Istnieje wiele sposobów na pomnażanie majątku. Jedni wybierają nabywanie akcji, inni wolą ETF-y czy obligacje. Jednak inwestowanie niejedno ma imię. Coraz większą popularnością cieszą się inwestycje alternatywne.
- Rynek inwestycji alternatywnych
- Jakie możliwości daje inwestowanie alternatywne?
- Instytucje polubiły inwestowanie alternatywne
- Inwestycje alternatywne dla inwestora indywidualnego
- Zalety inwestowania alternatywnego
- Inwestowanie alternatywne – wady
- Inwestowanie alternatywne za pośrednictwem giełdy. Czy to możliwe?
- Alternatywna Spółka Inwestycyjna
- Podsumowanie – alternatywne inwestowanie nie jest dla każdego
Kluczowe informacje:
- Większość inwestycji alternatywnych przeznaczona jest dla klientów instytucjonalnych i inwestorów o bardzo zasobnym portfelu.
- Dla inwestora indywidualnego pozostają takie formy inwestycji alternatywnych jak lokowanie środków w whisky, zegarkach czy dziełach sztuki. To także wymaga sporego kapitału i przygotowania merytorycznego.
- Ciekawą opcją może być jednak zakup akcji spółek, które działają w sektorze inwestycji alternatywnych. Przykładem takiej spółki jest na amerykańskiej giełdzie Blackstone, a na polskim podwórku MCI Capital.
- Często dużo lepszym rozwiązaniem będą standardowe inwestycje niż inwestycje alternatywne. Na rynku kapitałowym liczy się skuteczność, a nie wybrany „poziom trudności”.
Inwestowanie alternatywne obejmuje bardzo szerokie spektrum produktów. Mogą nimi być inwestycje w określone nieruchomości czy zainwestowanie za pośrednictwem funduszy Private Equity czy Venture Capital. Fundusze hedgingowe to również jeden ze sposobów na pomnażanie pieniędzy w sposób alternatywny. Jednak dla chcących naprawdę nietypowych inwestycji można wymienić ekspozycję na rynek infrastruktury czy inwestowaniu w dzieła sztuki, czy… alkohol.
Rynek inwestycji alternatywnych
W maju 2023 roku JP Morgan opublikował bardzo ciekawy raport o nazwie “Guide to alternatives”. 1 Jak sama nazwa wskazuje, dotyczy rynku inwestycji alternatywnych. W raporcie analitycy skupili się na najpopularniejszych sposobach inwestycji alternatywnych. Do nich zaliczają się:
- Private equity,
- Venture capital,
- Real asset,
- Private debt,
- Funds of Funds,
- Pozostałe.
Każdy z tych rynków ma ekspozycje na inne aktywa. Bardzo często fundusze są „szyte na miarę”, czyli spełniają określone potrzeby klienta. Dopasowane są zatem do jego horyzontu inwestycyjnego, preferencji na ryzyko i aktywów, w jakie chce inwestować. Powstały wyspecjalizowane firmy, które koncentrują się tylko na inwestycjach alternatywnych, o których wspomnę w dalszej części artykułu.
Warto zauważyć, że zgodnie z analizami JP Morgan rynek inwestycji alternatywnych zebrał od inwestorów ponad 1 420 mld $. Był to drugi wynik w historii tego sektora. Warto dodać, że 2022 rok był bardzo ciężki na rynku kapitałowym, ponieważ traciły na wartości zarówno akcje jak i obligacje. Jednak segment inwestycji alternatywnych mimo ciężkich warunków nadal się rozwijał.
Wynika to po części z tego, że odbiorcami rozwiązań alternatywnych są głównie klienci instytucjonalni, a nie indywidualni. Instytucjonalni klienci mają z reguły dłuższy horyzont inwestycyjny i reagują na spadki na rynku w sposób znacznie spokojniejszy niż inwestorzy indywidualni.
Jakie możliwości daje inwestowanie alternatywne?
