Podstawowy rachunek płatniczy – co to jest i jak działa?

Od 8 sierpnia 2018 roku wszystkie banki oraz SKOK-i mają obowiązek udostępniać klientom nowy typ kont osobistych, czyli darmowy podstawowy rachunek płatniczy. PRP może otworzyć każda osoba, która nie posiada żadnego rachunku w jakimkolwiek polskim banku albo SKOK-u. Jak działa takie konto i czym się charakteryzuje?

Podstawowy rachunek płatniczy w skrócie PRP został wprowadzony w Polsce w ramach unijnej dyrektywy PAD (nowelizacja ustawy o usługach płatniczych), podpisanej 30 listopada 2016 roku. Jej głównym zamysłem była zachęta do korzystania z bankowości osoby, które do tej pory były wykluczone finansowo – a przynajmniej nie posiadały rachunku osobistego. Przede wszystkim chodziło o seniorów oraz klientów o niskich dochodach.

Celem nowej regulacji było również nakładanie kar finansowych na instytucje, które nie włączą do swojej oferty PRP. W przypadku banków wysokość grzywny wynosiła nawet 1 mln zł, a SKOK-ów – 100 tys. zł.

Sprawdźmy, kto może korzystać z tego typu konta i czy faktycznie wszystkie usługi są w nim darmowe.

Co to jest podstawowy rachunek płatniczy?

Podstawowy rachunek płatniczy stanowi uproszczoną wersję konta osobistego. Prowadzony jest w walucie polskiej i umożliwia bezpłatny dostęp do najważniejszych usług płatniczych – chociaż ich liczba jest ściśle ograniczona.

Zgodnie z ideą PRP jego posiadacz nie płaci za otwarcie i prowadzenie konta, a także za wydanie i obsługę karty płatniczej. Jednak właściciel tego typu rachunku ma zamknięty dostęp do niektórych produktów i usług bankowych, które widnieją w ofercie standardowych kont.

Dla kogo jest PRP?

Niestety, darmowe konto podstawowe nie jest dostępne dla wszystkich Polaków. Dla kogo jest ono przeznaczone? Podstawowy rachunek płatniczy mogą założyć wyłącznie klienci indywidualni, którzy w chwili jego otwarcia nie mają żadnego innego rachunku bankowego prowadzonego w walucie polskiej i na terytorium Polski.

W praktyce oznacza to tyle, że w każdej chwili możesz zamknąć swoje obecne konto osobiste i już na kolejny dzień złożyć wniosek o założenie podstawowego ROR-u. Przepisy w tej kwestii nie przewidują żadnego okresu karencji. Za to w tym samym czasie bez obaw masz prawo prowadzić konto walutowe. Ustawa wyklucza z otwarcia PRP jedynie właścicieli kont w polskich złotych.

Jakie korzyści proponuje podstawowy rachunek płatniczy?

Jako posiadacz podstawowego rachunku płatniczego jesteś zwolniony z opłat za:

• wpłaty pieniężne,
• wypłaty gotówki z PRP z bankomatów na terenie całej Polski, w placówkach bankowych oraz za granicą,
• realizowanie transakcji za pomocą terminali płatniczych (ale tylko wtedy, gdy wyrazisz zgodę w zakresie usług pozwalających na tego rodzaju transakcje w sklepach/punktach usługowych),
• polecenia zapłaty (cykliczne i jednorazowe),
• polecenia przelewu, w tym zlecenia stałe, transakcje przy użyciu karty płatniczej lub innego instrumentu płatniczego.

Dodatkowo w ramach rachunku otrzymujesz:

• 5 darmowych przelewów,
• nielimitowane darmowe transakcje w bankomatach i wpłatomatach należących do Twojego banku,
• 5 darmowych wypłat z bankomatów obcego dostawcy (innego banku lub sieci).

Za co zapłacisz?

Cóż… Pamiętaj, że będziesz musiał zapłacić za:

• przekraczające limit przelewy i wypłaty z innych bankomatów,
• transgraniczne transakcje płatnicze,
• przelewy SEPA,
• pozostałe transakcje bankowe, np. wypłata gotówki z zagranicznych bankomatów, przelew walutowy.

Co więcej, banki nie mogą ustalać wysokości opłat na “własną rękę” – ogranicza ich w tym względzie unijna ustawa. Według jej założeń taka opłata nie może być wyższa niż opłaty najczęściej stosowane przez daną instytucję w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

Podstawowy rachunek płatniczy w ofertach banków

Z jakich usług nie skorzystasz?

