Ustawa antylichwiarska 3.0 – co zmieniła?

Rynek pożyczek pozabankowych przez lata cieszył się wyjątkową swobodą w kwestii prawnych regulacji i ograniczeń. Taki stan rzeczy przyciągał sporo nowych firm, stosujących niekiedy nieuczciwe praktyki. Narastająca krytyka tych tendencji doczekała się odpowiedzi od organów państwowych. Na początku 2016 roku weszła w życie ustawa antylichwiarska, która całkiem niedawno przeszła solidną metamorfozę. Co się dzięki niej zmieniło?

Ustawa antylichwiarska - waga

Sektor pożyczek to wyjątkowo prężnie rozwijająca się odnoga rynku finansowego. O prawdziwym rozkwicie można jednak mówić w kontekście kilku ostatnich lat. O ile banki są ściśle regulowane przez przepisy prawa bankowego, tak sektor pożyczkowy długo mógł się cieszyć niebywałą swobodą działania. Wynika to z faktu, że do tej pory regulowany był jedynie przez ogólne zapisy kodeksu cywilnego.

Swobodny stosunek do rynku pożyczkowego i brak nadzoru rozzuchwalił wielu oszustów, naciągaczy i innych nieuczciwych przedsiębiorców. W ostatnich latach mogliśmy sporo usłyszeć o sytuacjach, gdy konsumenci pożyczali pieniądze bez uzyskania dokładnych, szczegółowych informacji o kosztach pożyczek. Rodziło to czasami patologiczne sytuacje. Oszukani konsumenci spłacali horrendalne kwoty prowizji, co pozornie atrakcyjne zobowiązania czyniło kosztownymi kłopotami.

Czym jest ustawa antylichwiarska?

Ustawa antylichwiarska to zespół przepisów, który ma za zadanie przeciwdziałać lichwie, czyli udzielaniu pożyczek w sposób nieetyczny w oparciu o zawyżone odsetki lub inne opłaty. Ustawa ta została pierwszy raz wprowadzona w 2016 roku, jednak jak już wspomniałam – doczekała się kilku nowelizacji. Szerokim echem odbiła się również ustawa antykryzysowa, która została wprowadzona w 2020 roku. W jej wyniku zaczął obowiązywać np. limit kosztów chwilówek, udzielanych na 30 dni.

Ostatnia nowelizacja ustawy antylichwiarskiej miała miejsce na początku 2022 roku, jednak pierwsze jej zapisy zaczęły obowiązywać dopiero 18.12.2022 roku. Od tego czasu ten zespół przepisów funkcjonuje jako nowa ustawa antylichwiarska 3.0.

Jakie są główne założenia ustawy antylichwiarskiej?

Głównym celem ustawy jest przede wszystkim przeciwdziałanie lichwie, czyli wszystkim nieuczciwym praktykom związanym z pożyczaniem na wysoki procent. Dzięki temu zostanie zwiększone bezpieczeństw osób, które korzystają z ofert prywatnych firm pożyczkowych. Wprowadzone zmiany umożliwiają ograniczenie kosztów pożyczania pieniędzy (również tych naliczanych w formie dodatkowych opłat) i tym samym – zbliżenia parametrów ofert prywatnych pożyczkodawców do kredytów udzielanych przez banki.

Nowa ustawa antylichwiarska 2022 – kiedy wejdzie w życie?

Nie wszystkie zapisy ustawy antylichwiarskiej zaczęły obowiązywać od 18.12.2022 roku. Na pierwszy ogień poszły jedynie przepisy dotyczące limitów odsetek. Te związane z obowiązkiem sprawdzania zdolności kredytowej wnioskującego, zaczną obowiązywać dopiero od 18 maja 2023 roku. Instytucje mają też sporo czasu na wprowadzenie uregulowań dotyczących formy prawnej oraz kapitału zakładowego. Te przepisy zaczną bowiem obowiązywać od 31 grudnia 2023 roku. Najpóźniej, bo 1 stycznia 2024 roku, wejdą w życie przepisy dotyczące nadzoru KNF.