Inwestowanie alternatywne to nie tylko inwestowanie w nowe instrumenty, ale lokowanie kapitału w zupełnie odmienny sposób. Weźmy pod uwagę np. inwestowanie w akcje. Inwestor indywidualny może kupić akcje spółek notowanych na giełdzie papierów wartościowych. Jeśli jakaś dobrej jakości firma o ciekawym modelu biznesowym nie jest notowana na giełdzie, to inwestor nie może jej kupić. I tu objawia się inwestowanie alternatywne. Inwestor może powierzyć swoje środki funduszowi Private Equity albo Venture Capital. Dzięki temu za pośrednictwem tego typu firm ma ekspozycję na naprawdę ciekawe spółki.
Czy gwarantuje to wyższą stopę zwrotu od rynku akcji? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Są fundusze, które potrafią wygenerować zyski znacznie większe od indeksów giełdowych. Są i takie, które wypadają znacznie gorzej. Wszystko zależy od jakości kadry zarządzającej aktywami oraz niszy rynkowej, w której działa fundusz. Nawet najlepszy fundusz PE nie wygeneruje nadzwyczajnych stóp zwrotu jeśli działa na trudnym rynku.
Innym przykładem są nieruchomości. Wydaje się, że jest to rynek, z którym oswojonych jest duży odsetek Polaków. Przecież większość z nas zna kogoś, który posiada mieszkania na wynajem. Jednak rynek nieruchomości jest znacznie bardziej rozwinięty. Dzięki inwestycjom alternatywnym można wrzucić kapitał np. w REIT-y, które nie są notowane na giełdzie albo w specyficzne rynki nieruchomości (np. ekskluzywne biurowce w największych miastach świata). Istnieją także wyspecjalizowane fundusze, które inwestują w dopasowane do potrzeb klientów nieruchomości. Oczywiście tymi klientami z reguły są fundusze emerytalne czy bardzo majętni inwestorzy.
Również rynek długu może mieć swoją inną, alternatywną formę. Zamiast inwestować w obligacje korporacyjne, to za pomocą inwestycji alternatywnych można skorzystać z możliwości uzyskania ekspozycji na rynek finansowanie mezzanine czy zainwestować tzw. distressed debt.
Distressed debt jest to tak zwane inwestowanie w dług firmy posiadającej dobry modeli biznesowy i zły bilans (duże, krótkoterminowe zadłużenie). 2
REIT: co to takiego? Jak go kupić?Instytucje polubiły inwestowanie alternatywne
Wzrost zainteresowania inwestycjami alternatywnymi jest widoczny u klientów instytucjonalnych. Świetnym przykładem są amerykańskie fundusze uniwersyteckie. W Stanach Zjednoczonych uniwersytety pobierają czesne i w zamian za to udzielają usług edukacyjnych. Dużą rolę w finansowaniu działalności uniwersytetów stanowią dotacje, które często wpłacają byli absolwenci. Darowizny nie są przejadane na bieżącą działalność, ale inwestowane na rynku kapitałowym, aby pomnożyć środki. Dzięki temu uniwersytety mają w przyszłości więcej kapitału, który można przeznaczyć na podniesienie jakości nauczania. Tak zwane endowmnet mogą urastać do naprawdę sporych rozmiarów. Sam Harvard miał zgromadzone ponad 49 mld $ na inwestycje.
Uniwersytety polubiły inwestycje alternatywne. Jeszcze w 1998 roku według NACUBO (National Association of College and University Business Officers) uniwersytety, które miały zgromadzone ponad 1 mld $ aktywów pod zarządzaniem, na inwestycje alternatywne przeznaczały średnio 24,5% aktywów. W 2015 roku inwestycje alternatywne stanowiły już 57% aktywów uniwersytetów. W 2022 roku największe uniwersytety inwestowały swoje środki poza giełdą. Głównymi kategoriami były fundusze PE, VC oraz notowane na giełdzie alternatywne inwestycje, oraz nieruchomości. Widać, że im mniejsze fundusze w posiadaniu uniwersytetów, tym większa dominacja amerykańskich akcji oraz instrumentów dłużnych. 3
Oprócz uniwersytetów również fundusze emerytalne inwestują środki na rynku inwestycji alternatywnych. Dzięki temu mają większą dywersyfikację oraz ekspozycje na mniej skorelowane ze sobą rynki. Według Center for Retirement Research of Boston College z 2022 roku, inwestycje alternatywne obecnie są drugą grupą aktywów, które wyprzedziły obligacje i produkty pieniężne. Według tej analizy w 2001 roku dwie trzecie amerykańskich funduszy emerytalnych miało ekspozycję na rynek inwestycji alternatywnych mniejszy niż 10%. Obecnie takich funduszy jest zaledwie 5%. W inwestycjach alternatywnych dla funduszy emerytalnych dominują Private Equity (34%) oraz nieruchomości (34%).
