Krótka sprzedaż – na czym polega shortowanie?

Giełda kojarzy się głównie z zarabianiem na wzrostach cen akcji. Co jednak gdy na rynku panuje długotrwała bessa? Wtedy możemy spróbować zagrać na spadki poprzez krótką sprzedaż czy inaczej mówiąc, shortowanie. Sprawdźmy, czym dokładnie jest ten styl inwestorski i jakich instrumentów finansowych użyć, aby „zagrać na krótko”.

Kluczowe informacje

  • Krotką sprzedaż lub inaczej mówiąc shortowanie stosuje się, aby zarobić na spadku cen danych aktywów.
  • Klasyczna krótka sprzedaż (pożyczenie akcji od brokera) nie jest w naszym kraju zbyt popularna i oferują ją tylko jeden dom maklerski.
  • Nie trzeba jednak pożyczać akcji, aby grać na krótko. Można zastosować również instrumenty pochodne, takie jak kontrakty terminowe czy kontrakty CFD.
  • KNF prowadzi rejestr krótkiej sprzedaży, w którym można sprawdzić, jakie spółki z GPW są aktualnie shortowane (short musi jednak obejmować przynajmniej 0,5% akcji danej spółki).
  • Shortowanie jest oskarżane o destabilizowanie rynków finansowych – co jest po części prawdą. Pamiętajmy jednak o tym, że dzięki grającym na krótko giełdy są bardziej płynne.

U samych swoich podstaw giełdy akcyjne służyły do znalezienia przez spółki środków na dalszy rozwój. Odbywało się to poprzez sprzedaż udziałów inwestorom, którzy wierzyli, że przed daną spółką stoi świetlana przyszłość, co wywinduje ceny jej akcji.

W tym względzie niewiele się na giełdach zmieniło – rok w rok kolejne spółki wchodzą na światowe parkiety, aby uzyskać finansowanie. Od strony inwestora zmieniło się jednak bardzo wiele, szczególnie ze względu na pojawienie się nowych instrumentów finansowych. Wiele z nich wykorzystywanych jest do spekulacji, w tym shortowania.

Nie warto myśleć o spekulacji jako o nowym wynalazku. Pierwsza książka poświęcona tej tematyce powstała już w 1688 roku (był to „Chaos nad chaosami” Josepha de la Vegi). Aktualnie jednak rynki mają wielokrotnie bardziej spekulacyjny charakter poprzez wirtualność zleceń, automaty inwestycyjne, szeroką dostępność derywatów oraz lewarowanie (inaczej mówiąc dźwignia finansowa, czyli wirtualne powiększenie dostępnych nam środków).

Czym jest krótka sprzedaż/shortowanie akcji?

Klasyczne inwestowanie to kupowanie akcji taniej, aby po czasie sprzedać je drożej i zgarnąć zysk. Taki inwestor liczy na wzrost cen akcji, a gdy będą one spadać, poniesie stratę.

Krótka sprzedaż opiera się na odwróconych zasadach – zarabiamy wtedy, gdy ceny spadają. A jak to jest technicznie możliwe? Poprzez pożyczenie akcji od biura maklerskiego, instytucji finansowej czy innego uczestnika rynku, a następnie sprzedanie na giełdzie tych papierów wartościowych, licząc na to, że ich wycena za jakiś czas spadnie. Gdy spadnie, inwestor odkupi te papiery z rynku taniej i odda je pierwotnemu właścicielowi. Zyskiem będzie różnica między ceną początkową a końcową. Jeśli jednak cena akcji wzrośnie, stosujący krótką sprzedaż gracz poniesie stratę.

Przykład krótkiej sprzedaży

Aby lepiej wytłumaczyć granie na krótko, przedstawmy je na odpowiednim przykładzie.

Inwestor przewiduje, że np. Tesla pokaże w danym okresie słabe wyniki, co negatywnie wpłynie na wycenę jej akcji. Chcąc skorzystać z tej okazji, gracz pożycza od innego uczestnika rynku 10 akcji Tesli za 1200 dolarów każda i sprzedaje je na giełdzie.

Po kilku miesiącach cena jednej akcji Tesli spada do 1000 dolarów i wtedy inwestor decyduje się na ich odkupienie z rynku i oddanie prawowitemu właścicielowi. Shortujący dzięki prawidłowemu przewidzeniu spadków na spółce Elona Muska, zyskał 2000 dolarów. Ta kwota będzie oczywiście pomniejszona o prowizję brokerską oraz koszt pożyczki akcji.

