Renta socjalna z MOPS – Ile wynosi w 2024 roku? Komu przysługuje?

Z danych ministerstwa wynika, że rentę socjalną w Polsce pobiera ponad 290 tys. osób. Dowiedz się komu i w jakich przypadkach przysługuje prawo do uzyskania świadczenia socjalnego i jaka jest jego wysokość w 2024 roku.

Renta socjalna – co to jest?

To specjalne świadczenie pieniężne przysługujące osobom, które ze względu na swój stan zdrowia utraciły szansę na normalne funkcjonowanie i możliwość kontynuowania pracy zarobkowej.

Jednak takie naruszenie sprawności fizycznej musiało nastąpić w jednej z kilku okoliczności:

• przed ukończeniem 18 lat,

• w trakcie nauki przed ukończeniem 25 roku życia,

• podczas odbywania studiów doktoranckich lub służby wojskowej.

Podsumowując, omawiane dzisiaj świadczenie dotyczy niepełnosprawnych, którzy nigdy nie osiągną pełnej sprawności, a w wieku dorosłym zamieszkują z rodzicami lub w domach opieki społecznej.

Renta socjalna finansowana jest w całości przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Natomiast, podmiotami pośredniczącymi w wielu sprawach, są lokalne ośrodki pomocy społecznej, czyli MOPS-y (miejskie ośrodki pomocy społecznej) lub GOPS-y (gminne ośrodki pomocy społecznej). Tak przyznawaną rentę waloryzuje się na zasadach i w trybie ustalonym dla emerytur i rent z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Czy będzie podwyżka renty w 2024?

W 2023 r. do Sejmu trafił pojekt obywatelski opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnościami, którzy domagali się podwyższenia renty socjalnej do wysokości najniższego krajowego wynagrodzenia (* od 1 stycznia 2024 r. jest to kwota 4242 zł brutto, a od 1 lipca 2024 r. będzie to 4300 zł brutto). W mojej jednak ocenie, taka podwyżka jest zwyczajnie niemożliwa. Po pierwsze dlatego, że powstanie spora dysproporcja między omawianą rentą a innymi świadczeniami emerytalnymi. Po drugie, przewidziana waloryzacja na 2024 r. ma podnieść wysokość renty socjalnej do 1784 zł brutto. No i po trzecie, budżet państwa nie ma pieniędzy na przyznawanie świadczeń w takiej wysokości. Omawiany dziś zasiłek pobiera aktualnie ponad 290 tysięcy opiekunów, co przy kwocie 4300 zł dałoby wydatek rzędu 1,247 mln miesięcznie.

Kolejną przeszkodą jest wspomniane już przeze mnie świadczenie wspierające, które ściśle się łączy z rentą socjalną. Im wyższa renta, tym wyższe świadczenie wspierające.

Przykład.

Świadczenie wspierające wynosi 220 proc. wysokości renty i będzie wynosiło 9 460 zł brutto (* przy założeniu, że renta będzie ustalona na poziomie pensji minimalnej, czyli 4 300 zł brutto). Oczywiście dotyczy to grupy z najwyższym poziomem wsparcia.

Dlatego podwyżka na takim poziomie jest nierealna. Dodatkowo blokują ją przepisy Ustawy o świadczeniu wspierającym, które weszły w życie od 1 stycznia 2024 r. Ze świadczenia wspierającego będą mogły skorzystać wszystkie osoby z niepełnosprawnościami w wieku od 18 lat, które uzyskały decyzję, ustalającą wsparcie na poziomie od 70 do 100 pkt. W praktyce jednak z takiej pomocy skorzystają w tym roku Ci, u których wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności, określiły wsparcie na poziomie od 87 do 100 pkt. Pozostali (* ze średnim i niskim poziomem wsparcia, od 70 do 86 pkt.) mogą składać wnioski dopiero w latach 2025-2026.

Wysokość świadczenia wspierającego zależy od od poziomu potrzeby wsparcia, w wysokości od 40 proc. wysokości renty socjalnej do maksymalnej wysokości – 220 proc. renty socjalnej (* będzie to kwota „netto” czyli bez potrącań na podatek dochodowy czy ubezpieczenie zdrowotne).¹

Zmiany dotyczące renty socjalnej w 2024

Od stycznia 2022 roku weszły w życie nowe zasady dla osób, które pobierają taką rentę i jednocześnie są aktywne zawodowo. Zwiększona została kwota przychodu do 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia (dotychczas było to 70 proc. wynagrodzenia). Dorabianie do renty socjalnej jest więc bardziej opłacalne i pozbawione “pułapek rentowych”.

