Kto może ustanowić hipotekę przymusową? Jak wygląda wykreślenie hipoteki przymusowej? Czy można sprzedać lokal, który jest już obciążony hipoteką? Zapraszamy do lektury!
Hipoteka przymusowa to jedno z narzędzi, za pomocą których wierzyciel może skłonić dłużnika do spłaty zobowiązania. Jej skuteczność wynika przede wszystkim z tego, że nieruchomość jest zazwyczaj najcenniejszą rzeczą, jaką posiada niesolidny płatnik. Ponadto, z lokalem obciążonym hipoteką, niewiele można zrobić. Dla osób, które mają niespłacone zobowiązania złą informacją jest ta, że hipoteka przymusowa może zostać ustanowiona bez ich zgody. I to w każdym momencie. Wierzyciel nie ma bowiem obowiązku informować dłużnika o tym, że zamierza wystąpić do sądu z wnioskiem o wpis hipoteki przymusowej.
Hipoteka przymusowa – definicja i najważniejsze informacje
Zgodnie z definicją prawną hipoteka (niezależnie od jej rodzaju) jest ograniczonym prawem rzeczowym. Prawo rzeczowe jest prawem ustanawianym na rzeczy cudzej (zazwyczaj na nieruchomości). Hipoteka przymusowa z punktu widzenia wierzyciela jest bardzo skutecznym sposobem na to, by odzyskać zaległy dług. Aby hipoteka przymusowa na nieruchomości mogła stanowić zabezpieczenie wierzytelności, konieczne jest to, by dana nieruchomość należała do osoby zadłużonej. Dopuszczalna jest także sytuacja w której dłużnik jest współwłaścicielem lokalu. Wówczas hipoteka przymusowa ustanawiana jest tylko na tej części nieruchomości, która do niego należy. Jeśli dłużnik posiada określone prawa do domu czy mieszkania z tytułu użytkowania wieczystego, to one także mogą być „przedmiotem hipoteki”.
Co istotne, w przeciwieństwie do „standardowej” hipoteki, hipoteka przymusowa nie ma charakteru dobrowolnego porozumienia ani umowy pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem. Może być ona ustanowiona bez wiedzy i zgody tego ostatniego. To zaś oznacza, że jeśli jesteśmy zadłużeni, a jednocześnie posiadamy jakąś nieruchomość, to istnieje ryzyko, że pewnego dnia otrzymamy informację o tym, że na naszym lokalu ciąży hipoteka. Wykreślenie hipoteki przymusowej nie jest wprawdzie kosztowne, wymaga jednak zwrócenia się w tej sprawie do sądu. Konieczne będzie także uregulowania zobowiązania.
Wierzyciel nie ma prawa żądać od nas zaspokojenia wyższej kwoty od tej, która wynika z tytułu wykonawczego. Kwota ta obejmuje zazwyczaj wartość długu wraz z odsetkami, kosztami wezwań do zapłaty i kosztami procesu. Jako dłużnik pamiętaj o tym, że wierzyciel, ustanawiając hipotekę, chce „zmotywować” Cię do zwrotu długu. Gdy to zrobisz – będziesz mógł „pozbyć się” hipoteki.
Hipoteka przymusowa ZUS
Chociaż o to, by na naszej nieruchomości ciążyła hipoteka przymusowa, może wystąpić każdy wierzyciel, to dość często hipoteka przymusowa ustanawiana jest za zaległości w ZUS. Po taki środek mający skłonić nas do spłaty zobowiązania ma prawo sięgnąć także urząd skarbowy czy jednostka samorządu terytorialnego. Tak, jak w odniesieniu do „zwykłego” wierzyciela do tego, by został dokonany odpowiedni wpis w księdze wieczystej, konieczne będzie orzeczenie sądu, tak w przypadku ZUS czy urzędu skarbowego orzeczenie nie jest potrzebne. ZUS może wysłać do sądu wniosek informując go o tym, że nie opłacamy składek i… już ciąży na nas (a dokładniej na naszej nieruchomości) hipoteka przymusowa. ZUS nie musi (i w praktyce tego nie robi) dążyć do wszczęcia postępowania egzekucyjnego z innych składników majątku dłużnika.
Wpis hipoteki przymusowej – jakie są konsekwencje?
Zgodnie z artykułem 109, art. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, podstawę do ustanowienia hipoteki przymusowej stanowi tytuł wykonawczy, tj. tytuł egzekucyjny opatrzony klauzulą wykonalności. Tytułem egzekucyjnym może być:
- Prawomocne orzeczenie sądu;
- Orzeczenie sądu, które podlega natychmiastowemu wykonaniu;
- Ugoda przed mediatorem;
- Postanowienie prokuratora;
- Decyzja administracyjna, nawet jeśli nie ma ona ostatecznego charakteru.
