Bez papierów wartościowych, których najbardziej znanym typem są akcje, nie byłoby możliwości inwestowania na giełdzie. Czym są popularne „papiery”, jakie są ich rodzaje oraz w jaki sposób można nimi handlować?
Pojęcie „papiery wartościowe” można rozumieć bardzo różnie ze względu na brak jednej obowiązującej definicji. W ustawie o obrocie instrumentami finansowymi mamy wymienioną listę papierów wartościowych, np. akcje, prawa do akcji czy obligacje, które podlegają rejestracji w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych.1
Ta ustawa nie bierze jednak pod uwagę „nieinwestycyjnych” papierów, takich jak weksle, czeki czy konosamenty, czyli morskie listy przewozowe. W dzisiejszym tekście skupmy się jednak na papierach o inwestycyjnym charakterze.
Czym są papiery wartościowe? Definicja
Papiery wartościowe to zbywalne dokumenty, które gwarantują określone prawa majątkowe. Najpopularniejszymi z nich są udziałowe papiery wartościowe – akcje, oraz dłużne papiery wartościowe, czyli obligacje.
W klasycznej wersji miały one postać fizyczną (stąd nazwa papiery), jednak dzięki rozwojowi systemów informatycznych przybierają już najczęściej postać zapisów cyfrowych.
Choć oczywiście wciąż występują materialne papiery, takie jak weksle, czeki czy różnego rodzaju listy przewozowe, potwierdzające prawo majątkowe do danych towarów.
Podstawową cechą papierów wartościowych jest ich łatwa zbywalność, czyli możliwość sprzedania ich osobie trzeciej. Pomagają w tym zorganizowane rynki akcji i obligacji, takie jak warszawska GPW.
Dzięki giełdom papiery wartościowe mają masowy charakter i są bardzo rozproszone. Akcje dużych spółek są w posiadaniu tysięcy różnych krajowych i zagranicznych inwestorów. Niektórzy z nich mają zaledwie kilka „papierów”, a inni mogą pochwalić się tysiącami akcji na swoich rachunkach maklerskich.
Jakie są rodzaje papierów wartościowych?
Papiery wartościowe można podzielić w bardzo różny sposób. Np. na:
- Udziałowe, np. akcje, weksle
- Dłużne (wierzycielskie), np. obligacje, weksle czy bankowe papiery wartościowe.
- Towarowe, np. dowód składowy.
Inny podział opiera się na terminie zapadalności, czyli czasie kiedy należy zbyć papiery wartościowe:
- Krótkoterminowe – tego terminu używa się wobec instrumentów finansowych, które należy zbyć w ciągu roku od ich zakupu, np. obligacje 3-miesięczne. Możemy nazwać tak też akcje, kupione w celu uzyskania szybkiego zysku.
- Długoterminowe – mogą być obligacje zakupione na wiele lat czy np. akcje, które można trzymać w swoim portfelu inwestycyjnym nawet przez całe życie.
Wspomniana już ustawa o obrocie instrumentami finansowymi wymienia z kolei określone papiery wartościowe:
- prawa poboru – zapewniają pierwszeństwo w zakupie akcji nowej emisji, przysługujące aktualnym akcjonariuszom spółki,
- prawa do akcji – dokumenty potwierdzające prawo do otrzymania akcji z nowej emisji,
- akcje – popularne udziałowe papiery, dzięki którym stajemy się akcjonariuszami danej spółki. Kupowane w celu spekulacji lub inwestowania długoterminowego, najczęściej o charakterze dywidendowym.
- obligacje – mogą być to obligacje skarbowe lub obligacje korporacyjne,
- warranty subskrypcyjne – bon, który upoważnia do zakupu akcji czy obligacji z nowej emisji z dyskontem,
- kwity depozytowe – emitowane w celu obrotu na zagranicznych rynkach kapitałowych,
- listy zastawne – dłużne papiery w., emitowane przez BGK w celu realizacji projektów budowlanych.
