Stopy procentowe 2024 – Co dalej planuje RPP?

Niestety, wygląda na to, że spełniło się znane chińskie powiedzenie: obyś nie żył w ciekawych czasach. Obecnie w takich właśnie żyjemy, a przyczyniły się do tego m.in. pandemia koronawirusa oraz wojna rosyjsko-ukraińska.

stopy procentowe - co planuje rpp?

Kluczowe informacje

  • Stopa procentowa to inaczej koszt kapitału lub cena pieniądza, jaką musisz zapłacić za jego pożyczenie;
  • Stopy procentowe mają ogromne znaczenie na gospodarkę całego kraju, funkcjonowanie przedsiębiorstw z różnych segmentów, w tym gospodarstw domowych;
  • RPP nie zmieni wysokości stóp procentowych do marca 2024 r. Prognozowane ich obniżki przewidziane są na IV kw. 2024 r. lub dopiero na przyszły rok;
  • Poziom stóp procentowych najbardziej wpływa na wysokość rat kredytów, w szczególności – kredytów hipotecznych. Dlatego RPP publikuje na swojej stronie comiesięczny wykaz posiedzeń, które każdy zainteresowany kredytobiorca może śledzić na bieżąco.

Stopy procentowe — co to jest?

Stopy procentowe NBP to jedno z narzędzi polityki pieniężnej, którą prowadzi Narodowy Bank Polski. W ustawie z dnia 29.08.1997 r. możemy znaleźć informację, zgodnie z którą:

Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP1.

Najważniejszym zadaniem Narodowego Banku Polskiego jest ochrona gospodarki przed wysoką inflacją. NBP ma szereg narzędzi, by wykonać powierzone mu zadanie. Jednym z nich jest możliwość podwyżki lub obniżki stóp procentowych.

Czym są stopy procentowe?

Jest to koszt, po jakim banki komercyjne mogą pożyczać pieniądze od innych banków. Stopy procentowe wpływają na poziom oprocentowania kredytów i depozytów bankowych (lokat itp.).

Jak działają stopy procentowe?

Generalnie, sposób działania stóp procentowych jest prosty:

  • wzrost stóp procentowych NBP ma na celu ostudzenie gospodarki oraz obniżenie inflacji,
  • decyzja o obniżeniu stóp procentowych jest podejmowana w celu pobudzenia gospodarki.

Podwyżki i obniżki stóp procentowych jako narzędzie polityki pieniężnej

Jeśli NBP postanowi podnieść stopy procentowe, koszt, po jakim banki pożyczają sobie, wzrasta. Efektem jest wzrost oprocentowania kredytów oraz depozytów. Oznacza to spadek podaży pieniądza w gospodarce, ponieważ:

  • kredyty (kredyty gotówkowe, hipoteczne) stają się droższe z powodu wyższych prowizji,
  • wzrasta oprocentowanie, a zatem opłacalność obligacji emitowanych przez Skarb Państwa. Takie rozwiązanie zachęca do oszczędzania.

Dzięki temu spada ilość pieniądza w obiegu, co powinno obniżyć inflację. Z drugiej strony wyższe koszty pożyczania mogą hamować inwestycje i konsumpcję, osłabiając wzrost gospodarczy.

Zasada ta działa również w drugą stronę. NBP może obniżyć stopy procentowe, skłaniając banki komercyjne do tego, by zredukować oprocentowanie kredytów oraz depozytów. W efekcie powinien przyspieszyć wzrost gospodarczy, co jednak wiąże się z ryzykiem inflacji.

Ile wynoszą stopy procentowe w Polsce?

Aby zrozumieć, dlaczego w ostatnich miesiącach obserwowaliśmy cykl agresywnych podwyżek stóp procentowych NBP, musimy przeanalizować poziom inflacji w Polsce.