Chociaż hipoteka przymusowa nie jest tym samym, co wydanie tytułu egzekucyjnego, to jej ustanowienie niesie za sobą określone konsekwencje. Wprawdzie żadna część należącej do nas nieruchomości nie stanie się nagle własnością wierzyciela, jednak w praktyce, niewiele możemy zrobić z lokalem, na którym ciąży hipoteka przymusowa (czy jakakolwiek inna).
Jak zatem wygląda sprzedaż nieruchomości z hipoteką przymusową? Mówiąc wprost: dość skomplikowanie. Teoretycznie możemy sprzedać obciążony hipoteką lokal. Szanse na to, że znajdziemy na wolnym rynku kogoś, kto będzie chciał go kupić, są jednak niewielkie. Każdy, kto planuje zakup własnych czterech kątów, sprawdzi księgę wieczystą domu czy mieszkania, nim zdecyduje się sfinalizować transakcję. To, że nawet atrakcyjna nieruchomość jest obciążona hipotekę (a już zwłaszcza hipoteką przymusową), może skutecznie odstraszyć nawet najbardziej zainteresowanych nabywców. Jest to o tyle istotne, że hipoteka przymusowa będzie przypisana do lokalu, nie zaś do konkretnej osoby. To zaś oznacza, że hipoteka mogłaby przejść na nowego właściciela nieruchomości.
Wykreślenie hipoteki przymusowej – od czego zacząć?
Wykreślenie hipoteki przymusowej najszybciej uzyskamy wówczas, gdy skontaktujemy się z wierzycielem i postaramy się z nim porozumieć. Ważne jest tutaj to, kiedy wygasa hipoteka przymusowa. Ma to miejsce dopiero wtedy, gdy spłacimy swój dług. Pamiętajmy jednak, że wykreślenie hipoteki przymusowej nie dzieje się „samo z siebie”. Tak jak do tego, by została ustanowiona hipoteka przymusowa, nie była konieczna nasza zgoda, tak już wykreślenie hipoteki przymusowej wymaga od nas podjęcia pewnych kroków.
Hipoteka przymusowa – jak wykreślić? Podpowiadamy!
Poniżej prezentujemy małą rozpiskę tego, co należy zrobić, by nastąpiło wykreślenie hipoteki przymusowej. W praktyce wygląda to następująco:
- Nie panikuj – wpis hipoteki przymusowej to wprawdzie kiepska informacja, jednak hipoteka przymusowa nie zostaje ustanowiona raz na zawsze. To zaś oznacza, że możesz odzyskać swoją nieruchomość, a po zaspokojeniu roszczeń wierzyciela – dowolnie nią dysponować (czyli np. sprzedać).
- Zwróć się do wierzyciela i poznaj stan swojego zadłużenia.
- Jak najszybciej spłać swój dług – to jedyny sposób na to, by hipoteka przymusowa przestała ciążyć na Twojej nieruchomości (lub nieruchomościach).
- Upewnij się, że spłaciłeś całe zobowiązanie – chodzi tu nie tylko o kwotę, z którą pierwotnie zalegałeś, lecz również o pokrycie odsetek i kosztów wezwań do zapłaty.
- Złóż do sądu wniosek o wykreślenie hipoteki przymusowej. Dołącz do wniosku zgodę wierzyciela na podjęcie takiego działania. Pisemna zgoda wierzyciela to dla sądu sygnał, że rzeczywiście spłaciłeś swój dług i że zabezpieczenie wierzytelności nieruchomością (lub jej częścią) nie jest już potrzebne. Pamiętaj, że nie ma tu znaczenia to, kto jest Twoim wierzycielem. Niezależnie od tego, czy jest to bank, firma pożyczkowa, czy członek rodziny, taka zgoda musi znaleźć się „w papierach”.
- Nie zapomnij o opłatach – wykreślenie hipoteki przymusowej nie jest darmowe. Złożenie wniosku będzie kosztowało Cię około 100 złotych za każdą hipotekę.
- Jeśli konieczne jest sprzedanie nieruchomości razem z hipoteką przymusową w celu pokrycia innych zobowiązań, zadbaj o wyczyszczenie hipoteki przymusowej.
Czy sąd może odrzucić nasz wniosek? Jeśli wypełniliśmy go poprawnie i dołączyliśmy zgodę wierzyciela i uiściliśmy wymaganą opłatę, to nie musimy obawiać się odmownej decyzji. Kiedy zobowiązanie zostało spłacone i kiedy wygasa hipoteka przymusowa, to wykreślenie jej z księgi wieczystej jest już tylko formalnością.