Faktoring – co to jest?

W najbardziej podstawowym rozumieniu, faktoring (pełna nazwa: faktoring wierzytelnościowy) to usługa polegająca na sprzedaży przedterminowych faktur w zamian za gotówkę.

Przykład zastosowania faktoringu:

Twój kontrahent zwleka z przelewem płatności za dostarczony towar/usługę lub na zapłatę należności ma jeszcze dużo czasu, w wyniku czego masz zablokowane środki na dalszy rozwój firmy. Taka sytuacja jest mało komfortowa i może stanowić spory problem z utrzymaniem płynności finansowej.

Faktoring dla firm zapobiega właśnie takim nieprzewidzianym zdarzeniom. Pozwala uwolnić część pieniędzy z Twoich faktur, które wypłaca firma faktoringowa, by później otrzymać wskazaną w fakturze należność bezpośrednio od dłużnika. Gdy je otrzyma, wypłaca przedsiębiorcy pozostałą część pieniędzy.

Strony i przedmiot faktoringu

Definicję oraz warunki faktoringu reguluje międzynarodowa konwencja z 28 maja 1988 r. zawarta w Ottawie. W Polsce faktoring traktowany jest jako umowa nienazwana, określana na podstawie art. 353 kodeksu cywilnego oraz kodeksu spółek handlowych ¹.

Umowa faktoringu zawierana jest przed dwóch uczestników:

• faktoranta, czyli przedsiębiorcę, który chce skorzystać z usług faktoringu. Zazwyczaj są to przedsiębiorstwa z branży transportowej, budowlanej, usługowej czy handlowej, ale i rolniczej;

• faktora, a więc firmę faktoringową, która specjalizuje się w wykupie nieprzeterminowanych wierzytelności, np. Smeo czy Monevia;

• przedmiotem umowy faktoringowej są wierzytelności, których termin płatności jeszcze nie minął.

Odrębnym uczestnikiem jest także dłużnik faktoringowy, a więc kontrahent danej firmy, który ma do zapłaty fakturę w określonym terminie. Nie jest on natomiast żadną ze stron umowy faktoringowej. W zależności jednak od rodzaju faktoringu będzie musiał wyrazić zgodę na przeniesienie wierzytelności na faktora.

Na czym polega faktoring?

Usługa faktoringu działa w bardzo przejrzysty sposób. Załóżmy, że prowadzisz przedsiębiorstwo i wystawiasz faktury z odroczonym terminem płatności (* do 60 lub 90 dni). Wysyłasz fakturę do kontrahenta, ale jednocześnie jej kopia trafia do firmy faktoringowej. Faktor opłaca ją od razu i wysyła za nią środki, choć będzie to tylko część z całości zaległej kwoty (* np. 90 proc.). Gdy przychodzi termin płatności za fakturę i otrzymuje za nią przelew od kontrahenta, pozostała część sumy z niej (* 10 proc.) trafia na Twoje konto.

W zależności od oferowanych usług firmy faktoringowej, możesz wybierać spośród: faktoringu jawnego, cichego, zaliczkowego, pełnego, niepełnego itp. Pomimo tak różnych rodzajów łączy je jedna zasada: Ty jako przedsiębiorca dostajesz pieniądze za fakturę szybciej, bo de facto opłacił ją za Twojego kontrahenta wybrany przez Ciebie faktor.

Ile kosztuje faktoring?

Na jego ostateczny koszt wpływa wiele czynników. Przede wszystkim rodzaj wybranego faktoringu. Np. faktoring cichy jest droższy niż jawny, ze względu na większe ryzyko, jakie bierze na siebie faktor.

Dużo też zależy od indywidualnej polityki wybranej firmy faktoringowej. Koszty mogą być naliczane pojedynczo (* w przypadku sprzedaży jednej faktury) lub ryczałtowo (* przy stałej umowie z faktorem, gdzie naliczana jest stała miesięczna opłata, która zależy od wysokości limitu).

Zazwyczaj koszt faktoringu składa się z dwóch elementów:

• prowizji dla faktora, czyli wynagrodzenia: waha się ona w granicach od 0,2 do 3 proc. w skali miesiąca;

• odsetek od udzielonej zaliczki na fakturę: ich wysokość w dużej mierze zależy od dziennej stawki WIBOR i pobierane są za cały okres korzystania z faktoringu.

