Czasem w życiu zdarzają się takie sytuacje, w których tracimy stałe źródło naszego utrzymania. Sytuacja jest jeszcze bardziej beznadziejna, gdy przytrafia się osobie w podeszłym wieku. Na szczęście, państwo polskie w takich sytuacjach zapewnia niepracującym seniorom wsparcie – zasiłek przedemerytalny. Komu przysługuje, co to jest i kto dostanie taką pomoc pieniężną?
Świadczenie przedemerytalne – remedium na trudną sytuację bezrobotnych seniorów
Zasiłek przedemerytalny to specjalne, comiesięcznie świadczenie społeczne, które już od ponad 14 lat wypłacane jest bezrobotnym seniorom. Polski rząd przyznaje go w głównej mierze osobom, które z przyczyn niezależnych od siebie utraciły pracę, jeszcze przed uzyskaniem prawa do emerytury. Otrzymują go również ci, którzy przez pięć lat pobierali rentę z tytułu niezdolności do pracy lub ogłosili upadłość działalności gospodarczej.
Świadczenie ma więc pomóc wszystkim osobom, które ze względu na swój wiek nie są w stanie skutecznie konkurować na rynku pracy ze swoimi młodszymi rywalami. Dokładne zasady jego przyznawania określa Ustawa o świadczeniach przedemerytalnych z 30.04.2004 roku 1. Zawiera ona warunki ustalania prawa do zasiłku, jak i wymogi, na mocy których ZUS może przejąć świadczenie, a także wstrzymać jego wypłatę. Kto otrzyma wsparcie finansowe w postaci świadczenia przedemerytalnego?
Komu przysługuje zasiłek przedemerytalny?
Tego typu pomoc przyznawana jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na wniosek zainteresowanego, który musi być złożony w oddziale ZUS, właściwym dla miejsca zamieszkania. Przed tym jednak, konieczne jest spełnienie kilku wymogów. Jak chociażby – posiadanie odpowiedniego stażu pracy, który, ku uciesze wielu świadczeniobiorców – obejmuje zarówno okresy składkowe, jak i nieskładkowe. Na co jeszcze należy zwrócić uwagę?
Zgodnie z art. 2 Ustawy o świadczeniach przedemerytalnych2, prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która:
- Z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy, najpóźniej do dnia rozwiązania stosunku pracy, ukończyła 56 lat – w przypadku kobiety i 65 lat – w przypadku mężczyzny. Wykazuje również staż pracy nie krótszy niż 20 lat dla kobiet oraz 25 lat dla mężczyzn,
- Do momentu utraty pracy zarobkowej, z przyczyn dotyczących zakładu pracy, ukończyła co najmniej 55 lat – w przypadku kobiety i 60 lat – w przypadku mężczyzny. Wykazuje także staż pracy wynoszący przynajmniej 30 lat – u kobiet i 35 lat – u mężczyzn,
- Do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące działalność pozarolniczą. Opłacała też składki na ubezpieczenia społeczne i ukończyła, co najmniej 56 lat – w przypadku kobiety i 61 lat – w przypadku mężczyzny, jak i wykazuje staż minimum 20 lat – dla kobiet oraz 26 lat – dla mężczyzn,
- Zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, w ciągu 30 dni od ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres, co najmniej 5 lat. Ukończyła przy tym, minimum 55 lat – w przypadku kobiety i 60 lat – w przypadku mężczyzny. Osiągnęła też okres uprawniający do emerytury równy 20 lat – u kobiet oraz 25 lat – u mężczyzn.
-> Przepracowany okres sprawdzisz w naszym kalkulatorze stażu pracy.
Komu jeszcze dedykowany jest zasiłek?
Według prawa równie dobrze o świadczenie przedemerytalne może ubiegać się osoba, która:
- Zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, w ciągu 60 dni od dnia ustania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, pobieranego nieprzerwanie przez okres, co najmniej 1 roku (jeżeli jego utrata była wynikiem śmierci osoby, nad którą była sprawowana opieka). Wykazuje także odpowiedni wiek, 55 lat – w przypadku kobiety i 60 lat – w przypadku mężczyzny, jednocześnie osiągając okres uprawniający do emerytury – 20 lat u kobiet, a także 25 lat u mężczyzn,
- Do dnia utraty stałego źródła dochodu, z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w których była zatrudniona od co najmniej 6 miesięcy. Posiada także okres uprawniający do emerytury – 35 lat dla kobiety oraz 40 lat dla mężczyzny,
- Do 31 grudnia roku poprzedzającego utratę pracy, w wyniku likwidacji bądź niewypłacalności pracodawcy – była zatrudniona nie krócej niż 6 miesięcy. Musi także posiadać okres uprawniający do emerytury, wynoszący minimum 34 lata – dla kobiet i 39 lat – dla mężczyzn.
Na jakich warunkach przyznawane jest świadczenie?