Bo jak już wiemy – stosujący krótką sprzedaż inwestor zyskuje na spadkach, co jednak z podmiotem, który pożycza akcje, aby mogło w ogóle dojść do całej operacji? Musi zostać za to wynagrodzony – zwykle koszt takiej pożyczki waha się od 1 do 10%.

Schemat krótkiej sprzedaży

Gra na spadki jest zdecydowanie bardziej ryzykowna od inwestowania prowzrostowego, ponieważ potencjalna strata może rosnąć w nieskończoność. Jak to możliwe? Gdy gramy na wzrosty, stracimy maksymalnie 100% (gdy akcje spółki osiągną zerową wycenę). Gdy gramy na spadki, cena akcji może przecież wciąż rosnąć i będziemy zmuszeni odkupić w pewnym momencie papiery zdecydowanie drożej. Gorzko przekonały się o tym fundusze shortujące spółkę GameStop. Gdy cena akcji spektakularnie wzrosła, były one zmuszone do wykupu papierów nawet o 1000% drożej, co powodowało dalsze nakręcanie się cen.

Jakich instrumentów finansowych możemy użyć, aby zająć krótką pozycję?

Krótka sprzedaż w postaci realnego pożyczania akcji jest popularna (szczególnie w Stanach Zjednoczonych), jednak zdecydowanie bardziej rozpowszechnione staje się shortowanie przy pomocy instrumentów pochodnych. Głównie dlatego, że jest to tańsze i wygodniejsze rozwiązanie, bo nie ma potrzeby płacenia za pożyczenie akcji. Choć w zamian pojawiają się m.in. opłata za utrzymywanie pozycji.

Z jakich więc możliwości możemy skorzystać, gdy chcemy zagrać na spadki?

Klasyczna krótka sprzedaż akcji

Klasyczna forma pożyczania akcji, aby sprzedać je z zyskiem. Mimo że taka możliwość handlu pojawiła się na GPW w 1999 roku, nie jest w naszym kraju zbyt popularna. M.in. z powodu braku wyspecjalizowanej platformy przeznaczonej do krótkiej sprzedaży, jakie dostępne są za oceanem. Zarząd GPW planuje wprowadzenie takiego udogodnienia, które pomoże połączyć dwie strony rynku (shortujących i pożyczających akcje), co na pewno rozkręci ten typ handlu papierami wartościowymi.

W polskich domach maklerskich trudno znaleźć rachunki krótkiej sprzedaży. Wyjątkiem jest tu DM Santander Bank Polska, jednak liczba spółek do shortowania jest niewielka (około 20), a krótka sprzedaż jest możliwa tylko przez jeden dzień…

Lista spółek dostępnych do short selling w DM Santander BP
Lista spółek, na których spadki można grać z wykorzystaniem konta maklerskiego w Santander Bank Polska. Niestety nasze granie na krótko może być maksymalnie jednodniowe, przez co większy zarobek będzie możliwy tylko przy zainwestowaniu dużych środków lub spektakularnych spadkach cen akcji. Pamiętajmy także o potrzebie zabezpieczenia pozycji w wysokości 20% inwestowanej kwoty. Źródło: https://www.santander.pl/regulation_file_server/time20190318124450/download?id=150270&lang=pl_PL

Oczywiście gdy posiadamy znaczne środki, nie musimy korzystać z gotowych instrumentów finansowych. Możemy zgłosić się do biura maklerskiego, funduszu czy innej instytucji finansowej z prośbą o pożyczenie akcji na pewien okres.

Gdy mamy jeszcze więcej pieniędzy, jest szansa, że dana instytucja finansowa stworzy specjalnie dla nas instrument finansowy, który pozwoli nam na shortowanie akcji czy innych aktywów. Tak zrobił Michael Burry, uwieczniony w filmie „Big Short”, który postanowił zagrać przeciwko przegrzanemu rynkowi kredytów hipotecznych, tuż przed kryzysem finansowym w 2007 roku.

Krótka sprzedaż na kontraktach terminowych

Ta forma handlu umożliwia grę na wzrosty lub spadki i nie ogranicza się tylko do akcji. Występują także kontrakty terminowe na indeksy czy surowce. W przypadku tej inwestycji nie dochodzi do realnej wymiany aktywów – kontrakty są instrumentami pochodnymi, więc tylko odwzorowują kurs aktywów bazowych, np. cen złota, akcji Orlenu czy indeksu NASDAQ.

Inwestorzy zakładają się między sobą o to, w którą stronę powędruje kurs danego aktywa. W takiej parze jedna strona gra na wzrost, druga na spadek ceny. Dlatego zawsze ktoś z takiej pary straci. Kontrakty rozliczane są w dniu wykonania kontraktu, możliwe jest jednak wcześniejsze zamknięcie pozycji.

