Emerytura „Mama 4 Plus” – warunki, ile wynosi? Od kiedy i dla kogo?

Dzięki najnowszym przepisom – rodziny, które wychowały co najmniej czworo dzieci i nie dysponują odpowiednim majątkiem, mają prawo do uczestniczenia w programie “Mama 4+”. Wyjaśniamy krok po kroku, jakie warunki należy spełnić, by otrzymać emeryturę, do kogo jest skierowana oraz od kiedy obowiązuje.

Emerytura dla wielodzietnych – czyli matczyne świadczenie już od marca

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki i Społecznej w ogłoszonym 25 września 2018 roku projekcie ustawy budżetowej na 2019 rok, wprowadziło kolejny program – “Mama 4 Plus”, czyli rodzicielskie świadczenie uzupełniające. Wszedł on w życie od 1 marca 2019 roku. Zgodnie z jego założeniami – dodatkowe pieniądze są przyznawane matkom, które urodziły i wychowały, co najmniej czworo dzieci. Jednak prawo do matczynego dodatku posiadają również ojcowie, którzy po odejściu lub śmierci matki zajmują się wychowaniem małoletnich.

Jednak z uwagi na swoje priorytety – Emerytura“Mama 4+” skierowana jest do osób żyjących na granicy ubóstwa i nie mających prawa do żadnych świadczeń, nawet na minimalnym poziomie. Dlatego rodzicielskie świadczenie ma zapewnić najbiedniejszym, podstawowe środki do życia i spełniać podstawową funkcję społeczną jaką jest wspieranie rodziców w wychowaniu potomstwa.

Czytaj także: 500 plus a zdolność kredytowa.

Kto otrzyma świadczenie emerytura “Mama 4 Plus”?

Głównym postanowieniem ustawy z 31 stycznia 2019 roku o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym jest zapewnienie niezbędnych środków do utrzymania rodzicom, którzy nie mają innych źródeł zarobkowych, i którzy:

• wychowali dzieci w rodzinach wielodzietnych (co najmniej 4),
• zrezygnowali z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej albo nie podjęli jej ze względu na wychowanie dzieci,
• osiągnęli wiek emerytalny (w przypadku kobiet 60 lat i mężczyzn – 65 lat) ale nie spełniają warunków do otrzymania emerytury,
• uzyskują od organu emeryturę bądź rentę niższą od najniższej emerytury (od 1 marca 2022 roku najniższa emerytura wynosi 1217,98 zł),
• zamieszkują w Polsce – niezależnie od tego, czy są obywatelami, obcokrajowcami z prawem pobytu lub cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Polski,
• w trakcie pobierania świadczenia przebywają w Polsce.

Warunkiem zakwalifikowania się do Programu “Mama 4 +” jest posiadanie przez osobę ubiegająca się o matczyną emeryturę, po ukończeniu 16 roku życia, przez okres co najmniej 10 lat ścisłego związku z Polską i w tym czasie rozliczanie się w kraju z podatków. Prawo do rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego posiadają również osoby sprawujące opiekę nad dziećmi na zasadach pieczy zastępczej, za wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej.

Otrzymanie prawa do świadczenia nie jest związane z wcześniejszym opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne!

Kto nie ma szans na otrzymanie rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego?

Środki z programu nie trafią do osób, które:

• zostały pozbawione władzy rodzicielskiej przez sąd,
• w wyniku umieszczenia dzieci w pieczy zastępczej mają ograniczone prawa rodzicielskie,
• długotrwale zaprzestały wychowania dzieci,
• uprawnione są do otrzymywania renty lub emerytury o co najmniej najniższej wysokości,
• są tymczasowo aresztowane bądź odbywają karę pozbawienia wolności – za wyjątkiem kary z uwzględnieniem dozoru elektronicznego.

Jaka jest wysokość świadczenia?

Emerytura “Mama 4 Plus” należy do świadczeń nieskładkowych, które w całości finansuje budżet państwa. W jakiej wysokości jest przyznawane?