- certyfikaty inwestycyjne – papiery emitowane przez zamknięte fundusze inwestycyjne.
Jak handlować papierami wartościowymi?
Pewnymi typami papierów wartościowych mogą handlować tylko duże instytucje finansowe czy fundusze inwestycyjne. Inwestorzy indywidualni najczęściej wybierają akcje i obligacje.
Aby nabyć papiery, musimy posiadać konto maklerskie. Upoważnia nas ono dzięki pośrednictwu brokera do obrotu akcjami czy obligacjami. Dom maklerski za drobną prowizję przekazuje nasze zlecenia kupna i sprzedaży akcji na określone rynki giełdowe, np. polski czy amerykański.
Rachunek maklerski może być także pozbawiony prowizji. Takie propozycje przedstawiamy w poniższym rankingu.
1062 osób
wybrało ofertę
656 osób
wybrało ofertę
31 osób
wybrało ofertęZobacz cały ranking kont maklerskich, aby porównać więcej ofert kont inwestycyjnych i zacznij zarabiać na giełdzie!
Gdy zakupimy akcje, możemy obejrzeć ich stan w portfelu na koncie maklerskim. Wycena poszczególnych walorów podlega ciągłej zmianie, stąd warto czasem poczekać kilka lat/miesięcy na to, aż akcje odpowiednią podrożeją.
Czy papier wartościowy to dalej „papier”?
Jak już wspominaliśmy – przez lata papiery wartościowe miały formę fizyczną. Swoje akcje można było umieścić w sejfie lub prezentować je za szkłem w eleganckiej ramce. Wraz z rozwojem informatycznym akcje i obligacje zaczęły mieć charakter i fizyczny, i materialny.
W naszym kraju wszystko zmieniła ustawa z 2019 roku o dematerializacji akcji, czyli obowiązkowym zapisie cyfrowym.2 Na jej mocy wraz z 1 stycznia 2021 roku akcje w naszym kraju przestały mieć formę fizyczną. W tym momencie 100 akcji np. Orlenu to tylko cyfrowy zapis. Zdecydowanie zapobiega to różnego rodzaju nadużyciom finansowym.
Spekulacja i derywaty
Warto wspomnieć także o instrumentach finansowych, które są związane z papierami wartościowymi, ale same w sobie nimi nie są. Mowa o tzw. derywatach, czyli pochodnych instrumentach finansowych.
Te produkty inwestycyjne są efektem rozwijającej się spekulacji na rynkach kapitałowych, a ich wycena jest ściśle związana z aktywami bazowymi. Np. cenami surowców, parami walutowymi, wartościami akcji czy obligacji.
Najpopularniejsze derywaty, takie jak kontrakty terminowe czy kontrakty CFD naśladują wycenę np. akcji Tesli, pozwalając obstawiać inwestorom kierunek zmian kursowych. Daje to możliwość gry nie tylko na wzrosty, ale i na spadki. Popularność derywatom zapewnia dźwignia finansowa, dzięki której można znacznie podnieść zwrot z inwestycji (lub kompletnie wyczyścić swój depozyt…).
Zobacz także: Instrumenty pochodne (derywaty) – Czym są i jak działają?
Źródła:
1. isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20051831538/U/D20051538Lj.pdf
2. gov.pl/web/sprawiedliwosc/obowiazkowy-zapis-cyfrowy-akcji-rzad-przyjal-projekt-zapobiegajacy-naduzyciom-finansowy
Od wielu lat związany z literaturą oraz branżą wydawniczą. Te doświadczenia oraz zainteresowanie rynkiem finansowym pomagają mu w realizacji poradnikowych treści, ze szczególnym uwzględnieniem materiałów o inwestowaniu. Wychodzi z założenia, że każdy powinien poszerzać swoją wiedzę w dziedzinie finansów, aby łatwiej i bardziej świadomie funkcjonować we współczesnym świecie. W wolnych chwilach czyta reportaże, słucha muzyki elektronicznej i chodzi z psem po lesie. Z wykształcenia antropolog kultury.