Ustawa antylichwiarska - etapy wdrożenia

Nowa ustawa antylichwiarska – co zmieniła?

Ustawa antylichwiarska 3.0 ma za zadanie ograniczyć liczbę nadużyć, które nierzadko stosowane są przez instytucje pozabankowe. Co kryje się pod tym enigmatycznym stwierdzeniem? Nowe przepisy mają otoczyć ochroną pożyczkobiorców i raz na zawsze rozwiązać problem ukrytych kosztów, wypisanych małym drukiem.

Oto co realnie zostało zmienione:

  • Instytucje pozabankowe zostaną objęte nadzorem finansowym KNF,
  • pożyczkodawcy nie mogą oferować zawarcia nowej umowy klientowi, który wziął już pożyczkę,
  • wprowadzono limit kosztów odsetkowych,
  • pożyczkodawcy mają obowiązek dokonywać oceny zdolności kredytowej wnioskujących i na tej podstawie udzielać im pożyczek.

Maksymalna wysokość kosztów pozaodsetkowych pożyczek i kredytów konsumenckich

Nowelizacja przepisów ma za zadanie uniemożliwić pożyczkodawcom naliczanie dodatkowej prowizji czy marży, poza określonym progiem. Dla pożyczek, których okres spłaty nie przekracza 30 dni, koszty pozaodsetkowe nie będą mogły przekroczyć 5% kwoty kredytu. A co w przypadku pożyczek długoterminowych? W tym wypadku ustawodawca określił limit w wysokości 20% kwoty kredytu.

Zmieniły się też zasady naliczania kosztów dodatkowych dla zakupów ratalnych. Według informacji, które można znaleźć na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości: 

Limit maksymalny zostaje ustalony na 45 proc. całkowitej kwoty zobowiązania w całym okresie kredytowania. Jeśli okres ten będzie obejmował 6 miesięcy, suma odsetek i kosztów pozaodsetkowych nie może przekroczyć 25 proc. W przypadku spłaty przedterminowej konsument ma prawo oczekiwać od pożyczkodawcy proporcjonalnego zwrotu wszelkich opłat i kosztów związanych z pożyczką. Limit odsetek pozostaje na obecnym poziomie, czyli maksymalnie 20,5 proc. w skali roku 1.

Nadzór KNF nad instytucjami pożyczkowymi i nowe kary na członków zarządu

Do tej pory działalność instytucji pożyczkowych była nadzorowana przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), który czuwał głównie nad zapisami zawartymi w umowach. Już niedługo ma się to jednak zmienić. 

Na początku 2024 roku prywatni pożyczkodawcy zostaną objęcie nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego. 

To sprawi, że instytucje zostaną zmuszone do przekazywania sprawozdań z działań w zakresie udzielania kredytów konsumenckich oraz w przypadku naruszenia przepisów ustawy – mogą spodziewać się nałożenia sankcji w wysokości do 15 000 000 zł lub nawet – wykreślenia z rejestru firm pożyczkowych. Członek zarządu może z kolei spodziewać się nałożenia kary administracyjnej o maksymalnej wysokości 150 000 zł 2.

Ustawa antylichwiarska – skutki

Ustawa antylichwiarska 3.0 z pewnością ma duży wpływ na obie strony procesu: klientów korzystających z pożyczek oraz instytucji, które ich udzielają. Ciężko więc jednoznacznie stwierdzić, które z nich są pozytywne, a które negatywne. Z całą pewnością jednak nowe uregulowania, które pojawią się na rynku pożyczek pozabankowych, mają za zadanie chronić klientów. Przyjrzyjmy się więc skutkom wprowadzenia ustawy właśnie z ich perspektywy. 