Jeśli wnioskujący spełnia jeden z powyższych przypadków, ma szansę uzyskać zasiłek przedemerytalny. Jednak całkowita akceptacja jego wniosku nastąpi w momencie, gdy spełni jeszcze kolejne dodatkowe warunki. Mianowicie:
- Przez okres – minimum 180 dni pobierał zasiłek dla bezrobotnych. Okres ten odpowiednim zaświadczeniem potwierdzi urząd pracy,
- nadal zarejestrowany jest jako bezrobotny w Powiatowym Urzędzie Pracy,
- w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówił, bez konkretnego powodu, przyjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
- złożył wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie 30 dni, od dnia wydania przez urząd pracy dokumentu potwierdzającego, że przez 180 dni pobierał zasiłek dla bezrobotnych,
Co ważne, jeśli wnioskujący w trakcie pobierania zasiłku dla bezrobotnych zatrudniony był w ramach prac interwencyjnych, robót publicznych bądź innej pracy zarobkowej, która zakończyła się po 180 dniach pobierania zasiłku, to wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego należy złożyć, w czasie 30 dni od dnia ustania tego zatrudnienia3!
W przypadku przekroczenia któregoś z wyznaczonych terminów przyszły świadczeniobiorca może spodziewać się decyzji odmownej z ZUS. Wyjątek stanowią szczególnie uzasadnione sytuacje.
W jaki sposób oblicza się staż?
Przy określaniu świadczenia przedemerytalnego uwzględniane są okresy uprawniające do emerytury. Są to:
- Okres składkowy i nieskładkowy, w wymiarze 1/3 udowodnionych okresów składkowych,
- czas pracy w gospodarstwie rolnym lub prowadzenia tego gospodarstwa – liczony tylko w zakresie uzupełniającym ewentualne braki, w okresie składkowym i nieskładkowym,
- ubezpieczenie za granicą, czyli okres spędzony w krajach UE oraz państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Co równie istotne – jeśli przyszły świadczeniobiorca sam dokonywał składek na ubezpieczenie społeczne to nieopłacone składki, nie zostaną naliczone do okresów składkowych i nieskładkowych!
Jaka jest wysokość świadczenia przedemerytalnego w 2019 roku?
Pierwotna stawka świadczenia przedemerytalnego, na mocy Ustawy wynosiła 1040 złotych. Jednak co jakiś czas zasiłek waloryzowany jest na warunkach przewidzianych w Ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Co oznacza w praktyce, że podobnie jak emerytury i renty, podlega corocznej aktualizacji. I tak, wraz ze zmianami z 1 marca 2019 roku, obecna wysokość świadczenia zwiększyła się do 1140,99 zł miesięcznie brutto.
Jak otrzymać zasiłek przedemerytalny?
Jak już wspomnieliśmy, pomoc finansowa przyznawana jest na wniosek bezrobotnego seniora. Jego wzór można odnaleźć na oficjalnej stronie ZUS-u4. Jakie dokumenty należy złożyć? Oprócz wniosku konieczne są:
- Świadectwo pracy – powinno zawierać informację o powodach, z jakich nastąpiła utrata pracy,
- Formularz ERP-65 zawierający informację o okresach składkowych i nieskładkowych,
- Zaświadczenie świadectwa pracy i legitymacja ubezpieczeniowa – potwierdzą staż ubezpieczenia. W momencie, gdy nie możesz dostarczyć całej dokumentacji, z powodu ich zniszczenia lub likwidacji zakładu pracy, istotne są zeznania świadków. W tym celu należy dołączyć do wniosku formularz ZUS RP-86,
- Dokumenty potwierdzające odbyty staż ubezpieczenia za granicą,
- Postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości – jeśli prowadziłeś pozarolniczą działalność gospodarczą,
- Dokumenty z urzędu pracy – które potwierdzać będą pobieranie zasiłku dla bezrobotnych, przez minimum 180 dni. Kluczowy jest także fakt, że wnioskujący bez żadnej przyczyny nie zrezygnował z propozycji przyjęcia innej pracy,
- Zaświadczenie powiatowego urzędu pracy o dacie rejestracji w urzędzie pracy – należy złożyć, gdy ubiegasz się o zasiłek w wyniku ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wnioskujący ma na to 30 dni od dnia, w którym ustało prawo do renty!
- Zaświadczenie ośrodka pomocy społecznej – jeśli pobierałeś świadczenie pielęgnacyjne, zasiłek dla opiekuna lub specjalny zasiłek opiekuńczy,
- Dokument potwierdzający wielkość użytków rolnych w hektarach – w przypadku, gdy składający wniosek jest właścicielem, współwłaścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej,
- Formularz ZUS Rp-13 – gdy chcesz zgłosić członków rodziny do ubezpieczenia społecznego.
Gdzie złożyć dokumenty?