Faktoring może być skutecznym rozwiązaniem, które wspomoże działalność przedsiębiorców, stosujących długie terminy płatności. Chociaż przed skorzystaniem z konkretnej oferty, warto sprawdzić koszty, bo te między firmami są różne. U niektórych faktorów prowizja za przyznanie środków jest na tyle wysoka, że w efekcie może obniżyć końcowy zysk firmy. Może się wtedy okazać, że np. przedsiębiorca będzie musiał podnieść cenę swoich towarów i usług, by wyjść z problemów, a to negatywnie odbije się na jego konkurencyjności.

Paulina Iwicka, ekspertka Czerwonej Skarbonki

Rodzaje faktoringu i podział

Na rynku istnieje kilkanaście różnych rodzajów faktoringu. Skupmy się jednak na tych najważniejszych i najbardziej przydatnych dla konsumentów.

Faktoring pełny

Czyli faktoring bez regresu inaczej właściwy, prawidłowy. Polega na tym, że faktor bierze na siebie pełną odpowiedzialność za wykupioną należność. W tym, samo ryzyko niewypłacalności kontrahenta. Dlatego, jeśli Twój partner biznesowy nie wywiąże się z uregulowania należności, windykacja długu przechodzi w ręce firmy faktoringowej.

Faktoring niepełny

Czyli faktoring z regresem, niewłaściwy. W przypadku tego produktu przedsiębiorca nie pozbywa się ryzyka niewypłacalności dłużnika. Dlatego musi zadbać on o to, by jego kontrahent spłacił swoje zobowiązanie na czas. W momencie braku zapłaty w terminie firma faktoringowa może domagać się od faktoranta zwrotu należności uzyskanej na podstawie umowy.

Faktoring mieszany

Ten rodzaj faktoringu łączy w sobie cechu faktoringu niepełnego i pełnego. W praktyce oznacza to, że jako przedsiębiorca możesz przenieść ryzyko niewypłacalności dłużnika na faktora, ale tylko do określonej kwoty. Po jej przekroczeniu ryzyko przechodzi na Twoje barki. Czyli do pewnej wysokości limitu, który wskazuje umowa faktoringu, masz do czynienia z faktoringiem pełnym, a powyżej niej – z faktoringiem niepełnym.

Faktoring jawny (faktoring otwarty)

To najpopularniejszy typ finansowania, który wiąże się z jawną cesją wierzytelności. Co oznacza, że Twój kontrahent zostanie powiadomiony o przeniesieniu faktury i spłacie należności bezpośrednio na konto faktora.

W praktyce faktor kontaktuje się z Twoim partnerem biznesowym i informuje go o przejęciu wierzytelności. Wskazuje mu również rachunek, na jaki ma dokonać spłaty zobowiązania.

Faktoring cichy

To tzw. faktoring tajny, bez cesji. Tu z kolei masz do czynienia z cichą cesją wierzytelności, a więc Twój partner biznesowy nie wie, w jaki sposób została opłacona jego faktura. Uregulowanie całego zobowiązania spoczywa na Tobie. W momencie gdy otrzymasz od kontrahenta wpłatę za fakturę, musisz przelać ją na wskazane przez firmę faktoringową konto.

Tego typu faktoring stosowany jest najczęściej względem kontrahentów o dobrej sytuacji finansowej i dużej terminowości.

Faktoring półotwarty

Przy tym rodzaju, kontrahent dowie się o sprzedaży należności faktorowi, dopiero w momencie otrzymania przedsądowego wezwania do zapłaty. W praktyce oznacza to, że jeśli będziesz regulował płatności w wyznaczonym terminie, to Twój partner biznesowy w ogóle nie dowie się o zmianie właściciela faktury.

Faktoring odwrotny

To faktoring zakupowy, przeznaczony na sfinansowanie zakupów firmowych. Np. możesz zakupić towar lub usługę i zamiast zdecydować się na odroczony termin płatności, od razu opłacić fakturę i stać się pełnoprawnym właścicielem nabywanego produktu.

Tutaj dobrym przykładem jest Fakturatka, gdzie jako przedsiębiorca rozłożysz na raty faktury za towar, sprzęt, usługi itp. Cały proces wykonasz w 100 proc. zdalnie. Wystarczy, że na kalkulatorze wspomnianego faktora wybierzesz kwotę, liczbę rat i wysokość opłaty wstępnej, po czym zaakceptujesz warunki finansowania SMS-em. W ten sposób stajesz się od razu właścicielem kupionej usługi/towaru, a należność za nią dokonujesz w ratach.

Przykład.

