Zapomniałeś złożyć deklarację podatkową albo zapłacić podatek w terminie i obawiasz się kary od urzędu skarbowego? Skorzystaj z instytucji czynnego żalu! Czynny żal to pismo, które wysyłasz do US, aby poinformować go o swoich przewinieniach podatkowych. Jak napisać czynny żal i złożyć go w urzędzie?
Jeśli w jakikolwiek sposób naruszyłeś przepisy podatkowe, od niedawna możesz wyrazić „skruchę”, która pozwoli Ci na uniknięcie odpowiedzialności karnoskarbowej. Tzw. czynny żal złożysz na wiele sposobów. Sprawdźmy, jak to zrobić.
Co to jest czynny żal?
Czynny żal to dokładnie instytucja uregulowana w art. 16 kodeksu karnoskarbowego z 10 września 1997 roku1, która pozwala na odstąpienie od ukarania osób, które wyraziły skruchę wobec popełnienia czynu zabronionego i dopełniły ciążących na nich obowiązków.
W praktyce oznacza to, że gdy sam zgłosisz się do urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego i poinformujesz o swoim błędzie czy też zaniedbaniu oraz wskażesz powody takiego postępowania, to unikniesz konsekwencji karnych.
Korekta JPK a czynny żal
Nie musisz składać czynnego żalu, jeśli dokonałeś korekty deklaracji. Np. gdy w Twojej deklaracji złożonej w terminie pojawił się błąd i z tego powodu składasz korektę, nie musisz dodatkowo składać wniosku czynnego żalu.
Natomiast, jeśli w ogóle nie złożyłeś takiej deklaracji w terminie, to aby uniknąć kary, musisz złożyć czynny żal, jeszcze zanim organ podatkowy wezwie Cię do złożenia wyjaśnień.
Kto może skorzystać?
- Osoby fizyczne, które np. nie odprowadziły na czas podatku dochodowego czy podatku od najmu.
- Przedsiębiorcy, którzy np. nie opłacili podatku lub nie złożyli w US obligatoryjnych deklaracji.
Z czynnego żalu można skorzystać również wtedy, gdy popełniłeś błędy w obliczeniach podatkowych. To samo tyczy się Twoich pracowników.
Kiedy można skorzystać?
Jeśli popełniłeś wykroczenie skarbowe bądź jesteś sprawcą przestępstwa, musisz podać konkretny powód swojego przewinienia. Na co możesz się powołać? Jaki podać powód?
- Niezłożenie zeznania podatkowego w terminie.
- Nierzetelne prowadzenie ksiąg rachunkowych.
- Zatajenie przed organem podatkowym prawdziwych rozmiarów prowadzonej działalności gospodarczej.
- Nierzetelne wystawianie faktur.
- Opłacanie nieodpowiedniego (lub brak płatności) podatku dochodowego (PIT/CIT) bądź podatku VAT.
- Bezprawne stosowanie obniżonych stawek VAT.
- Bezprawne stosowanie zwolnienia z VAT.
- Wyłudzanie zwrotu należności celnej lub pozwoleń celnych.
Co zrobić, aby czynny żal był skuteczny?
Pamiętaj, że o skuteczności takiego pisma świadczy nie tylko podanie konkretnego powodu i przyznanie się do winy, ale także dopełnienie zaległych obowiązków.
Mowa tutaj, m.in. o złożeniu deklaracji podatkowej albo zapłacie w całości należności publicznoprawnych wraz z odsetkami. Takie obowiązki należy wykonać niezwłocznie, np. w dniu, w którym składasz czynny żal i najpóźniej w terminie wyznaczonym przez instytucję podatkową.
Jak złożyć?
Skruchę w formie czynnego żalu załatwisz:
- osobiście w urzędzie skarbowym, w którym się rozliczasz,
- listownie, wysyłając takie pismo na adres US, w którym się rozliczasz,
- elektronicznie, poprzez e-Deklaracje. Wyślij pismo na skrzynkę ePUAP właściwego urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego. Możesz też złożyć pismo poprzez skrzynkę e-Urząd Skarbowy (taki dokument musi być podpisany Profilem Zaufanym, podpisem kwalifikowanym albo podpisem osobistym).
Czynny żal musi być podpisany i złożony wyłącznie przez osobę, która dobrowolnie chce się przyznać do winy popełnionego czynu. Załatwienie takiej sprawy poprzez pełnomocnika, który dodatkowo podpisze się na piśmie, może być uznane przez naczelnika urzędu za zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa czy wykroczeniu karnoskarbowym, a nie jako dowód o wyrażeniu skruchy.