Skutki pozytywne

Wśród pozytywnych aspektów, które w istocie są pokłosiem wejścia w życie ustawy antylichwiarskiej, możemy wymienić:

  • ustalenie maksymalnych kosztów pożyczek (limit opłat maleje a rzeczywista roczna stopa oprocentowania jest jasno i konkretnie eksponowana na stronach internetowych), 
  • dzięki obniżeniu kosztów pozaodsetkowych oraz zakazowi rolowania długów, ustawodawca ogranicza możliwość naliczania dodatkowych, rażąco wysokich opłat,
  • ochrona klienta pozostaje na takim samym poziomie jak przy kredycie konsumenckim, 
  • z rynku znika wielu przedsiębiorstw o niejasnej strukturze własnościowej i majątku zakładowym,
  • obniżenie kosztów monitów, które mogłyby tylko pogłębić finansowe kłopoty dłużnika.
Sankcja kredytu darmowego – kiedy można z niej skorzystać? Zobacz

Skutki negatywne

Nietrudno się domyślić, że prywatne podmioty w odpowiedzi na bardziej restrykcyjne prawo będą szukały sposobów na jak najmniej bolesne przystosowanie się do nowej sytuacji. W przypadku skutków ustawy antylichwiarskiej, która przyniosła wyżej wspomniane korzyści, przybyło też sporo tych negatywnych, na których ucierpieli głównie klienci.

  • Z racji ograniczenia kosztów monitów i odsetek karnych, firmy pożyczkowe coraz częściej pomijają etap naliczania opłat karnych. Obecnie, klienci niespłacający terminowo zobowiązań od razu trafiają pod lupę zewnętrznej firmy windykacyjnej, której pożyczkodawca przekazuje sprawę.
  • Ograniczone możliwości w kwestii naliczania kosztów pożyczek. Oznacza to też bardziej restrykcyjne warunki pożyczkowe, a w efekcie – większa szansa na odrzucenie wniosku pożyczkowego.
  • Wiele firm obniżyło też kwoty maksymalne pożyczek.
  • rośnie ryzyko powiększenia szarej strefy pożyczkowej. Dotychczas konsumenci, którzy mieli złą historię kredytową, mogli otrzymać finansowanie w firmie pozabankowej. Gdzie udadzą się osoby, które nadal potrzebują pieniędzy, a nie otrzymają finansowania ani w banku, ani w instytucji pożyczkowej?

Chcesz, żebyśmy sprawdzili, czy podmiot działa zgodnie z prawem? Zgłoś swoje wątpliwości pod adresem zgloszenia@czerwona-skarbonka.pl lub konsument@frrf.pl


Źródła:

1 https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/ustawa-antylichwiarska-juz-obowiazuje-to-koniec-naciagactwa

2 https://www.prawo.pl/prawo/powierzenienadzoru-nad-pozyczkodawcami-instytucji-knf,519457.htm

3. Redo, Magdalena. „Czy nowe rozwiązania w zakresie maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu wzmocnią bezpieczeństwo finansowe Polaków?.” Problemy Techniki Uzbrojenia 52 (2023).

Jak podobała Ci się treść?
5 - ciekawa, 1 - nieciekawa
4.6/5 - (11 votes)
Komentarze (2)

Odpowiadasz na komentarz:

Komentarz zostanie opublikowany pod tą nazwą

Adres e-mail nie będzie widoczny publicznie

Treści, które udostępniasz w serwisie są weryfikowane

  • E
    E

    Eryk

    01.01.2019, 20:34

    Wyróżniający się komentarz

    Chwilówki mają mimo wszystko wiele zalet. Możemy aplikować bez wychodzenia z domu np.w wonga. Dzięki możliwości wyboru dnia spłaty pożyczki tego typu nie stanowią obciążenia dla domowego budżetu.

  • F
    F

    Finka

    29.04.2024, 08:44

    Wyróżniający się komentarz

    Dla mnie zmiana bardzo na plus. Teraz pożyczki są tańsze niż niektóre kredyty w banku :D

Polecane artykuły

Zobacz wszystkie
Zobacz wszystkie