Jaki to dokładnie wygląda w praktyce?

• Przychody od 70 proc. do 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia będą automatycznie powodować zmniejszenie renty o kwotę przekroczenia, ale nie więcej niż o maksymalną kwotę zmniejszenia.

Przykład.

Od grudnia 2023 r. do lutego 2024 r. bezpieczną granicą dorabiania jest kwota 5036,50 zł brutto. A to oznacza, że dodatkowy miesięczny przychód do tej sumy nie spowoduje zmniejszenia wypłacanej renty socjalnej. Z kolei, aby ZUS nie wstrzymał wypłaty tego świadczenia, dodatkowy miesięczny przychód między grudniem 2023 r. a lutym 2024 r., nie może przekroczyć 9353,50 zł brutto (do końca listopada 2023 było to 8 424,90 zł brutto).

• Po przekroczeniu progu 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia renta socjalna ulegnie zawieszeniu.

• Nowe sposoby rozliczenia przychodów: roczny lub miesięczny. Decyzję o tym, w jaki sposób ma nastąpić rozliczenie, dokona osoba niepełnosprawna, wypełniając odpowiedni wniosek z ZUS².

Rozliczenie roczne jest korzystniejsze dla osób aktywnych zawodowo. Zarobki są tutaj sumowane i dzielone przez 12 miesięcy. Dzięki temu, jeśli nawet w którymś z miesięcy będziesz miał duży przychód, a w kolejnych mały, to wyższy przychód rozkłada się na pozostałe miesiące. To z kolei nie przekreśla Twoich szans na dalsze otrzymywanie renty.

Ile można dorobić do renty socjalnej? Grupy wyłączone z kwot granicznych

Na powyższe limity osiąganych zarobków nie muszą z kolei zważać osoby, które:

• przeszły na emeryturę po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (czyli kobiety po 60. roku życia i mężczyźni po 65. roku życia);

• pobierają renty dla inwalidów wojennych lub inwalidów wojskowych (ale ich niepełnosprawność musiała powstać w trakcie odbywania służby wojskowej);

• pobierają rentę rodzinną, która jest kwotowo korzystniejsza od ustalonej emerytury przysługującej po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego.

UWAGA: W odwrotnej sytuacji są osoby, które przeszły na tzw. wcześniejszą emeryturę. I to niezależnie od tego, czy pracują na etat, zlecenie czy na umowę o dzieło. Jeśli nie poinformują one ZUS o dodatkowym zarobku, to będą musiały zwrócić przyznane świadczenie! Aby tego uniknąć, po prostu poinformuj organ o prognozowanych dochodach.

Nowy katalog przychodów 2024

Od 2022 r. węższy jest także katalog przychodów, które decydują o wysokości renty. Na jej zmniejszenie lub zawieszenie wpływa przychód osiągany z działalności podlegającej obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym:

• na podstawie umowy o pracę;
• umowy zlecenia albo
• pozarolniczej działalności.

Za to od 1 stycznia 2022 r. na wysokość renty socjalnej nie wpływają za to przychody z tytułu:

• umowy najmu, podnajmu oraz
• dzierżawy/poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze (opodatkowanych na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne).

Na jaki okres ZUS przyznaje rentę socjalną?

ZUS przyznaje świadczenie socjalne, zgodnie z art. 4 Ustawy o rencie socjalnej³ na dwa sposoby:

• na stałe – w przypadku, gdy całkowita niezdolność do pracy jest dożywotnia,

• okresowo – w momencie, gdy niezdolność do pracy jest tymczasowa (* z tym że renta socjalna okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji ZUS.

Limity dorabiania dla rencistów i emerytów 2024

Kwota progowa dla każdego emeryta, który chce być czynny zawodowo, aktualizowana jest co trzy miesiące. Ta najnowsza została zmieniona 1 grudnia 2023 r. i będzie obowiązywać do 29 lutego 2024 r.