Z poziomu PRP niektóre usługi będą dla Ciebie niedostępne. Np. nie skorzystasz z karty kredytowej, linii kredytowej albo debetu na koncie. Zgodnie z założeniami ustawy, produkty kredytowe nie mogą być powiązane z podstawowym rachunkiem płatniczym.

Oczywiście bank ma również prawo stworzyć własną listę produktów i usług, które będą poza Twoim zasięgiem. Przykładowo Alior Bank nie oferuje przelewów SORBNET oraz przelewów Express Elixir przy wyborze podstawowego rachunku płatniczego. Z kolei Santander Bank Polska wyklucza wykonanie przelewów do krajów nienależących do strefy EOG, a także dodanie karty płatniczej do portfeli cyfrowych Google Pay, Apple Pay, Garmin Pay czy Fitbit Pay.

Jak założyć podstawowy rachunek płatniczy?

W zdecydowanej większości banków tego typu konto otworzysz wyłącznie w placówce, po złożeniu pisemnego wniosku (dostępnego na stronie internetowej danej instytucji). Co prawda, niektóre banki zezwalają na złożenie wniosku na infolinii albo przez internet, przy użyciu elektronicznego formularza.

Warto dodać w tym miejscu, że od kiedy dostępny jest podstawowy rachunek płatniczy w polskiej bankowości, dyrektywa PAD nakłada na banki trzy kluczowe ograniczenia.

1. Każda instytucja od przyjęcia wniosku klienta ma maks. 10 dni na otwarcie PRP.
2. Każdy konsument otrzymuje dostęp do konta na takich samych zasadach, bez wyjątku (niezależnie od tego, czy otwiera rachunek w stacjonarnej placówce, czy za pomocą internetu).
3. Banki nie mogą żądać od posiadacza podstawowego ROR-u określonej sumy wpływów oraz korzystania z innych produktów, np. ubezpieczenia.

Weryfikacja klientów przed otwarciem PRP

Banki przed otwarciem podstawowego rachunku płatniczego dokładnie weryfikują swoich nowych klientów – pod kątem posiadania przez nich kont osobistych prowadzonych w złotówkach w innych instytucjach. Służy im ku temu, tzw. centralna baza informacji o rachunkach.

Kiedy bank może odmówić założenie PRP?

Choć w zasadzie jedynym wymogiem otwarcia i użytkowania podstawowego rachunku płatniczego jest nieposiadanie innego rachunku w złotówkach na terenie kraju, to bank może odmówić założenia bezpłatnego ROR-u również z powodu innych okoliczności.

• Gdy podejrzewa, że rachunek może służyć finansowaniu terroryzmu lub praniu pieniędzy.
• Jeśli otrzyma informację, że środki pieniężne pochodzą z przestępstwa albo, że klient w przeszłości popełnił przestępstwo z wykorzystaniem konta bankowego.
• Dane identyfikacyjne klienta widoczne są na międzynarodowych listach sankcyjnych lub Liście ostrzeżeń publicznych KNF.

Czy można posiadać konto osobiste i PRP jednocześnie?

Niestety nie. Przepisy jednoznacznie podkreślają, że PRP dedykowany jest wyłącznie osobom, które w chwili złożenia wniosku nie posiadają innego rachunku osobistego w walucie polskiej. Jeśli więc masz już takie konto, to nie jesteś uprawniony do założenia podstawowego ROR-u.

Możesz jednak zamknąć w swoim banku standardowe konto osobiste i następnie od razu złożyć wniosek o PRP. Ustawa nie wyklucza podjęcia takiego działania.

Co wybrać? Rachunek podstawowy czy standardowe konto?

Zarówno pierwszy, jak i drugi typ rachunku pod wieloma względami są do siebie bardzo podobne. W przypadku PRP masz możliwość realizować wszystkie transakcje bankowe, jakie przewidziane są dla posiadaczy “zwykłych” kont.

Decydując się na podstawowy ROR otrzymujesz w pakiecie bezwarunkowe prowadzenie rachunku i karty – podobnie zresztą, jak wypłaty gotówki z bankomatów własnych banku. Instytucja nie pobierze też od ciebie prowizji za 5 przelewów w miesiącu i tyle samo wypłat środków z obcych bankomatów. Jeśli zatem masz minimalne wymagania wobec rachunku to jego podstawowa wersja może spełnić Twoje oczekiwania.

Zalety i wady PRP