Wierzyciel to określenie, które często pojawia się w kontekście transakcji, których przedmiotem jest dowolnego rodzaju zobowiązanie. Może to być kredyt, pożyczka, czy faktura za wykonanie określonej usługi. Co warto wiedzieć o prawach i obowiązkach wierzyciela?
Kim jest wierzyciel?
Z tym terminem spotykamy się przy okazji wielu transakcji, np w przypadku umowy pożyczki czy o świadczenie usługi. Wówczas ten, który pożycza, świadczy swoje usługi to wierzyciel, za to ten, który korzysta i za to płaci, jest dłużnikiem.
Ich postanowienia zawarte są w umowie, która określa prawa i obowiązki obu stron, a także wskazuje zasady dotyczące okoliczności niewywiązania się ze zobowiązania. W tej sytuacji mogą być np. naliczone odsetki lub sprawa zostanie przekazana windykacji.
W zależności od przypadku, wierzyciel lub dłużnik mogą być różnie nazywani – w przypadku pożyczania środków mowa może być o kredytobiorcy i kredytodawcy, a w przypadku usług spotkamy się z określeniami kontrahent i zleceniodawca.
Rodzaje wierzycieli
Hipoteczny
Udzielając kredytu na zakup domu lub mieszkania, bank staje się wierzycielem w stosunku do kredytobiorcy. Zyskuje także prawa do nieruchomości, do czasu spłaty kredytu. Uwydatniają się one szczególnie w sytuacji, w której dłużnik nie jest w stanie spłacać zadłużenia – wówczas bank może swobodnie dysponować nieruchomością na poczet uregulowania długu.
Osobisty
Wierzyciel osobisty posiada prawo do zlecenia egzekucji komorniczej na majątku osobistym. Co za tym idzie, aby ściągnąć należność, wierzytelność może być pozyskana z emerytury, renty lub pensji, do czego instrumenty ma komornik. Jeżeli wartość wierzytelności nie była możliwa do pozyskania przy jednorazowej egzekucji np. na pensji za dany miesiąc, komornik może prowadzić swoje działania przez kilka miesięcy.
Rzeczowy
O wierzycielu rzeczowym możemy mówić w sytuacji, w której zawierana transakcja dotyczy określonego przedmiotu. Najczęściej są to kredyty i pożyczki pod zastaw. Dłużnik zgadza się na to, że w razie kłopotów ze spłatą zobowiązania zastawiony majątek przepadnie na poczet spłaty.
Innymi słowy, wierzyciel rzeczowy może przejąć prawo do dysponowania np. zastawionym samochodem, działką, ciągnikiem rolniczym, mieszkaniem czy domem.
Alimentacyjny
W obliczu nałożenia przez sąd na rodzica lub byłego małżonka obowiązku alimentacyjnego, powszechnym problemem jest niewywiązywanie się z niego poprzez opóźnienia, niepełne wpłaty lub całkowitą bierność.
Wówczas niepłacący alimentów rodzic przyjmuje miano dłużnika, z kolei osoba, na rzecz której powinny być wpłacane alimenty, nazywana jest wierzycielem alimentacyjnym. Warto pamiętać, że nie musi być to jedynie dziecko dłużnika – teoretycznie może to być także obecny lub już były małżonek/małżonka.
Wierzyciel alimentacyjny ma pierwszeństwo w egzekucji, a prawa do uzyskania świadczenia są niezbywalne i nie ulegają przedawnieniu.
Kiedy wierzyciel ponosi koszty egzekucji?
Nawet jeśli firma windykacyjna lub komornik okazują się sprawni w działaniach, to czasami skuteczne ściągnięcie należności z majątku niepłacącego zobowiązania może okazać się niemożliwe. Może on np. być w sytuacji finansowej, która uniemożliwia działania komornika lub ukrywać swój majątek, by utrudniać egzekucję. Często także dłużnicy pozostają nieuchwytni, czyniąc postępowanie przewlekłym.
Zmierzamy tutaj do jednej z dwóch najpopularniejszych okoliczności, w których wierzyciel może zostać obarczony kosztami postępowania.
W pierwszym przypadku wierzyciel może uznać, że egzekucja nie ma szans na powodzenie i chce ją umorzyć poprzez stosowny wniosek. Wówczas komornik obarczy go stosownymi opłatami, które trzeba będzie wnieść.
Drugą sytuacją, która może wiązać się z kosztami za działania egzekucyjne na zlecenie wierzyciela, jest sytuacja, w której pozostaje on bezczynny i nie współpracuje z komornikiem. Wówczas to komornik podejmuje się umorzenia i argumentuje to jako “bezczynność wierzyciela”.
Jakie koszty komornicze ponosi wierzyciel w takich sytuacjach? Zwykle jest to 5% kwoty, która pozostała do wyegzekwowania. Jeśli wniosek o egzekucję zostanie wycofany w jej wstępnej fazie, może się to skończyć niższą opłatą. Będzie to 40 zł albo 100 zł opłaty manipulacyjnej, gdy egzekucja będzie miała już administracyjny charakter. 1
To nie wszystko. Artykuł 771 kodeksu postępowania cywilnego wskazuje jeszcze sytuację, gdy koszty egzekucyjne ulegają umorzeniu i nie ponosi ich żadna ze stron. Wyjaśnia to niżej zacytowany paragraf.
Zwolnienie od kosztów sądowych, przyznane stronie przez sąd w postępowaniu rozpoznawczym lub z którego strona korzysta z mocy ustawy, rozciąga się także na postępowanie egzekucyjne.
Art. 771 K.p.c.
Tłumacząc z enigmatycznego na język polski – jeżeli dłużnik z racji swojej trudnej sytuacji majątkowej spełnia zasady zwolnienia z kosztów sądowych, to zasada ta działa także w przypadku kosztów egzekucyjnych.
Źródła:
1. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/postepowanie-egzekucyjne-w-administracji-16786731/dz-1-roz-6
Założyciel i osoba odpowiedzialna za rozwój portalu www.czerwona-skarbonka.pl. Ekspert rynku customer finance, uczestnik i prelegent wielu wydarzeń branżowych, autor komentarzy eksperckich. Prywatnie oprócz finansów interesuje się kilkudniowymi wycieczkami rowerowymi, szeroko pojętym sportem oraz zagadnieniami związanymi ze zdrowiem.