Kontrakty terminowe są dostępne u większości polskich brokerów. Warto jednak pamiętać, że nie jest to zbyt tania forma handlu z powodu potrzeby posiadania wysokiego zabezpieczenia. W odróżnieniu jednak od klasycznej krótkiej sprzedaży możliwe jest skorzystanie z dźwigni finansowej, która pozwoli uzyskać wielokrotnie wyższy zysk (lub stratę).

Chcesz dowiedzieć się czegoś więcej o kontraktach terminowych? Przeczytaj nasz artykuł: Czym są kontrakty terminowe i jak działają?

Certyfikaty Turbo pozwalają zająć krótką pozycję

Są one dostępne tylko w Domu Maklerskim ING Banku Śląskiego. Pozwalają grać na wzrosty lub spadki cen wybranych akcji, indeksów, obligacji, surowców i walut.

Certyfikaty Turbo w DM ING Bank Śląski
Certyfikaty Turbo dostępne w DM ING Banku Śląskiego. Źródło: https://www.ingturbo.pl/certyfikaty/akcje

Shortowanie poprzez kontrakty CFD

Zdecydowanie najprostszym sposobem grania na krótko jest skorzystanie z kontraktów CFD. Są to kontrakty na różnicę kursową, czyli swoisty zakład o to, w jakim kierunku podąży cena danego aktywa. Czym jednak kontrakty CFD różnią się od kontraktów terminowych?

Nie są one notowane na giełdzie oraz drugą stroną transakcji jest sam broker. Aby zająć pozycję krótką, wystarczy jedno kliknięcie na platformie inwestycyjnej oraz posiadanie odpowiedniego zabezpieczenia. Nie jest ono jednak tak wysokie, jak w przypadku kontraktów terminowych. Niektórzy grają na krótko nawet w minutowych cyklach, inni trzymają pozycję nawet wiele tygodni.

Pamiętajmy tylko, że utrzymywanie pozycji kosztuje, a gdy kurs rośnie, zamiast spadać, broker może poprosić o wyższe zabezpieczenie. Na szczęście przed dużą stratą może ochronić nas tzw. stop loss.

W kontraktach CFD specjalizują się platformy inwestycyjne, takie jak XTB czy TMS Brokers. Poniżej prezentujemy wybranych brokerów CFD.

Nie znaleziono ofert spełniających kryteria wyszukiwania

Prowadzenie konta
0 zł
Typy CFD
ETF, opcje, futures, obligacje, konto depozytowe
Platformy
Freedom24

166 osób

wybrało ofertę
Sprawdź
Opinie:
4,4/5
Prowadzenie konta
0/10€
? 0 zł przy otwarciu min.1 transakcji na 365 dni lub braku środków na koncie
Typy CFD
Waluty, akcje, surowce, indeksy, ETF, crypto
? 76% rachunków detalicznych CFD odnotowuje straty.
Platformy
xStation

62 osób

wybrało ofertę
Sprawdź

Oferowane instrumenty finansowe, zwłaszcza z dźwignią, niosą ryzyko strat przekraczających zainwestowany kapitał.

Jedną ze strategii inwestorskich jest tzw. hedging, czyli powiązanie transakcji krótkiej sprzedaży na akcjach tej samej spółki, której papiery trzymamy, licząc na wzrosty. Jak to działa? Posiadamy pakiet akcji i czujemy, że w najbliższych okresie ich wycena będzie spadać, ale nie chcemy ich jeszcze sprzedawać. W takim przypadku możemy zdecydować się na grę na spadki akcji tej spółki, z wykorzystaniem sprzedaży pożyczonych papierów wartościowych. Taka taktyka może pozwolić zminimalizować naszą stratę podczas bessy.

Kiedy warto zająć krótką pozycję?

Oczywiście krótka odpowiedź brzmi – wtedy gdy sądzimy, że cena danego aktywa będzie spadać. Jak są to jednak momenty?