• W przypadku, gdy osoba ubiegająca się o świadczenie, pobiera emeryturę lub rentę niższą od najniższej emerytury to świadczenie rodzicielskie będzie uzupełnione do kwoty najniższej emerytury – od 1 marca 2019 roku jest to 1100 zł brutto,
• Z kolei wnioskujący, którzy nie mają prawa do żadnego świadczenia, wysokość rodzicielskiego dodatku otrzymają w wysokości najniższej emerytury.

Zanim dojdzie do przydzielenia środków, ZUS lub KRUS ma obowiązek sprawdzić, m.in. sytuację dochodową danej osoby.                                                         

Jak otrzymać matczyną emeryturę?

Świadczenie przydzielane jest na wniosek zainteresowanej osoby. Dlatego, aby otrzymać pieniądze musi ona złożyć dokumenty w oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub oddziale Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Takie wnioski można składać już od 1 marca 2019 roku.

Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku?

Aby prośba o dodatkowe środki została pozytywnie rozpatrzona, do samego wniosku o rodzicielskie świadczenie uzupełniające należy dołączyć:

• akty urodzenia dzieci lub orzeczenie sądu o powierzeniu sprawowania pieczy zastępczej nad dziećmi,
• datę zgonu matki lub porzucenia przez nią dzieci albo zaprzestania ich wychowywania przez długi okres (w przypadku ojców ubiegających się o świadczenie),
• numery PESEL dzieci,
• oświadczenie o sytuacji materialnej, majątkowej, rodzinnej i osobistej,
• pozostałe dokumenty, które mogą mieć wpływ na przyznanie świadczenia.

Ponadto, w oświadczeniu musi znaleźć się potwierdzenie tego, czy wnioskujący:

• urodził i wychował bądź tylko wychował czwórkę dzieci,
• miał przerwy w wychowaniu dzieci – a jeśli tak, to jak długie i jaka była tego przyczyna,
• ma ograniczone prawa rodzicielskie lub jest ich pozbawiony,
• posiada prawo do emerytury lub renty,
• pobiera emeryturę lub rentę,
• uzyskuje dochód z tytułu zatrudnienia lub innej działalności bądź z działów produkcji rolnej,
• otrzymuje inne dochody,
• mieszka w Polsce i od 16 roku życia odprowadza tutaj podatki,
• przebywa w areszcie śledczym lub zakładzie karnym.

Należy także potwierdzić inne okoliczności, które mogą wpłynąć na ostateczną decyzję o przyznaniu matczynej emerytury.                                                                                                             

Jak potwierdzić okoliczności uwzględnione we wniosku?

Szanse na uzyskanie prawa do świadczenia wzrosną jeszcze bardziej, dzięki odpowiednio przygotowanej dokumentacji. W założeniu mogą więc pomóc:

• wszelkie zaświadczenia z urzędu skarbowego, które potwierdzają źródło uzyskiwanych przychodów lub dochodów oraz ich wysokość,
• dokumenty potwierdzające aktualne zatrudnienie lub prowadzenie innej działalności zarobkowej wraz z wysokością osiąganych dochodów/przychodów,
• zaświadczenie z urzędu gminy potwierdzające rodzaj oraz wielkość posiadanego gospodarstwa rolnego,
• oświadczenie o wysokości dochodu z gospodarstwa rolnego,
• inne załączniki, które świadczą o sytuacji osobistej, rodzinnej, majątkowej i materialnej.

Od kiedy i na jakich zasadach wypłaca się świadczenie?

Wypłata dodatku przysługuje od 1 dnia miesiąca, w którym Prezes ZUS lub KRUS wydał decyzję. Jednak nie może być to wcześniej niż od dnia, w którym wnioskujący osiągnął powszechny wiek emerytalny.

Odwołanie się od decyzji ZUS/KRUS – co zrobić?

Emerytura „Mama 4 Plus” sama w sobie ma zapewnić niezbędne środki do życia osobom najbiedniejszym. Jednak i oni – nie zawsze mogą liczyć na pozytywne rozpatrzenie wniosku. Oto, co należy zrobić, gdy nie zgadzasz się z decyzją w sprawie rodzicielskiego świadczenia:

• w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji, zgłoś wniosek w oddziale ZUS lub KRUS o ponowne rozpatrzenie sprawy,
• w ciągu 30 dni od doręczenia decyzji, zgłoś skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, za pośrednictwem ZUS lub KRUS.

