Ile wynosi zasiłek stały z MOPS 2024? Kto może się o niego starać?

Ilu Polaków żyje dzisiaj w skrajnej biedzie? Około 1,8 mln w tym przeszło 400 tysięcy dzieci. Tak wynika z raportu Poverty Watch 2023. Jednak prognozy na ten rok i kolejne pokazują, że może być coraz gorzej. Kto może ubiegać się o zasiłek stały w 2024 roku? Ile wynosi i jakie warunki należy spełnić, by go otrzymać?

Wypełnij krótki wniosek i ciesz się dodatkową gotówką bez wychodzenia z domu! Zobacz

Ubóstwo w Polsce znowu rośnie

Obiektywnie ubóstwo się już zwiększa – jego zasięg i wysokość (…) Możliwe, że powrócimy do poziomu wskaźników ubóstwa z 2015 r., od których udało nam się odbić. Wskaźniki te spadły mocno w 2016 i 2017 roku, a później utrzymywały się na niskim poziomie – podkreśla badacz nierówności i biedy, prof. UW Ryszard Szarfenberg¹.

Czy w 2024 r. możemy liczyć na poprawę tej sytuacji? Wątpliwe. Autorzy projektu EAPN zakładają wzrost ubóstwa w Polsce o kolejne 2 pkt. proc.

Po pandemicznych latach i długich lockdownach – zawitała do naszych mieszkań wysoka inflacja. (…) Stanie się tak nie tylko ze względu na kryzys kosztów życia oraz przewidywany wzrost bezrobocia. Dodatkowo masowy napływ uchodźczyń z dziećmi z Ukrainy wpłynie zwiększająco na zasięg ubóstwa, bezdomności i korzystania z pomocy społecznej.

podkreślają badacze EAPN.

Pogarsza się także sytuacja gospodarcza w Polsce i w innych krajach europejskich, w tym w Niemczech, co oznacza, że wystąpi trzeci kryzys – gospodarczy. Wtedy ucierpi też rynek pracy, czyli nastąpi wzrost bezrobocia i tym samym zwiększenie ubóstwa z tego powodu.

dodaje prof. UW Ryszard Szarfenberg².

Powrót do statystyk z 2015 r. traktujemy jako pesymistyczną perspektywę. Oczywiście może dojść do powtórki z 2020 r., kiedy to po pandemicznych ograniczeniach i lockdownach udało się nie dopuścić do pogłębienia problemu. W tym jednak konkretnym przypadku, mamy do czynienia ze zbyt dużą liczbą czynników, które wpływają na naszą sytuację materialną i życiową.

Zmiana wysokości zasiłku stałego od 1 stycznia 2024 r.

Zasiłki mają to do siebie, że ich celem jest wspieranie i wyrównywanie szans, dla tych którzy tej pomocy potrzebują. Dlatego Sejm znowelizował ustawę z dnia 28 lipca 2023 r. o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw, która uzyskała swoją moc prawną 1 listopada 2023 r. W praktyce oznacza to nową kwotę maksymalną zasiłku stałego.

Pozostałe przepisy, w tym zasady przyznawania tego świadczenia, nie uległy zmianie.

Zasiłek stały – czym jest?

Zasiłek stały to specjalne świadczenie pomocy społecznej udzielane w formie pieniężnej, szczególnie potrzebującej grupie obywateli. Państwo polskie wypłaca go m.in. tym, którzy nie mogą już pracować z racji swojego sędziwego wieku. Ale również tym, którzy samotnie zarządzają gospodarstwem domowym oraz pozostają w rodzinie.

W każdym z powyższych przypadków obowiązują z kolei inne kryteria przydziału do skorzystania z dodatkowej pomocy.

Ile wynosi zasiłek stały z MOPS w 2024 r.?

Wysokość zasiłku stałego tak naprawdę zależy od indywidualnej decyzji pracownika socjalnego. Zakłada się, że wysokość realizowanego świadczenia w 2024 roku nie może być niższa niż 100 zł i wyższa niż 1000 zł (wcześniej 719 zł).

