Banknot 500 zł. Banknot 1000 zł. Czy są w obiegu?

Banknot 500 złotych i planowany banknot o nominale 1000 złotych to dla jednych znak rozwoju naszego systemu finansowego. A dla drugich smutne dziecko rosnącej inflacji. Niezależnie jednak od tego, co myślimy o nowych banknotach, warto poznać je trochę bliżej.

Banknot 500 złotych – od kiedy w obiegu?

Banknot o nominalne 500 złotych trafił do obiegu 10 lutego 2017 roku. Wstępnie wydrukowano 50 milionów egzemplarzy, a według ostatnich danych Narodowego Banku Polskiego pod koniec 2021 roku na rynku było 53,5 milionów sztuk tego banknotu. Jest to niewiele w porównaniu do najpopularniejszego nominału, czyli 100-złotówki. Egzemplarzy tego banknotu jest w obiegu aż 1,69 miliarda, czyli o 31. razy więcej niż 500-złotówek. Banknot 500 złotych jest więc rzadko spotkany, co wpływa na traktowanie go przez niektórych jako przedmiotu kolekcjonerskiego, o czym opowiemy sobie w dalszej części tego artykułu.

Banknot 1000 złotych – czy zostanie wprowadzony do użytku?

Zaznaczmy na samym początku, że nie ma żadnych oficjalnych planów na wprowadzenie do obiegu banknotu o nominalne 1000 złotych. Szum medialny dotyczący tej sprawy ma związek z wypowiedziami profesora Adama Glapińskiego. Prezes Narodowego Banku Polskiego w styczniu 2021 roku podczas konferencji prasowej obwieścił, że:

Jeśli powierzone mi będzie pełnienie zaszczytnej funkcji prezesa NBP na kolejną kadencję, będę proponował wprowadzenie do obiegu banknotu o nominale tysiąca złotych.

Prof. Adam Glapiński, prezes NBP

Prezes NBP dodał także, że ze względu na “ducha czasów”:

To będzie pierwszy wśród obecnych w powszechnym obiegu banknot z wizerunkiem kobiety. Będę proponował św. Jadwigę Andegaweńską.

Prof. Adam Glapiński, prezes NBP

Krzysztof Kowalczyk, zastępca dyrektora Departamentu Emisyjno-Skarbcowego Narodowego Banku Polskiego, aby trochę uściślić wypowiedź prezesa NBP, stwierdził na antenie Polskiego Radia 24, że “około 2025-2026 roku istnieje możliwość, że banknot o wartości 1000 zł pojawi się w obiegu.”

Banknot 1000 zł – dlaczego miałby być wprowadzony do obiegu?

Plany na wprowadzenie banknotu o tak wysokim nominalne miałyby po pierwsze zachęcić Polaków do oszczędzania. Z tego względu, że nie chcielibyśmy raczej trzymać tak dużej kwoty w portfelu czy używać jej do codziennych zakupów. Dlatego taki banknot raczej by się odłożyło “pod poduszkę”, nie chcąc się go pozbywać poprzez rozmienienie na “papierki” o niższym nominale.

Drugim powodem miałoby być ułatwienie w przechowywaniu przez NBP dużych ilości gotówki. 1000-złotowy banknot zajmowałby o 10 razy mniej miejsca w skarbcu niż dziesięć 100-złotówek. Z podobnego powodu banki centralne decydują się na inwestowanie w złoto, a nie srebro – bo zajmuje ono wielokrotnie mniej miejsca przy podobnej wartości.

Banknot 500 złotych – kto na nim jest?

Wróćmy teraz do informacji dotyczących banknotu o wartości 500 złotych.

Na banknocie 500-złotowym został umieszczony portret króla Jana III Sobieskiego. Na drugiej stronie znajduje się zaś pałac w Wilanowie oraz orzeł w koronie.