Faktor płaci za towary lub usługi dostawcom swojego klienta. Z kolei klient spłaca faktorowi należność powiększoną o prowizję. Przykładowo, instytucja zewnętrzna opłaca dostawcę w wyznaczonym czasie, np. 10 dni, a dłużnikowi może wydłużyć ten okres, np. do 30 dni. Koszty tego typu faktoringu są porównywalne do kosztów klasycznego faktoringu. Oprócz ok. 10 proc. prowizji, dolicz do niej:

• jednorazową prowizję przygotowawczą, której wysokość zależy od przyznanego limitu wyliczanego na podstawie zdolności kredytowej przedsiębiorcy. Im wyższe ryzyko ponosi faktor, tym wyższa prowizja;
• opłaty z tytułu zmiany warunków umowy czy też niewykorzystania przyznanego limitu (nie zawsze doliczane).

Faktoring pojedynczy

To kolejny przykład faktoringu, chociaż tutaj przekazujesz firmie faktoringowej wybrane, pojedyncze faktury. To dobre rozwiązanie, jeśli realizujesz pojedyncze transakcje i potrzebujesz dodatkowego finansowania na już.

Kategorie faktoringu

Faktoring możemy podzielić również ze względu na terytorium.

Faktoring krajowy

Skorzystają z niego wyłącznie firmy zarejestrowane na terytorium Polski i prowadzące tutaj swoją działalność. Może być on proponowany w formie faktoringu pełnego, niepełnego albo mieszanego.

Faktoring globalny

Skierowany jest do przedsiębiorstw, które prowadzą swoje interesy za granicą. Dzieli się on na dwie podkategorie:

• faktoring eksportowy: to rozwiązanie dla krajowych przedsiębiorców, którzy wysyłają swoje towary na rynki zagraniczne;

• faktoring importowy: to usługa dla przedsiębiorstw, które zajmują się importem towarów z rynków zagranicznych do Polski. W tym przypadku usługa faktoringu polega na współpracy polskiego faktora z jego odpowiednikiem w kraju, z którego sprowadzane są produkty. Możesz podzielić go na:

a) faktoring dyskontowy (inaczej przyspieszony): w tym przypadku po podpisaniu umowy z firmą faktoringową, przedsiębiorca otrzymuje błyskawiczny przelew środków. Wiąże się on natomiast z wyższą prowizją faktora, co znacznie obniży wysokość otrzymanej przez przedsiębiorcę sumy środków;

b) zaliczkowy: przy tym rozwiązaniu faktor wypłaca przedsiębiorcy zaliczkę, która stanowi określony procent kwoty widocznej w umowie sprzedaży. Pozostałą część kwoty otrzymuje, gdy dłużnik ureguluje płatność na konto faktora;

c) wymagalnościowy: to dość specyficzny rodzaj faktoringu, bo przedsiębiorcy nie chodzi o utrzymanie płynności finansowej czy pozyskanie środków na nowe inwestycje, a jedynie o przekazanie wierzytelności firmie faktoringowej. Dlatego faktor nie wypłaca od razu pieniędzy faktorantowi. Zrobi to dopiero, gdy jego kontrahent dokona spłaty długu.

Umowa faktoringowa

Na polskim gruncie umowa faktoringu to umowa nienazwana. Nie ma więc jej jednego, uniwersalnego wzoru. Ma jednak pewne elementy wspólne, które muszą odnaleźć się w takim dokumencie.

• Strony umowy (faktor oraz faktorant);
• Dokładny opis wierzytelności (wartość faktury, termin płatności, kto jest dłużnikiem, z jakiego tytułu, itp.);
• Opis szczegółów, na jakich będzie miało miejsce powiadomienie dłużnika o zmianie właściciela;
• Rodzaj faktoringu;
• Wskazanie stanu prawnego wierzytelności;
• Zasady płatności oraz wysokość wynagrodzenia, jakie otrzyma faktor od faktoranta;
• Określenie podmiotu, który będzie odpowiedzialny za niewypłacalność dłużnika;
• Prawne zabezpieczenia;
• Podpisy obu stron umowy.

Kto najbardziej skorzysta na faktoringu?

Faktoring dedykowany jest mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom, choć z jego usług mogą korzystać także duże firmy. W szczególności powinieneś się nim zainteresować, gdy:

• wystawiasz faktury z odroczonym terminem spłaty;
• szukasz nowych sposobów na finansowanie swojej działalności;
• dążysz do pozyskania nowych kontrahentów, dzięki możliwości zaoferowania dłuższych terminów płatności;
• chcesz zabezpieczyć się przed niewypłacalnymi kontrahentami;
• planujesz znaleźć kompleksowe usługi finansowe lub;
• masz krótki staż, niski poziom obrotów i brak historii kredytowej, w wyniku czego nie możesz liczyć na pomoc banku.