Przez ten okres, czyli grudzień-luty, granicą dorabiania dla emerytów i rencistów jest kwota 5 036,50 zł brutto. Czyli, np. jeśli otrzymujesz 3 tys. zł brutto emerytury, to możesz dorobić do niej maksymalnie 2036,50 zł brutto. Do tej kwoty ZUS nie zmniejszy Ci wypłacanej emerytury/renty.

Jak już wspomniałam na początku tego wpisu, maksymalny dochód nie może być wyższy niż 9 353,50 zł brutto. To 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Stawki dla dorabiających emerytów wyraźnie wzrosły. Przykładowo w kwartale (od września do listopada 2022 r.) najniższa granica dorabiania wynosiła 4309,40 zł brutto (70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Z kolei maksymalna suma, do jakiej można było osiągać przychody, równała się 8003,20 zł brutto (130% przeciętnego wynagrodzenia). Jest to skok o 727,10 zł brutto (w przypadku 70% p.m.w.) oraz o 1350,30 zł brutto (w przypadku 130% p.w.).

Maksymalna kwota zmniejszenia świadczenia

No dobrze, jak przedstawia się sytuacja w momencie, gdy przekroczymy próg 70 proc.? Wtedy wysokość świadczenia zostanie pomniejszona, ale nie więcej niż o maksymalną kwotę, która rok rocznie ogłaszana jest 1 marca podczas waloryzacji rent i emerytur.

Maksymalna kwota obniżenia świadczenia dla pracujących emerytów i rencistów

Kwota brutto	Nazwa świadczenia
691,94 zł	emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy
518,99 zł	renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy
588,19 zł	renta rodzinna dla jednej osoby

Jak starać się o rentę socjalną z MOPS w 2024 roku?

Dokładnie wymogi co do tego, w jaki sposób przyznawane jest świadczenie, reguluje Ustawa o rencie socjalnej z 27.06.2003 r.⁴. Określa ona zasady, tryb przyznawania, a także reguły jej wypłaty.

Komu przysługuje renta socjalna? Zgodnie z art. 2 Ustawy są to:

• osoby, które posiadają obywatelstwo polskie i zamieszkują na obszarze RP;

• cudzoziemcy zamieszkujący terytorium RP (na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, zezwolenia na pobyt czasowy udzielony w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 127 przekazywanie odcisków linii papilarnych cudzoziemców lub art. 186 Ustawy o cudzoziemcach⁵ z dnia 12.12.2013 r. lub w związku z uzyskaniem w RP statusu uchodźcy bądź ochrony uzupełniającej);

• cudzoziemcy posiadający kartę pobytu z adnotacją: dostęp do rynku pracy (z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający 6 miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów lub pracy sezonowej oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy);

• obywatele państw członkowskich UE oraz Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) zamieszkujący na terenie RP oraz członkom ich rodzin posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na obszarze RP.

Renta socjalna z opieki społecznej – komu przysługuje?

Jak wspomniałam wcześniej, takie świadczenie przeznaczone jest dla osób, które w swoim dorosłym życiu w wyniku utraty zdrowia, nie zdążyły nabyć doświadczenia zawodowego i wypracować okresu składkowego. Dlatego prawo do takiej pomocy ma każdy pełnoletni mieszkaniec Polski, który posiada orzeczenie o całkowitej niezdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Bez względu na to, czy jest to zdolność okresowa lub stała.

Kluczowym wymogiem ws. przyznawania renty, jest posiadanie aktualnego orzeczenia lekarskiego. Ma ono potwierdzać stan zdrowia wnioskodawcy i jego całkowitą niezdolność do pracy. Bez takiego dokumentu, wniosek o rentę nie zostanie rozpatrzony. Oczywiście ostateczną decyzję w tej sprawie podejmuje lekarz-orzecznik ZUS, który przebada pacjenta w miejscu jego zamieszkania. 

Komu nie przysługuje renta socjalna?

Nie wystarczy jednak spełnić powyższych wymogów, aby być pewnym otrzymania takiej renty. Listę warunków wykluczających znajdziemy w artykule 7 i 8 Ustawy o rencie socjalnej.

Nie przysługuje ona osobom uprawnionym m.in. do:

• emerytury,
• uposażenia w stanie spoczynku,
• renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty strukturalnej;
• renty inwalidzkiej (lub świadczenia o takim charakterze pobieranego od instytucji zagranicznej).