Dużą rolę odgrywa tutaj kryterium dochodowe, które uprawnia do otrzymania świadczenia:

• dla osoby samotnie gospodarującej – 776 zł (wcześniej 701 zł) oraz
• dla osoby w rodzinie – 600 zł (wcześniej 528 zł).

Wypłata pieniędzy dla świadczeniobiorców odbywa się z budżetu państwa, choć wyręczają go z tego poszczególne organy gminne, m.in. MOPS. Kwestię tę dokładnia objaśnia zapis w Ustawie o pomocy społecznej z 12.02.2004 roku, a dokładniej artykuł 37⁴.

Komu przysługuje zasiłek stały?

Zasiłek stały przysługuje: 1) pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej; 2) pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Art. 37, Dz.U.2023.0.901 t.j. – Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej⁵.

Ponadto, osobę przebywającą w domu pomocy społecznej lub ubiegającą się o przyjęcie do niego uznaje się za osobę samotnie gospodarującą, jeżeli przed przyjęciem do domu pomocy społecznej lub rozpoczęciem oczekiwania na miejsce w takim domu była uprawniona do zasiłku stałego.

Natomiast w znowelizowanej ustawie pojawiły się zmodyfikowane podpunkty, na podstawie których jest określana wysokość przekazywanego zasiłku na rzecz uprawnionego. 

Zasiłek stały ustala się w wysokości:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 1000 zł miesięcznie;

2) w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie;

3) Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 100 zł miesięcznie.

Art. 37, ust. 2 i 3 Dz.U.2023.0.901 t.j. Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw⁶.

Kto może otrzymać zasiłek stały?

Najważniejszym wyznacznikiem jest spełnienie obu kryteriów, zarówno dochodowego, jak i podmiotowego. Za to kompletnie inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku osób samotnie gospodarujących oraz wnioskodawców pozostających w rodzinie. Ci pierwsi, otrzymają zasiłek stały tylko pod warunkiem osiągnięcia wieku, który uniemożliwia im podjęcie jakiejkolwiek pracy. Za taki stan uważa się ukończenie 65. roku życia wśród mężczyzn oraz 60. roku życia wśród kobiet.

Zgodnie z przepisami prawa, zasiłek nie przysługuje wtedy, gdy dojdzie do zbiegu uprawnień. Czyli, gdy dana osoba będzie pobierać już:

• środki z renty socjalnej,

• pieniądze ze specjalnego zasiłku opiekuńczego,

• środki ze świadczenia pielęgnacyjnego,

• dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka,

• lub gdy utraci prawo do zasiłku dla bezrobotnych.

UWAGA: Podczas ustalania wysokości świadczenia oraz tego, czy w ogóle takie przysługuje, ZUS nie bierze się pod uwagę kwoty zasiłku okresowego. Wyjątek stanowi także świadczenie emerytalne. Jedynie emerytura niższa niż wskazuje kryterium dochodowe, pozwala na pobieranie jednocześnie zasiłku stałego.

Osoby samotnie gospodarujące – kryteria przyznania zasiłku

Samo przekroczenie progu niezdolności do pracy nie wystarczy, by móc mówić o uzyskaniu prawa do zasiłku stałego. Na takie świadczenie mogą liczyć wyłącznie osoby, które posiadają pisemne orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy. Pod uwagę brany jest nie tylko sam wiek wnioskującego, ale również:

• oficjalne orzeczenie komisji ZUS/lekarza-orzecznika o niezdolności do pracy, samodzielnej egzystencji albo inwalidztwie I lub II stopnia,

• kryterium dochodowe (nie może być wyższe niż 776 zł miesięcznie).

Przykład.

Pan Stanisław prowadzi 1-osobowe gospodarstwo domowe i ma I grupę inwalidzką na skutek całkowitej niezdolności do pracy. Jego miesięczny dochód wynosi 600 zł.