Inwestycje alternatywne dla inwestora indywidualnego
Z reguły instytucje finansowe nie udostępniają inwestycji alternatywnych inwestorom indywidualnym. Wynika to z tego, że dla takich firm głównym odbiorcą ich produktów są instytucje z dużymi zasobami, które inwestują środki na długi termin. Z tego powodu takie instytucje nie szukają kapitału u inwestorów indywidualnych (tak jak np. robią to zwykłe otwarte fundusze inwestycyjne). Jednak inwestor indywidualny o 7-cyfrowym portfelu inwestycyjnym może otrzymać od instytucji finansowych propozycję zainwestowania w inwestycje alternatywne.
Standardowymi aktywami alternatywnymi, które są w zasięgu inwestora indywidualnego są np. whisky, obrazy, numizmatyka czy antyki. Jednak inwestowanie w taki rodzaj aktywów wiąże się z koniecznością akceptacji niższej płynności oraz zasypania luki informacyjnej (np. wiedzieć, które whisky jest poszukiwane na rynku, a które nie).
Warto zauważyć, że obecnie coraz częściej ludzie szukają okazji rynkowych na rynku kryptowalut. Historie osób, które przeszły drogi od zera do milionera dzięki inwestowaniu w kryptowaluty zachęca wiele osób do podjęcia próby inwestowania na tym rynku. Jednak tak jak w przypadku innych inwestycji, również i w przypadku kryptowalut konieczna jest świadomość tego, że można stracić część lub całość kapitału.
Jak inwestować w whisky? PoradnikZalety inwestowania alternatywnego
Inwestowanie alternatywne ma spore zalety. Jednym z nich jest mniejsza korelacja z akcjami i obligacjami. Widać to na wykresie zaprezentowanym przez JP Morgan Assets Management. Zgodnie z badaniami tego amerykańskiego banku wiele inwestycji alternatywnych jest mniej skorelowana z instrumentami finansowymi, które notowane są na giełdzie. Przykładem mogą być inwestycje w aktywa leśne, których korelacja z akcjami wynosi 0,1. Oznacza to, że wspomniane rynki poruszają się niezależnie od siebie.
Warto jednak zauważyć, że niektóre popularne grupy inwestycji alternatywnych mają dużą korelację z rynkiem akcji czy obligacji. Świetnym przykładem są inwestycje w Private Equity, które mają korelację z rynkiem akcji na poziomie 0,9. Znacznie mniej mają z kolei inwestycje alternatywne typu venture capital. Korelacja między VC a rynkiem akcji wynosi 0,6. Co ciekawe, również silna korelacja występuje w przypadku „direct lending”, czyli inwestycji alternatywnych w postaci pożyczek dla firm (również restrukturyzacji). Korelacja tego typu instrumentu do rynku akcji to 0,7.
Kolejnym pozytywnym aspektem jest to, że czasami stopa zwrotu osiągana z inwestycji alternatywnych jest wyższa niż w przypadku inwestowania w akcje notowane na giełdzie. Bardzo ciekawa grafika na ten temat jest także zawarta w „Guide to Alternatives” stworzonym przez JP Morgan Asset Management. Dodanie inwestycji alternatywnych do portfela może skutkować poprawą stopy zwrotu z inwestycji w stosunku do średniej zmienności. Innymi słowy, „alternatywy” zapewnią wyższy zysk, przy mniejszym rozedrganiu portfela inwestycyjnego.
Spójrzmy na najbardziej na prawo zaznaczone koło. Jest to portfel składający się z 80% akcji oraz 20% obligacji. Zapewnia on około 9% średniorocznej stopy zwrotu, przy średniej rocznej zmienności na poziomie 13%. Jeśli w tym portfelu sprzeda się 30% akcji i zainwestuje w rozwiązania alternatywne, stopa zwrotu lekko wzrośnie przy redukcji zmienności z poziomu 13% do nieco poniżej 10%.