Wniosek o taką rentę może zostać odrzucony również wtedy, gdy pobierasz zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Nie skorzystają z niej również osoby, które:

• są właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni 5 ha,
• podlegają tymczasowemu aresztowaniu lub odbywające karę pozbawienia wolności (punkt ten nie dotyczy osób odbywających karę w systemie dozoru elektronicznego).

Jeśli któraś z powyższych sytuacji nie jest Ci obca, masz obowiązek poinformowania o swojej sytuacji właściwego organu wydającego świadczenie. Taki obowiązek spoczywa także na dyrektorze aresztu lub zakładu karnego.

Jak otrzymać rentę socjalną z MOPS?

Co zrobić, aby dostać rentę socjalną? Złóż wniosek o jej przyznanie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – osobiście bądź pocztą.

Może również tego dokonać w imieniu osoby uprawnionej:

• opiekun prawny;
• przedstawiciel ustawowy (np. rodzic w imieniu dziecka);
• opiekun faktyczny (gdy złoży wniosek o faktycznym sprawowaniu opieki, potwierdzony przez burmistrza, wójta lub prezydenta miasta);
• kierownik ośrodka pomocy społecznej (w sytuacji, gdy zostanie poproszony o pomoc);
• inna osoba (która została upoważniona do pełnomocnictwa).

Do wniosku musisz dołączyć wszelką niezbędną dokumentację, która zezwala do pobierania świadczenia. A więc m.in.:

• orzeczenie zaświadczenia o stanie zdrowia i całkowitej niezdolności do pracy, które wyda lekarz-orzecznik ZUS (powinno być wystawione nie wcześniej niż miesiąc przed datą wnioskowania!);
• inna dokumentacja medyczna, która może mieć znaczenie na decyzję przyznania renty, np. wyniki badań, karty z leczenia szpitalnego, aktualne orzeczenie lekarskie itp.;

• zaświadczenie ze szkoły lub uczelni (w przypadku osób uczących się);

• dokumenty od pracodawcy (jeśli starając się o rentę, jesteś zatrudniony. Może to być, np. wywiad zawodowy, zaświadczenie o rodzaju pracy i wysokości zarobków, zaświadczenie o pobieraniu innych świadczeń socjalnych);

• oświadczenie o byciu właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości rolnej (określa powierzchnię gospodarstwa w hektarach).

ZUS ma 30 dni na wydanie decyzji o przyznaniu bądź odrzuceniu wniosku. Czas ten liczony jest od daty jego dostarczenia.

Jak odwołać się od niekorzystnej decyzji ZUS?

Od każdej decyzji zawsze masz prawo się odwołać. W tym konkretnym przypadku od decyzji lekarza-orzecznika.

Przykład 1.

W razie odrzucenia wniosku o rentę możesz złożyć sprzeciw do komisji lekarskiej, która ma 14 dni na jego rozpatrzenie (licząc od dnia otrzymania odrzucenia).

Przykład 2.

Możesz również wnieść odwołanie do sądu, ale tylko wtedy, gdy komisja podtrzyma decyzję o nieprzyznaniu renty. Odwołanie do sądu złóż w ciągu miesiąca od otrzymania decyzji w siedzibie ZUS.

Ubezpieczyciel w każdym z powyższych przypadków ma 30 dni na ewentualną zmianę swojego stanowiska. Jeśli tego nie zrobi, kieruje sprawę do sądu i dostarcza rzeczową argumentację takiej decyzji.

Odwołanie od decyzji MOPS – jak napisać? Zobacz

Ile wynosi renta socjalna netto w 2024 roku?

ZUS, KRUS, a także Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA regularnie dokonują waloryzacji wysokości renty socjalnej. Od 2023 r. wynosi ona co najmniej 1588,44 zł brutto, czyli 1445,48 zł na rękę. Od 1 marca 2024 r. prognozowana jest jej podwyżka do maksymalnie 1784 zł brutto.

Zobaczmy jeszcze, jak przedstawiała się jej wysokość na przestrzeni kilku lat wstecz.

• 1 września 2018 roku jej wysokość została podniesiona do 100 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Świadczenie wzrosło z 865,03 zł brutto i wynosiło 1029,80 zł brutto – czyli ok. 879 zł netto.
• Od 1 marca 2019 roku renta stała się jeszcze wyższa i nowa składka, równa była 1100 zł brutto, czyli 949,20 zł netto.
• 2020 rok przyniósł kolejną podwyżkę do 1200 zł brutto, zaś od marca 2021 roku renta socjalna to już 1250,88 zł brutto, czyli mniej więcej 1068 zł na rękę. Tyle samo wynosiła ona w 2022 roku.