Gdy wniosek o dodatek, po raz kolejny został odrzucony możesz odwołać się do sądu okręgowego – pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawie:

• ponownego ustalenia wysokości rodzicielskiego świadczenia,
• wypłaty tego świadczenia lub jego ustania,
• zwrotu bezprawnie pobranego świadczenia

Kiedy wypłata “Mama 4+” ustaje?

W każdym przypadku, ZUS lub KRUS informuje świadczeniobiorcę o wstrzymaniu wypłaty środków w ramach programu. Może to się stać w wyniku różnych okoliczności, np.:

• gdy uprawniony do świadczenia wyjedzie z Polski,
• przekroczy minimalny próg do otrzymania renty lub emerytury
• zostanie skazany na karę pozbawienia wolności
• uzyska prawo do innego świadczenia, np. renty rodzinnej,
• osiągnie minimalny dochód – w prawnym rozumieniu są to różnego rodzaju należności z tytułu pracy, kwoty diet, ekwiwalenty pieniężne czy deputaty.

Ile osób obejmie program?

Szacuje się, że z nowych przepisów skorzysta nawet 65 tys. osób, które nie posiadają prawa do emerytury lub renty oraz 20,8 tys. osób pobierających świadczenie niższe od poziomu najniższej emerytury. Jak wiadomo, do czerwca złożono ok. 54 tys. wniosków, z czego przyznano 47,1 tys. Wiadomo także, że największą grupę stanowią kobiety, w wieku 60-69 lat, z których aż 1604 matki wychowuje dziewięcioro lub więcej dzieci.

W budżecie państwa na rok 2019 zarezerwowano na ten cel ponad 801 mln zł.

                                                                                                                   

Czy rodzicielskie świadczenie podlega waloryzacji i opodatkowaniu?

Tak. Świadczenie na rzecz rodziców wychowujących, co najmniej czwórkę dzieci będzie corocznie waloryzowane. Ponadto będzie podlegać opodatkowaniu, zgodnie z zasadami ustalonymi w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Potrącona będzie również składka na ubezpieczenia zdrowotne, na mocy ustawy o oświadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Czy „Mama 4 Plus” podlega egzekucji komorniczej?

Tak. W tym przypadku stosuje się przepisy analogiczne, jak dla osób pobierających emeryturę bądź rentę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Co oznacza, że komornik ma prawo zająć świadczenie w takiej wysokości, jakie są określone w ustawie.

Czytaj także: Czy komornik może zająć pieniądze z 500+? Zasady co do świadczeń

Emerytura “Mama 4 Plus” a „“Emerytura Plus”

Oficjalna i ogólnie przyjęta nazwa projektu nosi miano: “Mama 4 Plus”. Skąd w ogóle pomysł na taką nazwę? Według pomysłodawców matczyna emerytura ma być uhonorowaniem rodziców, którzy kosztem własnego rozwoju zawodowego, podjęli trud wychowania licznego potomstwa. Jest także odpowiedzią na pilną potrzebę społeczną. Bowiem skutkiem decyzji związanych z wychowaniem liczebniejszej rodziny, jest niedostatek materialny matek pozbawionych minimalnych środków na utrzymanie. I jak głoszą – jest to pierwszy taki program, który nadaje codziennej pracy na rzecz rodziny, wychowaniu dzieci – ogromną wartość³.

Istotny jest również fakt, że osoby, które otrzymują dodatek rodzicielski “Mama 4+” znajdują się poza katalogiem osób uprawnionych do jednorazowego świadczenia, tzw. 13. emerytury. Inaczej jest w przypadku uprawnionych, których wnioski rozpatrzono najpóźniej do 30 kwietnia. Im świadczenie “Emerytura Plus” przyznano.

1. Informator: Rodzicielskie świadczenie uzupełniające „Mama 4+”