Polski Związek Faktorów

PZF, czyli Polski Związek Faktorów zrzesza większość podmiotów, oferujących usługi faktoringowe w Polsce. Dlatego cyklicznie przeprowadza różne badania, określające m.in. poziom zainteresowania branżą faktoringową na naszym rynku.

Tym sposobem, I poł. roku 2024 to dla faktoringu w miarę dynamiczny okres. Firmy zrzeszone w PZF w ciągu pierwszych 3 miesięcy 2024 r. nabyły wierzytelności na łączną kwotę 111,9 mld zł. Ogólna wysokość wypłaconych zaliczek wyniosła 49,4 mld zł i była o 7 proc. wyższa niż w 2023 r.

Z usług faktoringowych w ramach PZF najczęściej korzystają branże produkcyjne i dystrybucyjne, które chcą utrzymać płynność finansową. Wśród nich przeważają małe i średnie przedsiębiorstwa. Wykorzystują one faktoring do regulowania bieżących zobowiązań i rozwoju swojej działalności, by oferować odbiorcom atrakcyjne warunki zakupu towarów.

Przedsiębiorcy w ostatnich dwóch latach przechodzą trudny okres, jednak mimo przeszkód, w większości rozwijają swoje biznesy, podbijają nowe rynki i utrzymują płynność. Z pomocą przychodzi im faktoring. Usługa pozwala zachować płynność finansową, oferując prosty dostęp do środków na bieżącą działalność. Polega ona na zamianie wystawionych przez nich faktur na gotówkę. Wartość finansowania udzielonego przez firmy faktoringowe polskim, podmiotom gospodarczym jest imponująca. Poziom 100 mld euro rocznie świadczy o głębokim zaangażowaniu naszego rynku w rozwój przedsiębiorczości w Polsce. W 2022 r. faktorzy wykupili wierzytelności w formie faktur o łącznej wartości ponad 460 mld zł, czyli o 27 proc. więcej niż w 2021 r. Faktury na gotówkę zamieniło 25 tys. firm. Przekazały one do sfinansowania prawie 24 mln dokumentów płatniczych.

Konrad Klimek, przewodniczący komitetu wykonawczego PZF.

Zalety i wady faktoringu

Ograniczenia prawne faktoringu

Choć faktoring jest rozwiązaniem głównie dla firm, które borykają się z płynnością finansową, to niestety na próżno odnaleźć jakiekolwiek przepisy, które regulowałyby tego typu usługę, i jednocześnie zachęcałyby inne przedsiębiorstwa do skorzystania z takiej oferty.

Faktorzy nie mają obowiązku posiadania zezwolenia ze strony Komisji Nadzoru Finansowego na prowadzenie takiej działalności. Mają natomiast obowiązek przestrzegania przepisów Kodeksu cywilnego. W końcu podpisują z faktorantem umowę, choć nienazwaną, to podlegającą art. 353 o zasadzie swobody umów i jej ograniczeniach. Dodatkowo umowy faktoringowe zawierane w Polsce muszą być zgodne z postanowieniami międzynarodowej konwencji z 28 maja 1988 r. z Ottawy.

Inny dokument, jak ustawa o rachunkowości pozwala z kolei wpisać faktoring w bilansie i księgach rachunkowych przedsiębiorstwa. Dzięki czemu bez problemu możesz odliczyć go od podatku dochodowego i VAT. Jest on traktowany jako klasyczna operacja gospodarcza.

Jesteś zainteresowany faktoringiem? Sprawdź nasz ranking dla firm!

Choć faktoring nie jest jeszcze mainstreamową usługą w naszym kraju to zdecydowanie zyskuje na popularności. Pozwala w elastyczny sposób i praktycznie od ręki zamienić nieopłacone należności na gotówkę.

Rosnąca popularność faktoringu krajowego pozwoliła także sklasyfikować wszystkie kwestie związane z księgowaniem tego typu transakcji, dzięki czemu jako przedsiębiorca nie musisz mieć już obaw przed jego zastosowaniem z uwagi na nieprzejrzyste uregulowania.

Dlatego spodziewamy się, że kolejne miesiące przyniosą dalszy wzrost zainteresowania branżą faktoringową oraz większą konkurencję między faktorami, którzy będą wychodzić z coraz bardziej elastycznymi rozwiązaniami. A to może nam przynieść sporo korzyści, np. niższe koszty, które dopasujesz do specyfiki swojej działalności.

Najczęściej zadawane pytania