Cofnijmy się do początków stulecia. Spójrz na poniższy wykres, aby przekonać się, jak spadały i rosły, stopy procentowe na przestrzeni lat:

stopa procentowa nbp i wskaźnik inflacji
Podstawowa stopa NBP i wskaźnik inflacji w latach 2000-2022, źródło: pap.pl

Nieprzypadkowo na wykresie przedstawiono jednocześnie wysokość stóp procentowych oraz inflację. Na początku stulecia stopy procentowe NBP były ustalone na wysokim poziomie — znacznie wyżej w porównaniu z obecnymi czasami, w których narzeka się na decyzje banku centralnego.

Było to spowodowane inflacją — ta sięgała w latach 90. XX wieku ok. 586%! W następnych latach zaczęła wprawdzie spadać, ale w 2000 r. wciąż wynosiła ok. 10%, stąd taki poziom stóp procentowych.

W okresie 2001-2011 obniżano stopy. Po pierwsze, starano się pobudzić gospodarkę, by ta stała się konkurencyjna i mogła rywalizować z państwami Europy — a przecież trzeba pamiętać, że przygotowywano się już do wejścia Polski w struktury Unii Europejskiej.

Kolejnym powodem, dla którego NBP postawił na zmianę stóp procentowych, była chęć pobudzenia rynku budownictwa mieszkaniowego — miało się to odbyć poprzez zapewnienie dostępu do kredytów hipotecznych.

Ponieważ w tamtym czasie osiągnęliśmy cel inflacyjny NBP (przedział od 1,5% do 3,5%), nie było powodu do podwyżek stóp procentowych.

Okres od 2013 r. do 2016 r. przyniósł dalsze obniżki stóp. Państwo mogło sobie na to pozwolić, ponieważ inflacja nie tylko nie była wtedy niska, ale wręcz przechodziła w deflację! Oznaczało to, że ceny towarów i usług zaczynały spadać.

O ile wzrosły stopy procentowe?

Odwrócenie tego spadkowego trendu nastąpiło w 2021 roku i trwa — niestety — do dziś (styczeń 2024 r.). Wzrost inflacji był początkowo nieznaczny, ale jeszcze przed rozwojem koronawirusa przekroczyliśmy, choć niewiele, cel inflacyjny. Na tym się nie skończyło, a inflacja bezpośrednio przed wybuchem wojny wyniosła ok. 9,2%

Stopy zaczęły rosnąć dopiero w drugiej połowie 2021 r., ale podwyżki nastąpiły szybko (seria kilku miesięcy 2021/2022), co utrudniło dostęp do kredytów hipotecznych i zwiększyło ich koszt.

Wartości stóp procentowych w 2024

Rodzaj stopyWartość stopy w %Obowiązuje od dnia:
stopa referencyjna5,75%5 października 2023
stopa lombardowa6,25%5 października 2023
stopa depozytowa5,25%5 października 2023
stopa redyskontowa weksli5,80%5 października 2023
stopa dyskontowa5,85%5 października 2023
Podstawowe stopy referencyjne w 2024 r.

Dla porównania, w 2020 r. poziom tych stóp nie przekraczał 1%. Cel takiego działania jest bardzo prosty: nie doprowadzić do dalszego wzrostu inflacji.

Jednocześnie RPP na swoim pierwszym posiedzeniu w 2024 r. (* odbyło się 8-9 stycznia) nie zmieniła wysokości stóp procentowych, które obowiązują od 5 października 2023 r. Swoją decyzję poparła aktualną i prognozowaną sytuacją gospodarczą dla Polski i świata (*z uwzględnieniem inflacji).

wysokość stopy referencyjnej rpp (1)

Kiedy spadną stopy procentowe?

Część ekonomistów jest zdania, że jeśli w ogóle dojdzie do spadku stóp procentowych w bieżącym roku, to nastąpi to najwcześniej w marcu. W tym czasie Rada Polityki Pieniężnej pozna nową projekcję dla inflacji i produktu krajowego brutto (PKB).