Wymiary banknotu 500 zł to 150 x 75, przez co jest on większy o 4% od 200-złotówki. Spowodowało to, że uczestnicy rynku, czyli banki musiały dostosować swoje maszyny do obsługi tego większego banknotu.

Projektantem nowego nominału był Andrzej Heidrich, który wykonał projekty także do innych banknotów z serii władcy polscy.

Jakie jeszcze elementy znajdziemy na banknocie o nominale 500 złotych:

• szyszak husarski – zmienia barwę z zielonej na niebieską – w zależności od kąta patrzenia,
• znak wodny z cyfrowym oznaczeniem nominału – widoczny jest tylko pod światło,
• nitka zabezpieczająca – znajduje się na przedniej stronie banknotu, jest widoczna w całości tylko wtedy, gdy spoglądamy na nią pod światło.
• korona w owalu – jej pełny obraz także wyłoni się, gdy spojrzymy na nią pod światło,
• liczba „500” – znajduje się po prawej stronie od wizerunku króla. To, czy jest widoczna, zależy od kąta patrzenia,
• elementy wyczuwalne w dotyku – spora część elementów umieszczonych na banknocie jest wyczuwalna w dotyku, np. portret władcy czy godło RP. Na papierze znajdziemy także oznaczenia (złożone ze specjalnych linii) dla osób niewidomych. ⁴

Czy banknot 500 zł został wycofany?

Nie został wycofany i nie zostanie wycofany, ponieważ jest oficjalnym banknotem NBP dopuszczonym do użytku. Wątpliwości są jednak uzasadnione – z tego powodu, że niewielu Polaków miało do tej pory styczność z “papierkiem z wizerunkiem Sobieskiego”. W naszym kraju w obiegu jest aż 3 miliardy banknotów, a zaledwie 53 miliony z nich to 500-złotówki. Jest to zaledwie 1,76% wszystkich banknotów znajdujących się w obiegu, czyli mniej więcej co 57. banknot to ten o najwyższym nominale.

Potwierdza to badanie “Zwyczaje płatnicze w Polsce w 2020 roku”, opublikowane przez NBP w grudniu 2021 roku. Według tego raportu zaledwie 7% respondentów miało kiedykolwiek w rękach banknot o nominale 500 złotych. Jeszcze ciekawiej prezentuje się sprawa dotycząca sposobów na jego wykorzystanie. Aż 13% badanych postanowiła włączyć go do swoich domowych oszczędności, 9% przechowuje go w celach kolekcjonerskich, a 7% przekazało taki banknot komuś w prezencie. ¹ Skupmy się teraz na kolekcjonerskim, a nie użytkowym podejściu do 500-złotowego banknotu.

Banknoty o nominale wielu miliardów? To możliwe! Przeczytaj o tym w naszym artykule -> Hiperinflacja – gdy z pieniędzy robi się latawce

Banknot 500 zł seria AA – sprzedaż kolekcjonerska

Narodowy Bank Polski ma wyłączność na emitowanie znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej. Takimi znakami są banknoty oraz monety. Są one drukowane oraz wybijane jako obiegowy środek płatniczy, choć zdarzają się także serie kolekcjonerskie.

Pytanie jednak, czy wartość zwykłego banknotu może być wyższa niż jego cena nominalna? Czy jesteśmy w stanie otrzymać np. 100 złotych za 10-złotowy banknot z jakiegoś kolekcjonerskiego powodu? Tak, choć nie są to zbyt popularne przypadki, ponieważ banknot musi mieć specjalny numer lub serię, aby pokusili się o jego zakup numizmatycy.

Banknot o nominale 500 złotych od początku wzbudził spore zainteresowanie w tym zakresie. Ze względu na swoją rzadkość już od momentu emisji zaczęły pojawiać się oferty jego sprzedaży na portalach aukcyjnych. Dotyczyły one “rzadkiego banknotu na prezent” lub egzemplarzy z niskiej serii AA, czyli tych które zostały wydrukowane jako pierwsze. Aktualnie (stan na 23.11.2022) na popularnym portalu Allegro można znaleźć prawie sto tego rodzaju ogłoszeń, a ceny za jeden banknot z rzadkich serii oscylują od 520 do nawet 1500 złotych za sztukę!

