Tajemnica bankowa — na czym polega i kiedy może być uchylona?

Bliska Ci osoba ma konto w banku i prosi Cię o sprawdzenie, czy rata kredytu nie uległa zmianie. Nie ma problemu, oddział masz obok pracy. Idziesz i zadajesz pytanie. W odpowiedzi słyszysz: “niestety, nie udzielimy takiej informacji, ponieważ obowiązuje nas tajemnica bankowa”.

tajemnica bankowa - co to?

Kluczowe informacje

  • Tajemnica bankowa zgodnie z ustawą z 29.08.1997 Prawo Bankowe zobowiązuje banki i ich pracowników do zachowania poufności informacji objętych tajemnicą bankową.
  • Nie można uzyskać informacji o produktach finansowych danej osoby bez być przynajmniej jej pełnomocnikiem.
  • Pracownicy banku nie mogą ujawnić żadnych informacji, ponieważ kary za złamanie tajemnicy bankowej są surowe.
  • Wyjątki od tajemnicy bankowej obejmują sytuacje związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, postępowaniami sądowymi i śledztwami, a także w przypadkach, gdy inne instytucje finansowe, sądy lub organy ścigania potrzebują dostępu do informacji bankowych w specyficznych celach prawnych, takich jak postępowania spadkowe, podział majątku, sprawy alimentacyjne, postępowania karne lub skarbowe.

Tajemnica bankowa — definicja

Tajemnica bankowa w ujęciu prawnym została zdefiniowana i ściśle określona we wspomnianej już ustawie z dnia 29.08.1997 Prawo Bankowe. Oto jak brzmi:

Bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, są obowiązane zachować tajemnicę bankową, która obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje1.

Na czym polega tajemnica bankowa?

Ujmę to krótko: banki nie mają prawa udzielić osobie czy instytucji postronnej żadnych informacji objętych tajemnicą bankową.

tajemnica bankowa - na czym polega?

Kogo obowiązuje tajemnica bankowa?

Obowiązku zachowania tajemnicy bankowej muszą przestrzegać zarówno wszyscy pracownicy banku (obecni oraz byli — odejście z banku nie powoduje, że obowiązek jej zachowania wygasa), jak również osoby i firmy z bankami współpracujące oraz mające dostęp do danych objętych tajemnicą. Chodzi tu, np.:

  • o indywidualnych pośredników kredytowych,
  • agencje bankowe czy też
  • firmy, które wykonują na zlecenie banku różne czynności.

Co obejmuje tajemnica bankowa?

Tak naprawdę wszystko. Czyli wszystkie czynności w zakresie:

  • prowadzenia rachunków bankowych (np. informacje o stanach rachunków bankowych, przelewy, czy dana osoba ma w ogóle konto w tym banku, czy nie);
  • udzielania pożyczek pieniężnych;
  • udzielania i potwierdzania gwarancji bankowych oraz otwierania i potwierdzania akredytyw;
  • oraz emitowanie bankowych papierów wartościowych.

Podsumowując: nikt w banku nie udzieli Ci żadnych informacji o tym, czy dana osoba ma tutaj, chociażby konto bankowe. Podam przykład jednej z sytuacji, z którą miałam do czynienia.


Przychodzi córka osoby obłożnie chorej. Matka nie zdążyła złożyć w banku pełnomocnictwa, teraz przebywa w hospicjum, nie mówi – nie ma z nią żadnego kontaktu. Córka mimo złego stanu zdrowia matki nie otrzyma żadnych informacji na temat jej konta. Bank nie udzieli jej nawet informacji, czy rodzicielka na pewno ma tam rachunek.


Kara za ujawnienie tajemnicy bankowej

Przytoczę tu cytat z ustawy Prawo Bankowe:

Kto, będąc obowiązany do zachowania tajemnicy bankowej, ujawnia lub wykorzystuje informacje stanowiące tajemnicę bankową, niezgodnie z upoważnieniem określonym w ustawie, podlega grzywnie do 1 000 000 złotych i karze pozbawienia wolności do lat 32.

Myślę, że nie muszę dodawać, dlaczego szeregowy pracownik banku nie poda Ci informacji objętych tajemnicą bankową :)

Na dodatek, jeśli ktoś poniósł szkodę na skutek ujawnienia tajemnicy bankowej, może wnieść sprawę do sądu (i zapewne ją wygra).

Kiedy tajemnica bankowa może być uchylona?

Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej może być uchylony wcale nie tak rzadko, jak mogłoby się wydawać. Wszystkie wyjątki przewiduje ustawa Prawo Bankowe.

Na początku wyjaśnię, że bank nie musi zachowywać tajemnicy bankowej, chociażby w stosunku do innych banków i instytucji kredytowych w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności bankowych oraz nabywania i zbywania wierzytelności. Przykład — zwykły przelew do innego banku. Muszą zostać podane Twoje dane.

Tak samo w przypadku dostawców usług płatniczych. Żeby płatność mogła być zrealizowana, bank musi przekazać informację, czy saldo na Twoim koncie jest wystarczające.

Innym przykładem uchylenia tajemnicy bankowej są promocje bankowe, organizowane przez zewnętrzny podmiot. Aby nagroda mogła zostać wypłacona, bank musi przekazać organizatorowi, że spełniłeś wszystkie warunki. Akurat w tym przypadku zgoda na uchylenie tajemnicy bankowej jest udzielana przez Ciebie osobno, na etapie składania promocyjnego wniosku.

