się specjalne aplikacje, które stanowią alternatywę dla tradycyjnych list zakupowych. Te można jednak udostępniać wszystkim domownikom, dzięki czemu unikniemy problemu zdublowanych zakupów. W tej dziedzinie prym wiedzie Listonic, który dodatkowo zawiera ponad 600 przepisów. Wystarczy szybko dodać potrzebne produkty i gotowe. 

Dla poszukiwaczy prawdziwych cenowych okazji, idealnym narzędziem okaże się Moja Gazetka. Dzięki niej można wygodnie przeglądać promocyjne broszury w formie cyfrowej, a z nich dodawać produkty do swojej listy zakupowej. W aplikacji znajduje się również schowek na karty lojalnościowe, dzięki czemu podczas zakupów – można mieć je zawsze pod ręką. 

Ceny żywności – podsumowanie

Pierwsza połowa 2023 roku zapowiada się pod znakiem drożyzny. Szczyt cenowy ma nastąpić w okolicy marca i kwietnia, czyli jeszcze przed Wielkanocą. To sprawi, że kolejne święta niestety mogą być jeszcze biedniejsze. Więcej zapłacimy przede wszystkim za nabiał, warzywa i alkohole. Niektóre ceny zwiększą się aż o 20-30 proc.

---

Źródła:

¹ https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji/raport_listopad_2022.pdf

² https://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en/

³ Wpływ pandemii COVID-19 na sytuację na rynkach rolnych w Polsce, Piotr Szejner (dostęp 25.01.2023)

⁴ https://www.rp.pl/handel/art37720481-bardzo-droga-zywnosc-jeszcze-zdrozeje-w-2023-niektore-produkty-20-30-proc

⁵ https://www.pkobp.pl/media_files/43c52102-c19d-45a0-86f4-e89e53e660dc.pdf

⁶ https://www.santanderconsumer.pl/gfx/santander/userfiles/_public/raport_ppw_wiosenne_wyzwania_2022.pdf

⁷ https://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji/raport_listopad_2022.pdf

⁸ https://moneytransfers.com/pl/news/content/polacy-musza-pracowac-62-minuty-aby-pozwolic-sobie-na-big-maca-w-2022-roku