Chociaż nie brakuje głosów, że warunki do obniżek stóp pojawią się w ostatnim kwartale 2024 r. albo dopiero w przyszłym roku.

2023
*projekcja listopad
20242025
Inflacja CPI11,44,63,7
PKB0,32,93,5
Projekcja inflacji i PKB przygotowana przez RPP w listopadzie 2023 r. Jej kolejna aktualizacja zostanie opublikowana w marcu 2024 r.

Podsumowując: RPP nie zmieni wysokości stóp procentowych do marca 2024 r. Wyniki nowej projekcji inflacji i PKB prawdopodobnie również nie zachęcą do złagodzenia polityki pieniężnej w warunkach przyspieszającegoo PKB i odbijającej się w górę inflacji. Dlatego pierwszej obniżki stóp procentowych możemy się spodziewać (* być może) w IV kw. 2024 r. Ale i taki scenariusz nie jest pewny.

Jak stopy procentowe wpływają na inflację? Jak szybko mogą rosnąć stopy procentowe NBP?

Zadajesz sobie pytanie: kiedy spadek inflacji w Polsce?

Niestety, na razie wszyscy musimy uzbroić się w cierpliwość. Chociaż scenariusz inflacji na początek roku kreśli się obiecująco: w I i II kw. 2024 r. ma oscylować poniżej 3,5 proc. To w późniejszych okresach przewiduje się jej odbicie do 6-8 proc.

Prognozy PIE przygotowane pod koniec 2023 r. przewidują, że średni wskaźnik inflacji w 2024 r. utrzyma się na poziomie 5,1 proc. Jednak pozostanie on powyżej celu NBP także w 2025 r. Spodziewany jest wysoki wzrost cen usług (* w tym m.in. podwyżki cen energii w II poł. 2024 r.). Ale to nie wszystko:

Dodatkowo inflację prawie o 1 pkt proc. podniesie przywrócenie wyższej stawki VAT na żywność. Na koniec 2025 r. inflacja powinna być zbliżona do 4,5 proc. Po usunięciu zmian regulacyjnych taki wynik powinien być zbieżny z górnym przedziałem dopuszczalnego pasma wahań dla celu NBP.

prognozuje Sergiej Druchyn, starszy analityk w zespole makroekonomii PIE.
struktura inflacji cpi na 2024-2025 - PIE
Prognozy Polskiego Instytutu Ekonomicznego odnośnie wzrostu inflacji na przełomie 2024/2025, pie.net.pl/prognozy/

Wpływ na poziom stóp ma sytuacja makroekonomiczna. Jak już wiesz, przez pierwsze kilkanaście lat mieliśmy do czynienia z trendem spadkowym — NBP stopniowo obniżał stopy. Zmiana nastąpiła dopiero w 2021 roku, kiedy to postanowiono (zdaniem niektórych zbyt późno) gwałtownie je podnosić, by zapobiec wysokiej inflacji.

Kto zarabia na stopach procentowych?

Na wysokich stopach procentowych zyskują następujące grupy:

  • banki — ponieważ kredyty są wówczas wyżej oprocentowane,
  • oszczędzający — wysokie stopy oznaczają również korzystniej oprocentowane lokaty bankowe, rachunki oszczędnościowe oraz obligacje skarbowe. Zainteresowanie obligacjami dobrze widać na poniższym wykresie:
sprzedaż obligacji oszczędnościowych ze skarbu państwa - wykres
W październiku 2023 r. sprzedano obligacje oszczędnościowe SP o łącznej wartości 7,117 mld zł. To trzeci najwyższy wynik w dotychczasowej historii. Wykres pochodzi ze strony: sii.org.pl. Dane z października 2023.
sprzedaż obligacji oszczędnościowych ze skarbu państwa - podział pod względem popularności
Największą popularnością wśród obligacji oszczędnościowych SP cieszą się nadal 4-letnie papiery indeksowane inflacją. Numerem dwa pozostają obligacje 3-letnie o stałym oprocentowaniu. Na miejscu 3. są obligacje 10-letnie indeksowane inflacją. Wykres pochodzi ze strony sii.org.pl. Dane z października 2023.