Jak kupić akcje krok po kroku?Kolejną zaletą inwestowania alternatywnego jest wielość możliwości lokowania kapitału. Skorzystanie z usług globalnych firm zajmujących się inwestowaniem alternatywnym pozwoli na inwestycje w unikalne projekty (np. projekty infrastrukturalne czy restrukturyzacji firm).
Inwestowanie alternatywne – wady
Inwestowanie alternatywne ma także swoje wady. Do jednej z największych należy niska płynność. Niektóre alternatywne inwestycje, które są dostępne również dla osób z niewielkim kapitałem, są mało płynne. Przykładem mogą być numizmaty, antyki czy alkohol inwestycyjny. Oznacza to, że inwestor nie będzie w stanie spieniężyć aktywów w szybki sposób. Brak płynności wymusza na inwestorze większą dywersyfikację, aby stworzyć poduszkę płynności (zbudowaną z płynnych aktywów), które będą chroniły inwestora przed koniecznością sprzedawania szybko mało płynnych aktywów (ryzyko sprzedaży ze sporym dyskontem do ceny rynkowej).
Kolejną wadą dla części inwestorów może być długi termin, jakiego wymagają tego typu inwestycje. Najczęściej horyzont inwestycyjny wynosi ponad 5 lat, a optymalnym terminem jest ten powyżej 10 lat. Dla wielu inwestorów takie „mrożenie kapitału” może być stanowczo za długie.
Kolejną wadą jest to, że inwestycje alternatywne wymagają znacznych inwestycji kapitałowych. Skorzystanie z oferty funduszu Private Equity może wymagać zaangażowania kwot przekraczających 200 000 zł. Często wymagane są nawet znacznie wyższe kwoty. Oznacza to, że dla wielu inwestorów wymagane środki mogą okazać się zbyt duże.
Inwestowanie alternatywne nie jest tak proste jak kupno ETF-a na cały indeks. Poważne kwoty inwestowane w rozwiązania alternatywne wymagają poświęcenie dużo czasu na dokształcenie się. Szczególnie dotyczy to najpopularniejszych inwestycji alternatywnych, z jakimi może mieć styczność inwestor indywidualny (m.in. whisky, wino, sztuka, antyki, samochody, numizmaty). Bez tej specjalistycznej wiedzy istnieje ryzyko, że inwestor przepłaci za dane aktywa.
Inwestowanie alternatywne za pośrednictwem giełdy. Czy to możliwe?
Najkrótszą odpowiedź to: tak. Na giełdzie notowanych jest wiele firm, których działalność jest skupiona na inwestowaniu w sposób alternatywny. Te instytucje finansowe urosły do sporych rozmiarów. Do najważniejszych z nich można zaliczyć:
- Blackstone,
- KKR,
- Brookfield Asset Management,
- Apollo Global Management,
- Carlyle Group,
- Ares Management.
Inwestowanie w akcje Blackstone
Jest to bardzo duża firma, która skupia się na rynku zarządzania aktywami i inwestowaniu ich w sposób alternatywny. Poniżej znajduje się podsumowanie struktury aktywów pod zarządzaniem (AuM, czyli Asset under Management). Blackstone posiadał na koniec II Q 2023 roku około 1 000 mld $ aktywów pod zarządzaniem. Zgodnie z danymi przedstawionymi przez spółkę, Blackstone inwestuje środki klientów w sektor nieruchomości, rozwiązania Private Equity oraz segment C&I (Credit & Insurance). Warto zauważyć, że spółka posiada prawie 731 mld aktywów, z których pobiera opłatę za zarządzanie. Jednocześnie część aktywów jest kapitałem „wiecznym” (tj. perpetual). Są to środki, które mogą być wycofane przez inwestorów, tylko w określonych sytuacjach, które są definiowane w umowie między Blackstone a klientem.
W segmencie nieruchomościowym Blackstone inwestuje w nieruchomości dla logistyki, biura, mieszkania na wynajem, hotele czy centra handlowe. Blackstone oferuje swoje usługi w dedykowanych funduszach, które skupiają się na tym rynku.
W segmencie Private Equity oferta jest bardzo szeroka. Firma umożliwia swoim klientom inwestowanie w poszczególne rynki (np. azjatycki), czy sektory (np. Blackstone Life Sciences). Oferuje także podejście do inwestycji: w sposób dostosowany do obecnej sytuacji rynkowej i szukaniu okazji rynkowych (tzw. Tactical Opportunities) lub w wiele aktywów (tzw. multi-assets investment).