Pomimo że podwyżki nie są szalenie wysokie, to o ich wysokości decydują dwa czynniki. Pierwszy: inflacja w gospodarstwach emeryckich, czyli podwyżki cen produktów najchętniej kupowanych przez emerytów. I po drugie: równowartość 20 proc. realnego wzrostu zarobków w okresie, który poprzedza waloryzację.

Renta socjalna a praca

Już wiemy, że osoba otrzymująca rentę socjalną może być jednocześnie zatrudniona. Zgodnie z obowiązującymi przepisami może pracować zarówno na umowę o pracę, jak i w ramach umowy zlecenie czy o dzieło.

Renta socjalna jest rozliczana na bieżąco wraz z uzyskiwanym przychodem wnioskującego. Dlatego w trakcie wyliczeń brane są pod uwagę zarobki osiągnięte na podstawie m.in.:

• pracy wykonywanej na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej bądź współpracy przy wykonywaniu jednej z tych umów;
• działalności twórczej oraz artystycznej;
• otrzymywania stypendium sportowego;
• pracy wykonywanej na zasadzie umowy o dzieło;
• wykonywania umów zlecenie przez uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów, którzy nie ukończyli 26 lat;
• pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, a także świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego.

Na rentę socjalną wpływa także dochód osiągany za granicą!

Dlatego, jeśli ubiegasz się o rentę i jednocześnie pracujesz, to przy składaniu wniosku jesteś zobowiązany do powiadomienia o tym ZUS. Jeśli dodatkowo odprowadzasz składki na ubezpieczenia społeczne, to konieczne jest też dostarczenie oświadczenia o uzyskiwanym dochodzie.

Renta socjalna dla dziecka po śmierci ojca

Nie istnieje nic takiego, jak renta socjalna dla dziecka – nawet, jeśli jego opiekun przedwcześnie zmarł. Tego typu świadczenie przysługuje jedynie osobom pełnoletnim, u których stwierdzono niepełnosprawność.

W przypadku śmierci jednego z rodziców, małoletniemu przysługuje tzw. zasiłek pogrzebowy.

Zasiłek stały a renta socjalna

A co w sytuacji, gdy jesteś uprawniony zarówno do renty socjalnej, jak i zasiłku stałego? Tutaj przepisy Ustawy o pomocy społecznej są nieubłagane. Dwóch świadczeń jednocześnie nie możemy otrzymywać. I w momencie zbiegu uprawnień – zasiłek stały nie przysługuje.

Renta socjalna po 60. roku życia

Kto powiedział, że emerytura lub renta może oznaczać koniec kariery zawodowej? Wielu seniorów pomimo osiągnięcia wieku emerytalnego, nadal chętnie podejmuje pracę. W ciągu ostatnich kilku lat liczba zarobkujących w ten sposób osób wzrosła o 30 proc.

Na 1000 osób pobierających emeryturę 135 to pracujący emeryci. Najwięcej pracujących emerytów zamieszkuje w województwie mazowieckim – 16 proc. i śląskim – 14 proc. Średni wiek pracującego emeryta wynosi 67 lat dla mężczyzn i 66 lat dla kobiet. 58 proc. pracujących emerytów to kobiety.

podkreślał były wiceszef MRiPS Stanisław Szwed

Czy możliwe jest otrzymywanie renty socjalnej i renty rodzinnej?

Ze swojej strony jeszcze dodam, że rencista po 60. roku życia może jednocześnie pobierać rentę socjalną i rodzinną. Warunek jest jeden:

Wysokość obydwu dodatków nie może przekroczyć 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Do 1 marca 2024 r. wynosi ona 1588,44 zł brutto. Jeśli łączna kwota będzie wyższa, to świadczenie socjalne ulega obniżeniu. Przy czym obniżona renta socjalna nie może być niższa niż 10 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Na przyznane renty socjalnej nie wpływają przepracowane lata pracy. Przysługuje ona wyłącznie tym osobom, które w dzieciństwie bądź w trakcie nauki doznały poważnego uszkodzenia organizmu. Co w konsekwencji doprowadziło do całkowitej niezdolności do pracy.

FAQ: najczęściej zadawane pytania