W jakiej wysokości otrzyma zasiłek stały? Jest on różnicą między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem Pana Stanisława. A więc: 776 zł – 600 zł = 176 zł. Pan Stanisław będzie pobierał świadczenie z pomocy społecznej w wysokości 176 zł miesięcznie.

Osoby pozostające w rodzinie – kryteria przyznawania zasiłku

W przypadku osób pozostających w rodzinie, wymogi podmiotowe są podobne. Świadczeniobiorca może liczyć na otrzymanie zasiłku głównie, gdy osiągnął wiek niezdolności do pracy. Progi wiekowe pozostają bez zmian. Dlatego osoba pozostająca w rodzinie może liczyć na wypłacenie zasiłku wtedy, gdy osiągnęła całkowitą niezdolność do pracy. Wówczas nie jest istotne to, ile ma lat, lecz to, czy posiada odpowiednie orzeczenie od badającej komisji.

Próg dochodowy dla osób pozostających w rodzinie to 600 zł i jest on 2-krotnie sprawdzany.

• Po pierwsze, uzyskiwany dochód nie może przekraczać powyższego progu.

• I po drugie, średni dochód wszystkich członków rodziny również nie może wykraczać poza wskazaną kwotę.

Przykład.

Państwo Kowalscy prowadzą 2-osobowe gospodarstwo domowe ze wspólnym dochodem, wynoszącym 400 zł. W przeliczeniu jest to 200 zł na osobę w rodzinie.

Z racji tego, że wysokość zasiłku stałego to różnica między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a jej faktycznym dochodem na osobę, państwo Kowalscy otrzymają na 1 osobę 400 zł miesięcznie (600 zł – 200 zł = 400 zł).

Jak obliczyć dochód?

Rząd bierze pod uwagę sumę przychodu z miesiąca poprzedzającego, niezależnie od sposobu ich pozyskania (* nie wliczając w to wyjątków przedstawionych w ustawie). Z kolei w momencie utraty dochodu, istotne będą dochody z miesiąca, w którym złożono wniosek. Wtedy zostanie on pomniejszony o:

• miesięczne obłożenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych,

• kwotę zasądzonych alimentów na rzecz innych osób,

• składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenia społeczne.

Które świadczenia i dochody nie będą wliczane do wyliczenia zasiłku stałego?

Zgodnie z art. 8 ustawy o pomocy społecznej⁷ są to:

• jednorazowe pieniężne świadczenie socjalne;
• zasiłek celowy;
• pomoc materialna mająca charakter socjalny lub motywacyjny (przyznawana na podstawie przepisów o systemie oświaty);
• wartość świadczenia w naturze;
• świadczenia przysługujące osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
• świadczenia pieniężne i pomoc pieniężna, o których mowa w ustawie z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych;
• dochód z powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego (1 ha przeliczeniowy daje dochód miesięczny, w wysokości 345 zł – wcześniej było 305 zł);
• świadczenia wychowawcze, o których mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (czyli Program 500+) oraz dodatek wychowawczy, o którym mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
• świadczenia pieniężne, o których mowa w art. 8a świadczenie pieniężne ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka;
• świadczenia pieniężne przyznawane na podstawie art. 9 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski;
• w stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Przepisy te są niezmienne od lat. Co oznacza, że są normami, których nie można interpretować życzeniowo, czy to w kontekście doświadczenia życiowego, czy to przez pryzmat zasad współżycia społecznego. W praktyce do dochodu wnioskującego można zaliczyć wszystkie dochody oprócz tych, które wymieniliśmy w powyższym akapicie.

Jak ubiegać się o zasiłek stały?

Zasiłek stały przyznawany jest na drodze administracyjnej i wyłącznie na wniosek osoby ubiegającej. Otrzymuje go za miesiąc kalendarzowy, w którym został złożony dokument wraz z wymaganą dokumentacją. Z kolei, gdy świadczenie nie obejmuje całego miesiąca, wówczas jest wydawane za niepełny miesiąc.

W jaki sposób wyliczana jest kwota?