  • Gdy cały rynek lub walor jest przegrzany i mamy do czynienia z wielomiesięcznym rajdem cenowym lub wieloletnim dynamicznym trendem wzrostowym. Giełdowe prawidła uczą, żeby podążać wraz z trendem, jednak w pewnych momentach ceny są już tak nienaturalnie „napompowane”, że zamiast kupować akcje na górce, lepiej je shortować.
  • Gdy pojawiają się fakty – jedno z powiedzonek giełdowych mówi o tym, żeby kupować plotki, a sprzedawać fakty. Co to znaczy? Ceny akcji napędzają takie kwestie, jak przyszłość, perspektywy, wizje, wyobrażenia. Bardziej kuszące jest to, co jest nieznane. Dlatego pewne pozytywne wieści lub wydarzenia często są już w cenach – a gdy dana rzecz naprawdę się zdarzy (stanie się faktem), wtedy ceny akcji paradoksalnie lubią spadać.
  • Gdy spółka ma złą prasę – jeśli sentyment do spółki się zmienia (tak jak miało to miejsce w przypadku CD Projektu), warto przemyśleć granie na krótko, a nie liczyć na dalszy rajd cenowy.
  • Gdy inni shortują – gdy wiemy, że jakaś spółka jest pod ostrzałem shortujących (dzięki np. Rejestrowi Krótkiej Sprzedaży KNF), samemu możemy podłączyć się pod ten trend. Na krótką grają najczęściej olbrzymie fundusze inwestycyjne, w których pracują najlepsi w branży, dlatego można kopiować ich ruchy.

Sprzedawanie papierów wartościowych w ramach krótkiej sprzedaży jest możliwe tylko na spółkach dobrze wypadających w rankingu płynności akcji prowadzonym przez GPW. Są to spółki, które wzbudzają duże zainteresowanie wśród inwestorów. Jeśli krótka sprzedaż byłaby możliwa także na niewielkich spółkach, mogłoby się to spekulacyjnie odbić na wycenie ich akcji.

A kiedy lepiej nie shortować?

Najłatwiej byłoby odpowiedzieć, wtedy gdy sytuacja jest odwrotna do tych, które przed chwilą wymieniliśmy. Podajmy jednak kilka przypadków, kiedy granie na krótko jest zdecydowanie niewskazane.

  • Jeśli ceny akcji danej spółki są po silnych spadkach.
  • Gdy przed spółką rysują się optymistyczne perspektywy – np. planowane jest wprowadzenie nowego produktu, wyjście na inne rynki lub przedsiębiorstwo przygotowuje się do fuzji.
  • Gdy mamy do czynienia z optymizmem na giełdzie i hossa się dopiero rozpędza.
  • Jeśli akcje spółki mają czysto spekulacyjny charakter i cena odbija się od bandy do bandy. W takim przypadku istnieje ryzyko konieczności zamykania pozycji, przez co zanotujemy stratę.

Zagrożenia związane z graniem na krótko

Największym zagrożeniem jest oczywiście to, że ceny akcji mocno wzrosną, co spowoduje dużą stratę u shortującego.

Innym poważnym kłopotem jest tzw. recall, czyli to, że w każdej chwili właściciel akcji może wezwać nas do ich natychmiastowego oddania, co także może spowodować poważną stratę. Recall dotyczy jednak tylko klasycznej krótkiej sprzedaży.

Short selling wiąże się też z ryzykiem, na jakie wskazuje Alexander Elder (profesjonalny inwestor). Gra na krótko idzie pod prąd długofalowego trendu wzrostów na giełdzie. Każdy inwestor musi o tym pamiętać 1.

Ostatnim zagrożeniem jest ustawodawstwo – shortowanie jest często oskarżane o zły wpływ na rynek finansowy, dlatego poszczególne kraje myślą nad jego zdelegalizowaniem.

Czym jest Rejestr Krótkiej Sprzedaży KNF?

W kontekście shortowania na polskiej giełdzie, musimy wspomnieć także o Rejestrze Krótkiej Sprzedaży, prowadzonym przez KNF. Co to takiego? Komisja Nadzoru Finansowego musi pokazywać w swoim Rejestrze wszystkie pozycje krótkiej sprzedaży, w wypadku których zaangażowanych zostało przynajmniej 0,5% akcji danej spółki.

Najczęściej w tabeli przewijają się fundusze amerykańskie, które mają środki na realizowanie potężnych shortów.

Rejestr Krótkiej Sprzedaży KNF
Rejestr Krótkiej Sprzedaży KNF (stan na 20.04.2023). Jak widać shortowany przez zagraniczne fundusze jest głównie CD Projekt. Źródło: https://rss.knf.gov.pl/RssOuterView/faces/start2OuterView.xhtml

Kontrowersje wokół shortowania

Krótka sprzedaż jest często oskarżana o negatywny wpływ na rynek finansowy i gniecenie cen akcji perspektywicznych spółek. Rzeczywiście shortowanie działa często jak samo spełniające się proroctwo. Jeśli jakiś fundusz zacznie grać na krótko, inni mogą kopiować jego ruchy, co negatywnie wpłynie na odbiór określonej spółki.