Tajemnica bankowa — wyjątki

O uchylenie tajemnicy bankowej na wniosek mogą ubiegać się różne instytucje. Powody, dla których mogą to zrobić, są ściśle określone w ustawie.

  • Skarbówka. Mogą wnieść o to: Szef Krajowej Administracji Sądowej, naczelnik urzędu celno-skarbowego lub skarbowego.
  • Sąd lub prokurator. Przykładowe sytuacje to toczące się postępowanie o przestępstwo lub przestępstwo karno-skarbowe, spadkowe, podział majątku w czasie rozwodu, sprawa o alimenty. Na uzasadniony wniosek sądu lub prokuratora bank musi udostępnić informacje chronione tajemnicą bankową.
  • Komornik sądowy. Bank musi przekazać informacje o rachunkach i pełnomocnictwach do kont, sald, obrotach, wpływach i przelewach, a nawet dane odbiorców i nadawców oraz tytuły przelewów.
  • Biegli rewidenci.
  • Inne podmioty, takie jak: Prezes Najwyższej Izby Kontroli, KNF, NBP, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, policja, żandarmeria wojskowa i kilka innych służb państwa, np. ABW czy CBA.

Tajemnica bankowa a sprawa o alimenty

W życiu zdarzają się różne sytuacje. Również takie, gdy para się rozstaje, a jedno z rodziców uchyla się od płacenia alimentów na dzieci. Nierzadko były partner twierdzi, że nie posiada dochodów i nie stać go na pieniądze dla dziecka. Czy coś w tej sprawie można zrobić?

Okazuje się, że tak.

Bank ma obowiązek udzielenia informacji stanowiących tajemnicę bankową na żądanie sądu w związku z prowadzonym postępowaniem alimentacyjnym. Nawet jeśli były partner otrzymuje wynagrodzenie nieoficjalnie, do ręki, to analiza rachunku bankowego może pomóc ustalić standard jego życia. Na przykład:

Były partner (pan Jan) twierdzi, że nie pracuje i nie ma z czego płacić alimentów. Ale analiza jego konta wykazała, że pan Jan wpłaca na nie środki, opłaca mieszkanie, zakupy, ratę kredytu, a nawet stać go było na zagraniczne wakacje. W takiej sytuacji sąd ma podstawy sądzić, że pan Jan może płacić alimenty w ustalonej wysokości.

Tajemnica bankowa a Polski Ład

Powiem krótko, o co chodzi. Do tej pory bank na wniosek organów skarbowych mógł przekazać im dane objęte tajemnicą bankową. Skarbówka mogła o to wystąpić, jeśli osoba była podejrzana o przekręty skarbowe i wszczęte zostało postępowanie karno-skarbowe oraz zostały postawione zarzuty w tej sprawie.

Natomiast od 1 lipca 2022 roku wraz z Polskim Ładem weszły w życie zmiany w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej, które rodzą wiele kontrowersji.

Jak wygląda tajemnica bankowa od 1 lipca 2022 r.?

Pozornie zmiany w ustawie KAS są niewielkie. Zastąpiono słowo “podejrzany” na “osobę fizyczną”. Oznacza to, że teraz skarbówka ma nieograniczoną możliwość kontrolowania rachunków bankowych każdego z nas. Nawet jeśli nie jest prowadzone przeciwko nam postępowanie karno-skarbowe, a jedynie czynności sprawdzające. Czyli wcale nie musisz nic przeskrobać, a skarbówka i tak może wystąpić do banku o wyciągi z Twojego konta.

Nie wiem jak Ty, ale ja tu widzę ogromne pole do nadużyć. Wystarczy, że w urzędzie skarbowym pracuje osoba, która nas bardzo nie lubi…

Czy to koniec tajemnicy bankowej?

Na to pytanie mogę odpowiedzieć jedynie subiektywnie. Z roku na rok widzę coraz większą ingerencję państwa w sprawy naszych pieniędzy. Rząd chce nas kontrolować na każdym kroku. Nic dziwnego, skoro budżet nigdy się nie spina i trzeba szukać środków na siłę. Przykładem jest, chociażby przemycony w Nowym Ładzie wyżej omówiony zapis czy wprowadzanie coraz to niższych limitów rozliczeń gotówkowych. Pieniądz gotówkowy ma zostać zastąpiony elektronicznym. W końcu gotówkę ciężko śledzić, a przepływy na koncie — nie.

Moim zdaniem tajemnica bankowa będzie nadal obowiązywać, ale będzie coraz bardziej okrajana na potrzeby kontroli organów państwowych, głównie skarbowych. Aż w końcu, za X lat, stanie się zwyczajną fikcją.


A co sądzą na temat tajemnicy bankowej nasi Czytelnicy? Zapraszamy do podzielenia się uwagami w komentarzach.


Naszym celem jest dostarczanie użytkownikom wartościowych i wiarygodnych treści, które pomogą im podejmować świadome decyzje finansowe. Wszystkie artykuły publikowane na naszym portalu opierają się na sprawdzonych źródłach i są redagowane przez specjalistów z dziedziny finansów.

Źródło:

1. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/prawo-bankowe-16799069/art-104

2. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/prawo-bankowe-16799069/art-171

Jak podobała Ci się treść?
5 - ciekawa, 1 - nieciekawa
5/5 - (3 votes)
Komentarze (0)

Odpowiadasz na komentarz:

Komentarz zostanie opublikowany pod tą nazwą

Adres e-mail nie będzie widoczny publicznie

Treści, które udostępniasz w serwisie są weryfikowane

Polecane artykuły

Zobacz wszystkie
Zobacz wszystkie