Segmnet Credit & Insurance zajmuje się dwoma rodzajami działalności: private credit oraz liquid credit. W pierwszym segmencie chodzi o oferowanie kredytów i innych form finansowania dłużnego dla konkretnych firmy. Wśród przykładów można podać tak zwane finansowanie typu mezzanie. Mezzanie jest to w dużym uproszczeniu coś pomiędzy finansowaniem dłużnym (np. kredyt) a kapitałowym (np. emisja akcji). Z kolei liquid credit spółka definiuje m.in. jako strategie inwestujące w CLO (Collateralized Loan Obligation), czyli papier wartościowy, który jest tworzony w oparciu o wcześniej wyemitowany dług.
Blackstone za swoją działalność opiera opłaty za zarządzanie oraz prowizje za wygenerowanie stopy zwrotu wyższej od zakładanego benchmarku. Dla firmy najważniejsze jest wzrost wartości aktywów pod zarządzaniem, które stanowią bazę pod prowizje pobierane od klientów.
Blackstone zapewnił wysoką stopę zwrotu za ostanie kilkanaście lat. Wynikało to m.in. z tego, że wielu klientów (np. funduszy emerytalnych) szukało inwestycji o wyższej stopie zwrotu niż te na rynku obligacji. Szukali także większej dywersyfikacji. Dzięki temu popyt na inwestycje alternatywne jeszcze mocniej wzrósł.
KKR – kolejny gigant na rynku
Blackstone to nie jedyna firma działająca na rynku inwestycji alternatywnych, która jest notowana na giełdzie. Kolejną z nich jest KKR, który jest jednym z liderów na tym rynku. Również i ta firma udostępnia informacje na temat struktury aktywów pod zarządzaniem. Sam KKR na koniec I Q 2023 roku miał 510 mld $ aktywów pod zarządzaniem. Jednocześnie aktywa powierzone w zarządzanie przez klientów na czas nieokreślony wyniosły 197 mld $. Tak duży odsetek aktywów „perpetual” wynika z tego, że wielu klientów to fundacje czy fundusze uniwersyteckie. Dzięki takiej konstrukcji KKR nie musi się obawiać, że na skutek gorszej koniunktury rynkowej fundusze KKR będą musiały upłynniać swoje inwestycje, aby zrealizować wypłaty kapitału.
Tak jak i Blackstone również i KKR inwestuje na rynku nieruchomości, Private Equity oraz rynku kredytowym i ubezpieczeniowym. Warto zaznaczyć, że KKR bardzo mocno stawia na Azję, gdzie ma ulokowanych sporo inwestycji. Aż 11 na 23 biur KKR jest zlokalizowanych w Azji (w tym Bliskim Wschodzie). Na razie Azja odpowiada za około kilkanaście procent AuM, ale w kolejnych latach ta wartość będzie rosła.
Również i w przypadku KKR wzrost skali biznesu oraz akwizycją klientów z długoterminowych horyzontem czasowym pozwoliło zwiększyć przychody i zyski. W ślad za tymi czynnikami szedł również kurs akcji.
KKR zajmuje się także inwestowaniem na własny rachunek. Nadwyżki kapitału są reinwestowane w interesujące projekty. Spółka tak samo jak Blackstone dzieli się swoimi zyskami z akcjonariuszami za pośrednictwem dywidendy oraz skupu akcji.
MCI Capital – polski smaczek na rynku PE
MCI Capital jest jedną z polskich firm Private Equity. Twarzą tej firmy jest Tomasz Czechowicz, który zbudował jednego z liderów PE na rynku Europy Środkowo-Wschodniej (CEE). MCI skupia się na inwestowaniu w firmy działające w gospodarce cyfrowej oraz „climatech” (tj. czyste technologie). MCI skupia się na transakcjach typu ekspansja i wykupów (buyout). Z reguły MCI inwestuje w pojedynczy projekt od 25 mln € do 100 mln €. MCI jest notowane na giełdzie i co jakiś czas ma miejsce na GPW transakcja z udziałem spółki. Przykładowo kilka lat temu MCI ściągnęło z giełdy spółkę technologiczną IAI. Niedawno zadebiutowała spółka, w którą na wcześniejszym etapie rozwoju zainwestował MCI. Chodzi o debiut spółki Answear.com.