Inną kwestią jest olbrzymie zalewarowanie (czyli wirtualne podbijanie stawki inwestycji) rynku shortowania, co może destabilizować typowe przeciąganie liny pomiędzy popytem a podażą i prowadzić rynek na spekulacyjne manowce. Dochodzi czasem do absurdalnych sytuacji, gdy shortowanych jest więcej akcji, niż jest ich realnie w obiegu.

Pamiętajmy jednak, że dzięki spekulantom i inwestorom grającym na spadki rynek jest żywy i bardziej płynny. Na czym korzystają osoby inwestujące długoterminowo, które w każdej chwili mogą znaleźć drugą stronę transakcji. Poza tym na krótkiej sprzedaży zarabia się poprzez udzielenie pożyczki papierów wartościowych. Taki zarobek może być podobny do tego, osiąganego dzięki obligacjom czy spółkom dywidendowym.

Najczęściej zadawane pytania

Na czym polega pozycja krótka?

Oznacza to zawarcie transakcji na rynku finansowym w celu zarobieniu na spadku ceny określonego instrumentu finansowego. Gdy rzeczywiście nastąpią spadki, inwestor zarobi. Gdy jednak cena (np. akcji) się umocni, gracz straci na krótkiej pozycji.

Co to znaczy grać na spadki?

Oznacza to użycie produktu finansowego, który pozwala zarabiać na spadkach cen danych aktywów. Np. akcji czy surowców. Aby grać na spadki, można wykorzystać np. kontrakty CFD lub klasyczną krótką sprzedaż (czyli pożyczenie akcji, aby je sprzedać, aby później je odkupić po niższej cenie i oddać właścicielowi).

Kiedy stosuje się krótką sprzedaż?

Najczęściej wtedy, gdy na rynkach finansowych panuje bessa i gra prowzrostowa nie jest możliwa. Shortowanie jest także popularne wtedy, gdy inwestorzy przewidują, że cena danego aktywa mocno się osunie, np. ze względu na niecodziennie wydarzenia. Może być bardzo słaby wynik finansowy spółki, jej kłopoty wizerunkowe, wojna, embargo na produkty czy różnego rodzaju inne sytuacje, które chwilowo destabilizują światowe rynki.

Czym jest pozycja długa?

Pozycja długa oznacza zakupienie lub posiadanie w swoim portfelu określonych instrumentów finansowych w celu zarobienia na wzroście ich cen. Jest to klasyczna forma inwestowania giełdowego i przeciwieństwo shortowania.

Jaka jest maksymalna potencjalna strata z pozycji krótkiej na akcjach?

Niestety nie ma maksymalnej możliwej straty przy pozycji krótkiej, ponieważ ceny akcji mogą rosnąć w nieskończoność. Co będzie pogłębiać stratę inwestora, który gra na spadki. Np. przy słynnym short squeeze na akcjach GameStop fundusze musiały odkupować „papiery” z nawet 1000% stratą.

Czy akcje można sprzedać w każdej chwili?

Tak, oczywiście pod warunkiem, że dana giełda jest aktualnie otwarta i po drugiej strony rynku znajdzie się chętny na kupienie naszych akcji. Papiery wartościowe dużych spółek można sprzedać w kilka sekund, jeśli jednak są to akcje bardzo małych przedsiębiorstw, możemy trochę poczekać na dokonanie się transakcji.


A Wy co myślicie o shortowaniu? To skuteczny sposób na pomnożenie środków czy „giełdowa zmora”, z powodu której trudniejsze jest inwestowanie długoterminowe w wartość spółki?


Naszym celem jest dostarczanie użytkownikom wartościowych i wiarygodnych treści, które pomogą im podejmować świadome decyzje finansowe. Wszystkie artykuły publikowane na naszym portalu opierają się na sprawdzonych źródłach i są redagowane przez specjalistów z dziedziny finansów.

1 Elder, Alexander. 2011. The new sell and sell short. Hoboken, N.J.: John Wiley.

Jak podobała Ci się treść?
5 - ciekawa, 1 - nieciekawa
4.6/5 - (14 votes)
Komentarze (1)

Odpowiadasz na komentarz:

Komentarz zostanie opublikowany pod tą nazwą

Adres e-mail nie będzie widoczny publicznie

Treści, które udostępniasz w serwisie są weryfikowane

  • r
    r

    robertredford

    29.04.2024, 19:38

    Wyróżniający się komentarz

    Fajny artykuł , dziekuje serdecznie.
    Jaka jest, gdzie znalezc AKTUALNA lista spolek dopuszczonych do krotkiej sprzedazy.
    Np. obecnie najbardziej interesuje mnie Bogdanka LWB.

Polecane artykuły

Zobacz wszystkie
Zobacz wszystkie
Porównywarka ofert
Porównaj ()