W sprawie średniej krajowej brak spójnych danych. W zależności od metodologii i ośrodka badawczego możemy zapoznać się z różnymi danymi. Pełne dane dotyczą rzecz jasna ostatniego pełnego roku, gdyż obszerny raport z sytuacji w płacach w roku 2020 dopiero podlega badaniom. Po 2019 roku eksperci są jednak względnie zadowoleni — średnia krajowa regularnie rośnie.
Spis treści:
Wartość średniej pensji krajowej od lat wywołuje spore emocje i zarazem kontrowersje. Choć wielu traktuje ją jako niemiarodajne i niewiarygodne odzwierciedlenie, ich zdaniem, realnej sytuacji na rynku pracy, to nieprzerwanie od wielu lat Polaków interesuje jej wartość.
Czy wiadra pomyj, jakie często wylewa się na temat średniej płacy, mają jakieś uzasadnienie? Istotnie, jednym, ze źródeł powszechnego w społeczeństwie sceptycyzmu do tego tematu może być brak spójności w danych, jakie się w jej kontekście podaje, ponieważ wciąż wiele osób zarabia płacę minimalną i pracuje na umowach zlecenie, zamiast umowach o pracę. Warto też wiedzieć, że istnieje kilka wartości i metodologii liczenia wartości średniej płacy w Polsce.
Informacje o średnim wynagrodzeniu – kogo dotyczą, a kogo pomijają?
Innym zrozumiałym podłożem tego zjawiska może być fakt, że wartość średniego wynagrodzenia we wzbudzających sensację tekstach w internecie często traktuje się wybiórczo. Autorzy tzw. newsów faworyzują zazwyczaj sektor przedsiębiorstw. Trzeba pamiętać, że zatrudnia on nieco ponad 6 milionów polskich pracujących z ogółu wynoszącego ok. 16,5 miliona. Sporo, ale to nawet nie połowa. Statystyki podawane przez pryzmat sektora przedsiębiorstw mogą odzwierciedlać w trafny sposób specyfikę tej części rynku pracy, jednak dla całej gospodarki GUS zawsze podaje oddzielną, naturalnie niższą wartość.
Warto docenić jednak jeden aspekt, jaki niesie się za tematem średniej krajowej — podawanie jej wartości przy każdej okazji prowokuje do gorących dyskusji na temat sytuacji na rynku pracy i zmusza do refleksji na temat problemów, jakie trapią polskich pracowników.
Średnia krajowa w 2020 roku — jak kształtuje się obecnie sytuacja?
Dane na temat wysokości średniego wynagrodzenia w Polsce są regularnie publikowane przez Główny Urząd Statystyczny. Najnowsze dane w tym zakresie pochodzą z 19 grudnia 2019 roku. W obwieszeniu prezesa GUS można przeczytać, że średnia płaca w sektorze przedsiębiorstw w listopadzie 2019 roku wyniosła 5229,44 zł złotych brutto1. To ponad 260 złotych więcej niż w stosunku do danych z listopada 2018 roku, kiedy to przeciętne wynagrodzenie było równe 4966 złotych brutto. Wartość średniej pensji utrzymuje zatem stałą tendencję wzrostową, która trwa już od dekady – 2009 roku.
Wartość średniego wynagrodzenia zawsze podawana jest w wymiarze brutto. Z tego względu, warto rzecz jasna przytoczyć ją także w formie netto, czyli potocznie mówiąc – „na rękę”. Według wyżej przytoczonych danych z listopada 2019 jest to obecnie 3710 złotych.
Średnia krajowa 2020 – dane z końcówki poprzedniego roku
Warto dodać, że Główny Urząd Statystyczny udostępnia informacje na temat średniej krajowej zarówno w perspektywie comiesięcznej, jak i kwartalnej.
- W III kwartale 2019 roku, według danych GUS potwierdzonych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, średnie wynagrodzenie wyniosło 4931,59 złotych brutto.
- Dla porównania, według wspomnianych danych z listopada 2019 roku, jakie również zgromadził GUS, średnie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw to 5229,44 zł złotych brutto.
Jak zmieniało się średnie wynagrodzenie w 2019 roku? Jak będzie wyglądało w 2020 roku?
Główny Urząd Statystyczny prezentuje do wiadomości publicznej swoje oświadczenia co miesiąc. Co za tym idzie, w momencie aktualizacji tego wpisu wraz z początkiem 2020 roku, można zestawić ze sobą dane z ostatnich 6 miesięcy. Widać tutaj różnice i zarazem wahania, jakie zachodzą w zbieranych przez GUS danych.
| Miesiąc | Średnie wynagrodzenie brutto w 2019 roku |
|---|---|
| Czerwiec | 5 104,46 zł brutto |
| Lipiec | 5182,43 zł brutto |
| Sierpień | 5125,26 zł brutto |
| Wrzesień | 5084,56 zł brutto |
| Październik | 5213,27 zł brutto |
| Listopad | 5229,44 zł brutto |
Widać tutaj, że także i w bliższym, średnim, rocznym ujęciu zachodzi w głównej mierze tendencja wzrostowa. Prawdopodobnie ten trend zostanie utrzymany także w 2020 roku.