Jedno z ogłoszeń brzmi następująco ->

Dzień dobry. Otrzymałem jako prezent banknot pięciusetzłotowy pierwszej serii o wyjątkowo niskim numerze – 299! Niebywałe szczęście, jednak po pierwsze nie zbieram banknotów ani monet, po drugie banknot był w obiegu i został złożony na pół, choć poza tym nie nosi śladów użytkowania. ²

Internauta, który wystawił na sprzedaż rzadki okaz 500-złotówki

Wspomniana licytacja zakończyła się na cenie 721 złotych. Taka kwota została jednak osiągnięta dzięki niskiemu numerowi z serii AA. Sprzedawcy z mniej atrakcyjnymi banknotami pod tym względem mogą ich w ogóle nie sprzedać. Sam zwykły banknot 500-złotowy to za mało (1 przedmiot z ponad 53 milionów nie ma żadnej “dodatkowej wartości”), dlatego nie liczmy na to, aby otworzyć biznes oparty na zdobywaniu takich nominałów i sprzedawaniu ich z odpowiednią marżą.

Kiedy banknoty obiegowe mają wartość kolekcjonerską?

Aby polski banknot podenominacyjny (drukowany od 1994 roku) miał wyższą cenę niż jego wartość nominalna, musi posiadać jedną z poniższych cech.

• być z pierwszej serii druku i mieć niski numer – jest to przykład z akapitu dotyczącego banknotu 500 zł,
• mieć numer seryjny z powtarzającymi się cyframi, np. 1111111,
• lub innego rodzaju interesującą kombinację typu 1234567 albo 0123201 (jest to tak zwany numer radarowy),
• zawierać jakieś błędy w druku.

Przy bardzo atrakcyjnym rozdaniu, np. banknot z niskiej serii plus powtarzające się numery – możliwe jest otrzymanie nawet tysiąca złotych za banknot 10-złotowy. Jest to 100-krotne przebicie, co robi spore wrażenie.

Polskie banknoty sprzed denominacji mogą osiągnąć zdecydowanie wyższe ceny – jednak w ich przypadku poza rzadkimi seriami i numerami, ważne jest także to, że są po prostu duże rzadsze.

Banknoty PRL

Banknoty z tego okresu nie muszą posiadać specyficznej serii i numeru ani błędów drukarskich, aby mieć wartość (choć takie oczywiście warte są najwięcej). Nie ma ich już w obiegu, więc naturalnie są rzadsze i jest ich mniej w zbiorach kolekcjonerskich. Ceny wahają się od kilku do kilkuset złotych. Banknoty PRL często sprzedawane są w pakietach lub w ozdobnych klaserach. Wysoką cenę osiągniemy jednak tylko wtedy, gdy banknot jest idealnie wyprasowany i nigdy nie był zginany.

Ile gotówki jest w obiegu?

Według badań NBP pod koniec 2021 roku w obiegu było prawie 3 miliardy banknotów, o łącznej wartości 350 miliardów złotych. Największa wartość zgromadzona jest w 100-złotówkach (169 miliardów), których jest po prostu najwięcej (56% wszystkich dostępnych banknotów).

Należy do tego dodać także monety, których jest w obiegu 21 miliardów, a ich wartość wynosi 5,8 miliarda. Najwięcej jest oczywiście 1-groszówek, bo aż 7,8 miliarda, a największą wartość mają 5-złotówki (439 milionów sztuk, co przekłada się na wartość w wysokości 2,2 miliarda). ⁵

Więcej danych możemy znaleźć w poniższych tabelach.

Mieliście kiedyś w ręku banknot o nominale 500 złotych? Co myślicie o planach na wprowadzenia 1000-złotówki? Podzielcie się swoim zdaniem w komentarzach!