Dokumenty należy dostarczyć do oddziałowi ZUS właściwego do miejsca zamieszkania. Dokumenty można złożyć:
- osobiście, w tym ustnie,
- pocztą elektroniczną,
- za pomocą Platformy Usług Elektronicznych – PUE ZUS,
- w urzędomacie (urządzenia te dostępne są w każdej placówce ZUS, czynne przez całą dobę i 7 dni w tygodniu).
Czy można odwołać się od niekorzystnej decyzji?
Tak, istnieje taka możliwość. Odwołanie od decyzji należy zaadresować do sądu okręgowego, a dokładniej – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, właściwego dla miejsca zamieszkania wnioskującego. Takie odwołanie należy złożyć w placówce ZUS w ciągu miesiąca, od otrzymania decyzji:
- pisemnie
- lub ustnie (do protokołu)
Co ważne – jeśli w ciągu 2 miesięcy, ZUS nadal nie wydał decyzji i w takim przypadku, osoba bezrobotna ma prawo do odwołania! Postępowanie odwoławcze jest bezpłatne.
W jakich okolicznościach ustanie prawo do świadczenia przedemerytalnego?
Ustanie prawa do świadczenia przedemerytalnego może nastąpić z kilku powodów:
- na wniosek świadczeniobiorcy,
- w momencie poprzedzającym dzień, od którego wnioskujący będzie miał przyznawaną emeryturę,
- gdy osiągnie powszechny wiek emerytalny – czyli 60 lat – w przypadku kobiet i 65 lat – w przypadku mężczyzn,
- w dniu, w którym świadczeniobiorca stanie się właścicielem nieruchomości rolnej, o powierzchni powyżej 2 ha przeliczeniowych.
Co ważne – prawo do zasiłku przedemerytalnego ustanie również w momencie śmierci osoby uprawnionej do jego otrzymywania.
Czy jednocześnie możesz pobierać rentę inwalidzką i zasiłek przedemerytalny?
Nie. Posiadanie prawa do renty inwalidzkiej czy też renty z tytułu niezdolności do pracy równoznaczne jest z zawieszeniem prawa do świadczenia przedemerytalnego.
Kiedy mogę zgłosić się po zasiłek?
Aby otrzymać wsparcie przedemerytalne należy zarejestrować się w powiatowym urzędzie pracy i przez minimum 6 kolejnych miesięcy (180 dni) pobierać zasiłek dla bezrobotnych.
Czy mogę liczyć na wypłacenie świadczenia, gdy do zwolnienia doszło w wyniku pracowniczego przewinienia?
Nie. Świadczenie otrzymują jedynie bezrobotni, którzy stracili główne źródło utrzymania z winy pracodawcy. Chyba że sytuacja dotyczy pozarolniczej upadłości przedsiębiorcy.
W jakich sytuacjach może dojść do zawieszenia świadczenia?
Może to nastąpić z kilku powodów:
- nabyłeś prawo do renty inwalidzkiej lub do renty z tytułu niezdolności do pracy – w tym przypadku rentą inwalidzką jest także renta wojskowa oraz rolnicza renta inwalidzka,
- złożyłeś wniosek, w którym prosisz o anulowanie świadczenia przedemerytalnego,
- otrzymujesz przychód w wysokości przekraczającej 70% wynagrodzenia,
- ZUS podjął wypłatę w ramach renty strukturalnej lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej.
Czy możliwe jest podjęcie pracy zarobkowej w trakcie pobierania zasiłku?
W takiej sytuacji osoba, której wypłacane jest świadczenie przedemerytalne musi niezwłocznie powiadomić ZUS, o osiąganym przychodzie. Jeśli uzyskiwane dochody mieszczą się w dopuszczalnej granicy 25-70%, może dojść do obniżenia kwoty zasiłku. Natomiast, gdy wypłata przekracza akceptowalne stawki, nastąpi całkowite zawieszenie prawa do zasiłku. Obowiązek powiadomienia o tym fakcie leży nie tylko w gestii samego zatrudnionego, ale i pracodawcy!
Czytaj także:
Źródło:
1. http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20041201252
2. https://www.lexlege.pl/ustawa-o-swiadczeniach-przedemerytalnych/
3. https://www.zus.pl/swiadczenia/swiadczenia-przedemerytalne/warunki-wymagane-do-przyznania-swiadczenia-przedemerytalnego
4. https://www.zus.pl/wzory-formularzy/emerytury-renty/swiadczenia-przedemerytalne/-/publisher/details/1/wniosek-esp/ZUS_ERP-26
5. https://www.zus.pl/wzory-formularzy/emerytury-renty/swiadczenia-przedemerytalne/-/publisher/details/1/informacja-erp-6/384019
6. https://www.zus.pl/wzory-formularzy/emerytury-renty/swiadczenia-przedemerytalne/-/publisher/details/1/zeznanie-zus-rp-8/277201