Jak należy napisać czynny żal?
Nie ma urzędowego wzoru pisma. Nie istnieje też żaden urzędowy formularz czynnego żalu. Taki dokument musimy sporządzić samodzielnie, zawierając w nim poniższe elementy i ujawniając istotne okoliczności:
- dane osoby składającej wniosek (imię i nazwisko, adres zamieszkania lub siedziby firmy, NIP, numer telefonu do kontaktu),
- informację do kogo kierowany jest wniosek (czy do naczelnika urzędu skarbowego, czy też naczelnika urzędu celno-skarbowego),
- opis popełnionego czynu i jego okoliczności,
- ewentualnie wskazanie osób, które miały związek z popełnionym czynem zabronionym (np. księgowa, która źle zaksięgowała przelew),
- informację o tym, czy niedopatrzenie zostało już naprawione (jeśli tak, jako dowód należy załączyć, np. potwierdzenie opłacenia zaległości podatkowej), czy dopiero zostanie naprawione (jeśli tego jeszcze nie zrobiłeś, to w jakim terminie i w jaki sposób zamierzasz je naprawić).
Przykład treści czynnego żalu
W uzasadnieniu wniosku najważniejsze jest to, by podać prawdziwy powód zaistniałej sytuacji. Gdy ma ona charakter incydentalny, to również o tym napisz. Być może będziesz mógł liczyć na ulgowe potraktowanie. Powołaj się na swoje niedopatrzenie lub niewiedzę. Są to argumenty akceptowane przez US, choć co prawda nie można ich nagminnie stosować.
Przykład.
Podkreślam, że działalność gospodarczą prowadzę … lat, a niezłożenie deklaracji VAT i nieopłacenie podatku w ustawowym terminie przydarzyło mi się po raz pierwszy. Postaram się, aby taka sytuacja nigdy więcej nie miała już miejsca.
Termin złożenia i koszty
Czynny żal możesz złożyć w dowolnym momencie. Jednak, aby mógł zostać uznany za skuteczny, musisz dokonać go przed tym, jak organ skarbowy udokumentuje jego popełnienie. A więc jeszcze zanim otrzymasz wezwanie do uregulowania popełnionego czynu. Za złożenie czynnego żalu nie pobierana jest żadna opłata.
Ile będziesz czekać na decyzję?
Ustawa nie przewiduje dokładnych terminów dla rozpatrzenia tego typu wniosków. Wszystko jest w rękach organu ścigania, który może podjąć następujące kroki:
- gdy czynny żal zostanie rozpatrzony pozytywnie – naczelnik urzędu skarbowego, do którego kierowałeś wniosek, nie będzie Cię o tym informował w osobnym piśmie. W takim przypadku instytucja skarbowa odstąpi po prostu od nałożenia kary za niedopełnienie obowiązków podatkowych lub obowiązków celnych. W niektórych sytuacjach organ może wskazać Ci nowe terminy, w których będziesz musiał dopełnić zaległe obowiązki,
- gdy czynny żal zostanie rozpatrzony negatywnie – w takim przypadku rozpocznie się postępowanie ws. o wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe, na zasadach określonych w kodeksie karnym. Nie masz też możliwości odwołania się od takiej decyzji.
Ważne informacje
Co istotne tego typu deklaracja nie dotyczy rozliczeń z ZUSem. Jak na razie nie istnieją żadne przepisy, które regulują taką okoliczność.
Kiedy czynny żal będzie nieskuteczny?
Samo złożenie deklaracji nie gwarantuje tego, że uchronisz się od kary. Zawiadomienie będzie bezskuteczne, gdy:
- dostałeś wezwanie w związku z popełnionym czynem i organy podatkowe udokumentowały już popełnione przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe,
- jesteś w trakcie postępowania kontrolnego,
- nakłaniałeś inne osoby do popełnienia przestępstwa/wykroczenia skarbowego,
- zorganizowałeś grupę albo związek, którego celem było wykonywanie zabronionych czynów podatkowych.
W przypadku czynnego żalu liczy się przede wszystkim czas. Im szybciej zwrócisz się do urzędu skarbowego/urzędu celno-skarbowego i przyznasz się do swoich przewinień, tym lepiej. Odsetki od takiej zapłaty będą niższe i istnieje większa szansa, że naczelnik pozytywnie rozpatrzy Twoją deklarację.
Źródło:
1. Art. 16 Kodeks karny skarbowy, sejm.gov
2. Czynny żal, biznes.gov.pl