Średnia krajowa 2020 różni się też w zależności od miasta!
Warto pamiętać, że dane, które przedstawiają, jak aktualnie kształtuje się średnia krajowa 2020, dotyczą uśrednionych wartości w skali całej Polski. Co za tym idzie, już w przybliżeniu na poszczególne województwa i ich największe miasta widać wyraźne różnice, jakie dzielą wysokość średniego wynagrodzenia. Najnowsze dane Głównego Urzędu Statystycznego w tym zakresie pochodzą z 2018 roku2 .
| Województwo | Średnie wynagrodzenie brutto w 2018 roku |
|---|---|
| Zachodniopomorskie | 5 012 zł brutto |
| Pomorskie | 5 831 zł brutto |
| Warmińsko-Mazurskie | 4 342 zł brutto |
| Podlaskie | 3 929 zł brutto |
| Lubuskie | 4 043 zł brutto – Gorzów Wlk. 4 121 zł brutto – Zielona Góra |
| Wielkopolskie | 5 406 zł brutto |
| Kujawsko-Pomorskie | 4 258 zł brutto – Bydgoszcz 4 607 zł brutto – Toruń |
| Mazowieckie | 6 155 zł brutto |
| Lubelskie | 4 509 zł brutto |
| Dolnośląskie | 5 156 zł brutto |
| Łódzkie | 4 604 zł brutto |
| Opolskie | 4 611 zł brutto |
| Śląskie | 5 672 zł brutto |
| Małopolskie | 5 287 zł brutto |
| Świętokrzyskie | 4 029 zł brutto |
| Podkarpackie | 4 794 zł brutto |
Średnia krajowa — podstawowy problem
Głównym problemem, jaki wiąże się ze średnim wynagrodzeniem, jest fakt, że np. w danych Głównego Urzędu Statystycznego wyraźnie wartość średniej płacy zawyżają najlepiej zarabiający. Wartości ich płac wyraźnie zakrzywiają sytuację na rynku płac. W wielu opracowaniach na temat średniej krajowej powtarza się stwierdzenie, że nawet powyżej 50% ludzi zatrudnionych na polskim rynku pracy zarabia o wiele mniej, niż wynosi średnia krajowa. Wartość ta jest wysoka, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że wartość średniej pensji w Polsce — jak widać wyżej — nieustannie rośnie. Nie pomaga fakt, że w ostatnich miesiącach można zaobserwować wyraźny wzrost składek ZUS, co dla wielu podwyżkę pensji czyni mniej lub praktycznie w ogóle nieodczuwalną.
Innym aspektem, który nie powinien napawać optymizmem przy okazji dywagacji na temat średniej pensji krajowej, są mnożące się informacje płynące z przedsiębiorstw, według których rosną problemy ze znalezieniem rąk do pracy — na niedobór pracowników skarżą się coraz liczniejsze branże. Co ciekawe, kłopot ten wcale nie dotyczy firm, które płacą poniżej średniej krajowej, ale i także przedsiębiorstw, które utrzymują relatywnie wysoki poziom pensji dla pracowników. Idąc tym tropem — wzrost płac powinien być jeszcze szybszy, rozwijając się na różnych płaszczyznach rynku pracy.
Jakie są w ogóle oczekiwania Polaków co do pensji wystarczającej zdaniem badanych, do życia na odpowiednio pozwalającym do egzystencji, średnim i dostatnim poziomie?
Według Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) najmniejsza miesięczna pensja, za którą można zapewnić sobie podstawowe potrzeby, wynosi 1 467 zł netto. Osoby z tego segmentu sięgają też najczęściej po chwilówki online. Grupa badanych, płacę pozwalającą żyć na średnim poziomie, uznała kwotę 2 317 zł netto. Z kolei minimalną wartość do dostatniego życia, ankietowani uznali z kolei wartość co najmniej 3 605 zł netto.
Źródła:
1.
https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i-obwieszczen/obwieszczenie-w-sprawie-przecietnego-miesiecznego-wynagrodzenia-w-sektorze-przedsiebiorstw-w-listopadzie-2019-roku,56,72.html
2.
https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5498/3/32/1/informacja_o_sytuacji_spoleczno_gospodarczej_wojewodztw_4_2018.pdf
Autor wpisu: Michał Frankowski
Udostępnij!