Z drugiej strony trzeba mieć na uwadze, że wysokie stopy procentowe to sytuacja typowa dla gospodarki, w której mamy do czynienia z wysoką inflacją.

Oznacza to, że — nawet jeśli zyskujemy na odsetkach z lokat — to trzeba pamiętać o wzroście cen towarów i usług w sklepach.

Sytuacja nie jest więc tak prosta, jak mogłoby się wydawać.

Co dalej ze stopami procentowymi w 2024?

Kredytobiorców oraz analityków ekonomicznych interesuje przyszłość. Co dalej ze stopami procentowymi?

Stopy procentowe a wojna na Ukrainie

Sytuację gospodarczą skomplikowała wojna na Ukrainie. Doprowadziła ona do tragedii setek tysięcy ludzi, ale trzeba pamiętać również o sferze gospodarczej. Problemem jest zaburzenie łańcuchów dostaw oraz kryzys energetyczny.

Na efekty nie trzeba było czekać długo — inflacja do końca 2022 r. osiągnęła poziom z początku stulecia. Nie powinno zatem dziwić, że stopy procentowe NBP wciąż utrzymują się na wysokim poziomie.

Stopy procentowe w Europie

Jeśli spojrzymy na działania podejmowane na szczeblu unijnym, okazuje się, że stopy procentowe w Polsce są bardzo wysokie.

Od października 2023 r. stopy Europejskiego Banku Centralnego po kilku podwyżkach wynoszą: 4,50%, 4,75% oraz 4,00% (odpowiednio dla: operacji refinansujących, kredytów oraz depozytów).

Stopy wciąż będą podnoszone, do czasu, gdy inflacja osiągnie poziom 2%. Jak widać, polityka EBC jest bardziej zachowawcza niż krajowe działania.

Ile maksymalnie może wzrosnąć rata kredytu?

To, o ile wzrośnie rata kredytu, zależy od sumy zobowiązania oraz struktury rat. Im większy jest udział odsetek w racie, tym wzrost będzie poważniejszy, ponieważ to właśnie część odsetkowa wzrasta wskutek podnoszenia stóp procentowych.

Dlaczego rata kredytu rośnie? Powodem są, jak już wiesz, rosnące stopy procentowe. Zależy od nich koszt kredytu, na który składa się marża dla banku oraz wskaźnik stopy bazowej. Ten ostatni, tj. WIBOR, zależy właśnie od stóp procentowych NBP.

Harmonogram posiedzeń RPP w 2024

NBP na swojej stronie opublikowało najnowszy wykaz posiedzeń, które będą odbywały się każdego miesiąca. Mają one potrwać w założeniu 1-2 dni.

MiesiącPosiedzenie decyzyjne 2-dniowe
luty6-7
(wtorek-środa)
marzec5-6
(wtorek-środa)
kwiecień3-4
(środa-czwartek)
maj8-9
(środa-czwartek)
czerwiec4-5
(wtorek-środa)
lipiec2-3
(wtorek-środa)
sierpień20*
(wtorek)
* posiedzenie niedecyzyjne
wrzesień3-4
(wtorek-środa)
październik1-2
(wtorek-środa)
listopad5-6
(wtorek-środa)
grudzień3-4
(wtorek-środa)
Harmonogram posiedzeń RPP na rok 2024, *posiedzenie jednodniowe. NBP na bieżąco będzie informował o ewentualnych zmianach terminów posiedzeń RPP. Źródło: https://nbp.pl/

FAQ: najczęściej zadawane pytania

Kto ustala stopy procentowe?

Zmiana stóp procentowych leży w gestii Narodowego Banku Polskiego (jest to krajowy bank centralny) oraz Rady Polityki Pieniężnej.