 Dzieli się całkowitą sumę zasiłku przez liczbę dni danego miesiąca i mnoży przez liczbę dni objętych zasiłkiem.

Aby otrzymać wsparcie, złóż wniosek o przyznanie świadczenia w najbliższym ośrodku pomocy społecznej.

1. Wykaż wszelkie dokumenty, które potwierdzają stan zdrowia oraz niezdolność do pracy.
2. W ramach weryfikacji informacji ośrodek pomocy społecznej przeprowadzi rodzinny wywiad środowiskowy.
3. W ciągu 60 dni od daty wystawienia dokumentu, złóż do MOPS-u orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.
4. Na samym końcu, gdy cała dokumentacja trafi do ośrodka, otrzymasz zasiłek. Stanie się to jednak pod warunkiem, że spełnisz kryterium dochodowe. Bez niego, pomimo uzyskania wszelkich świadczeń lekarskich decyzja będzie odmowna.

Jakie dokumenty należy złożyć?

• Wniosek o przyznanie zasiłku stałego;

• Dowód osobisty bądź inny dokument potwierdzający tożsamość (* wyłącznie do wglądu pracownika socjalnego);

• Dokumenty potwierdzające sytuację materialną wnioskodawcy i jego najbliższych (* ew. w razie konieczności inne dodatkowe dokumenty, które to poświadczają);

• Kserokopię orzeczenia o niepełnosprawności, całkowitą niezdolność do pracy bądź przynależenie do I/II grupy inwalidzkiej lub niezdolności do pracy;

• Rodzinny wywiad środowiskowy dokonany przez pracownika socjalnego.

Zasiłek stały a wykonywanie zawodu

Oczywiście, możliwe jest podjęcie zatrudnienia i jednocześnie otrzymywanie zasiłku. W praktyce jednak nie występuje to zbyt często, bo osoby pracujące uzyskują wynagrodzenie, które zazwyczaj jest wyższe niż wymagany w ustawie próg minimalny.

Przypominamy tylko, że:

w stosunku do osób samotnie gospodarujących, miesięczny dochód nie może przekroczyć 776 zł. Natomiast dla osób pozostających w rodzinie, średni dochód na każdego członka gospodarstwa nie może być wyższy niż 600 zł.

W oczekiwaniu na orzeczenie lekarskie. Czy można liczyć na wsparcie?

Jak najbardziej. W trakcie wyczekiwania na orzeczenie lekarskie wnioskodawca ma możliwość pobierania zasiłku okresowego. Nie musi też po raz kolejny składać wniosku o zasiłek stały.

Na jaką kwotę zasiłku stałego mogę liczyć?

Tak naprawdę, wszystko uzależnione jest od dochodów wnioskodawcy i tego, czy pozostaje on w rodzinie albo prowadzi swoje gospodarstwo samodzielnie. Dlatego wartość wypłacanego zasiłku to różnica między maksymalnym progiem dochodowym a rzeczywistą sumą, jaką potrzebujący uzyskuje. Owe progi to, jak wspomnieliśmy wcześniej – 719 zł dla samotnie gospodarujących oraz 600 zł dla pozostających w rodzinie.

FAQ o zasiłku stałym

---

• skrajne ubóstwo – to konsumpcja poniżej poziomu, który zagraża zdrowiu i życiu człowieka. Wartość tę ustala GUS na podstawie minimum egzystencji, które określane jest przez IPiSS. W 2022 r. granica skrajnego ubóstwa dla gospodarstwa 1-osobowego wynosiła 835 zł, a dla gospodarstwa domowego 2+2 – 2254 zł.
• ubóstwo relatywne – to wskaźnik również określany przez GUS na podstawie przeciętnych miesięcznych wydatków w polskim gospodarstwie domowym. Za relatywnie ubogie uznaje się te gospodarstwa, których wydatki wynoszą mniej niż 50 proc. tych przeciętnych. W 2022 r. dla 1-osobowego gospodarstwa domowego granica ta wynosiła 1006 zł, a dla 2+2 – 2717 zł.