Poniżej widać, w jakie obszary spółka MCI zamierza inwestować środki (własne i powierzone przez inwestorów). Jak widzimy na obrazie poniżej, zarządzający starają się znajdować spółki, które działają na rynku technologicznym. MCI szuka firm działających m.in. na rynku ecommerce oraz dysruptorach z obszaru fintech i płatności. Na liście obserwacyjnej znajdują się także firmy, które uczestniczą w cyfrowej transformacji poszczególnych branż.
Jak inwestować etycznie? PoradnikAlternatywna Spółka Inwestycyjna
W Polsce działają podmioty, które określa się mianem ASI, czyli Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej. Zgodnie z regulacjami jest to spółka, która zajmuje się zbieraniem pieniędzy od inwestorów i pomnażaniem ich zgodnie ze strategią inwestycyjną. ASI mają mniejsze wymagania regulacyjne od Funduszy Inwestycji Zamkniętych. ASI pozwala na mniejszą „papierologię” i taką instytucję mogą stworzyć nawet małe podmioty (z aktywami do 100 mln €). Na GPW notowanych jest kilka firm, które działają jako ASI. Ich aktywa nie są najczęściej zbyt duże. Apollo Capital ASI miało na początku sierpnia aktywa pod zarządzaniem na poziomie 4 mln zł. Niektórzy inwestorzy indywidualni mają większe środki niż ta ASI.
Podsumowanie – alternatywne inwestowanie nie jest dla każdego
Aktywa alternatywne mogą zapewnić wyższe stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału, w porównaniu z inwestycjami tradycyjnymi. Zwolennicy tego sposobu inwestowania mówią o niskiej korelacji takich aktywów z rynkiem akcji. Oznacza to, że w okresie rynkowej bessy, portfel alternatywny może spisywać się znacznie lepiej od akcji.
Jednak nie są to rozwiązania pozbawione wad. Wymagają zainwestowania znacznego kapitału na start, który jest znacznie większy niż ten potrzebny do zakupu jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych. Warto również pamiętać o tym, że niektóre alternatywne inwestycje wymagają posiadania wiedzy eksperckiej (np. przy inwestowaniu w whisky czy przedmioty kolekcjonerskie). Osoba chcąca zainwestować w alternatywne formy inwestycji musi mieć sporo cierpliwości. Z reguły takie inwestycje wymagają 10-letniego horyzontu inwestycyjnego.
Jednak jeśli ktoś chciałby skorzystać z mody na inwestowanie alternatywne, może kupić akcje spółek, które działają na tym rynku. Mowa tu zarówno o zagranicznych firmach o setkach miliardów aktywów pod zarządzaniem jak i lokalnych graczach, którzy koncentrują się na poszczególnych rynkach. Oczywiście przed podjęciem decyzji inwestycyjnej inwestor powinien dokładnie przeanalizować działalność takich firm oraz dokonać ich wyceny. Dopiero kiedy wartość wewnętrzna takiej firmy będzie niższa od rynkowej, to warto zainwestować w taką firmę.
Aleksander Borzęcki, ekspert finansowy Czerwonej SkarbonkiPrzypominam, że w inwestowaniu nie ma punktów za trudność. Dlatego, zamiast na siłę szukać “unikalnych” inwestycji można zainwestować w spółki z ciekawym modelem biznesowym albo w ETF-y z ekspozycją na światowy rynek akcji.
Źródła:
1. https://am.jpmorgan.com/content/dam/jpm-am-aem/global/en/insights/market-insights/guide-to-alternatives/mi-guide-to-alternatives.pdf
2. https://online.hbs.edu/blog/post/distressed-debt-investing
3. https://www.nacubo.org/Research/2022/NACUBO-TIAA-Study-of-Endowments
4. https://www.raymondjames.com/greenwealthmanagement/pdf/exploring-alternative-investments.pdf
5. https://wirc-icai.org/images/material/Alternative-Investments.pdf
6. https://crr.bc.edu/public-pension-investment-update-have-alternatives-helped-or-hurt/