Na co wpływają stopy procentowe?

Poziom stóp procentowych wpływa na wysokość rat kredytów (w tym w szczególności kredytów hipotecznych), a w efekcie — na całą gospodarkę. Jest tak, ponieważ w dużej mierze to właśnie koszt finansowania bankowego wpływa na to, czy będziemy oszczędzać (np. poprzez obligacje, których rentowność dzięki rosnącym stopem także staje się coraz korzystniejsza), czy też zdecydujemy się na kredyt na zakup domu lub uruchomienie firmy.

Kto podnosi stopy procentowe?

Decyzję w temacie podwyżek stóp podejmuje Narodowy Bank Polski oraz zależny od niego organ, jakim jest RPP, czyli Rada Polityki Pieniężnej. Decyzje w zakresie obniżek stóp ich podwyżek to narzędzie polityki monetarnej.

Co oznaczają ujemne stopy procentowe?

Taki stan rzeczy to sytuacja idealna dla osób spłacających kredyt hipoteczny. Oznacza ona, że kredytobiorcy oddają mniej, niż pożyczyli. Oczywiście, zwykle nie trwa to zbyt długo i trzeba spodziewać się podwyżek stóp.

Po co podnosi się stopy procentowe?

Cykl podwyżek stóp procentowych ma zniechęcić konsumentów do zaciągania kredytów oraz zachęcić do oszczędzania pieniędzy (poprzez wzrost opłacalności obligacji). Dzięki temu można liczyć na spadek inflacji.

Kiedy obniżka inflacji?

Zdaniem NBP stopniowe opadanie inflacji rozpocznie się już od początku 2024 r., ale w II połowie 2024 r. prognozowany jest jej skok do 6-8 proc. Polski Instytut Ekonomiczny przewiduje, że inflacja w 2024 r. osiągnie średnio 5,1 proc., co oznacza niewielką zmianę do wyników z 2023 r. Głównym problemem będą podwyżki cen energii w II poł. 2024 r. Z kolei ceny żywności mogą nieznacznie wzrosnąć, a ceny paliwa zmaleć.

Czy WIBOR spada?

Eksperci zakładają, że stopy procentowe w 2024 r. pozostaną na podobnym poziomie, jak w roku 2023, chociaż możliwe są pewne korekty zmierzające do ich obniżenia. Wówczas moglibyśmy liczyć na spadek wskaźnika WIBOR. Jednocześnie zapowiadana na ten rok zmiana WIBOR na WIRON, ma nastąpić dopiero w 2027 r.

Co dalej z RPP?

Wszystko wskazuje na to, że RPP będzie w 2024 r. kontynuować comiesięczne spotkania. To właśnie na tych posiedzeniach podejmuje się decyzje odnośnie kolejnych podwyżek stóp lub obniżek.
Obecnie większość członków jest za tym, by utrzymać stopy procentowe NBP lub zacząć je powoli obniżać.

Polecamy artykuły:

Naszym celem jest dostarczanie użytkownikom wartościowych i wiarygodnych treści, które pomogą im podejmować świadome decyzje finansowe. Wszystkie artykuły publikowane na naszym portalu opierają się na sprawdzonych źródłach i są redagowane przez specjalistów z dziedziny finansów.

Źródła artykułu:

1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim.

2. Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Mikoroekonomia, PWE, Warszawa

3. Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B. (2012), System finansowy w Polsce, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN

4. Strona internetowa Narodowego Banku Polskiego

nbp.pl

Jak podobała Ci się treść?
5 - ciekawa, 1 - nieciekawa
4.8/5 - (18 votes)
Komentarze (0)

Odpowiadasz na komentarz:

Komentarz zostanie opublikowany pod tą nazwą

Adres e-mail nie zostanie nigdzie opublikowany

Treści, które udostępniasz w serwisie są weryfikowane

Polecane artykuły

Zobacz wszystkie
Zobacz wszystkie