Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się nad różnicą między przedpłatą, zadatkiem a zaliczką? Często te terminy są używane zamiennie, podczas gdy prawne konsekwencje ich zastosowania mogą być zupełnie różne. W tym artykule postaram się rozwiać wszelkie wątpliwości, wyjaśnić, czym jest przedpłata, jak różni się od zadatku i zaliczki oraz jakie następstwa wiążą się z ich stosowaniem. Zrozumienie tych terminów pomoże Ci przeprowadzić bezpieczną transakcję finansową i ochronić własny portfel.
Kluczowe informacje:
- Przedpłatę można uregulować gotówką lub przelewem na podstawie konkretnego dokumentu (powinieneś posiadać fakturę zaliczkową lub umowę przedwstępną).
- Zadatek i zaliczka to dwie, różne formy przedpłaty. Zadatek doczekał się swojej prawnej definicji, a zaliczka – nie. To sprawia, że oba mają nieco inny wpływ na strony transakcji.
- Żadna firma pożyczkowa nie może wymagać od Ciebie wpłacenia przedpłaty na poczet udzielonego finansowania. Jeśli zauważysz taką ofertę, możesz mieć pewność, że masz do czynienia z oszustem.
Wbrew pozorom nie tylko dla przedsiębiorców obie formy przedpłaty stanowią duży problem. Również zwykli klienci mają trudność z rozróżnieniem tych pojęć. Z zadatkiem czy zaliczką może spotkać się każdy z nas np. w sytuacji rezerwowania terminu na wakacje czy podpisywania umowy zakupu samochodu. O ile różnice pomiędzy nimi nie są dla nas ważne w przypadku, gdy zamówiona usługa zostanie zrealizowana, a towar dostarczony, o tyle problemy mogą zacząć się wtedy, gdy z czyjejś winy umowa zostanie zerwana.
Co to jest przedpłata?
Przedpłata to forma płatności, której klient dokonuje jeszcze przed dostarczeniem towaru lub przed wykonaniem usługi w określonym terminie. Przedpłata najczęściej jest wymagana w przypadku specjalnych zamówień, lub większych transakcji, po to, aby zabezpieczyć sprzedawcę lub usługodawcę przed ewentualnymi stratami. Wysokość przedpłaty jest ustalana indywidualnie na podstawie porozumienia pomiędzy stronami i zazwyczaj wynosi od 10% do 50% ceny zakupu. Po spełnieniu warunków umowy, czyli na przykład po dostarczeniu towaru lub wykonaniu usługi, płatność jest dopełniana o pozostałą część.
Cena zakupu = przedpłata + pozostała część umówionej kwoty
Przedpłata zapewnia zabezpieczenie dla obu stron transakcji. Klient wie, że jego zamówienie zostało przyjęte i jest realizowane, a sprzedawca ma gwarancję, że otrzyma zapłatę za swoje towary lub wykonane usługi. Warto przy tym pamiętać, że przedpłata na konto może być zrealizowana na podstawie konkretnego dokumentu np.: faktury zaliczkowej, umowy czy zamówienia.
Jak uiścić przedpłatę?
Przedpłatę możesz uregulować na wiele sposobów i w różnych terminach. Robiąc zakupy w sklepie stacjonarnym lub punkcie świadczenia usług, środki wpłacisz w formie gotówki, podczas zawierania umowy lub składania zamówienia. Jeśli jednak wymagane jest wcześniejsze zapłacenie większej sumy lub też w przypadku gdy zamawiasz towary online, konieczne może okazać się dokonanie przedpłaty na rachunek bankowy sprzedawcy lub usługodawcy.
Jakie rodzaje kont bankowych są w ofercie banków?
Ważne jest, aby pamiętać, że taka przedpłata powinna być dokonana na podstawie konkretnego dokumentu, np. umowy, zamówienia czy faktury zaliczkowej. Przelew należy wysłać na numer rachunku odbiorcy podany w danym dokumencie, a w tytule przelewu wpisać numer umowy, zamówienia lub faktury. Wbrew pozorom dopilnowanie tych szczegółów jest bardzo istotne, ponieważ tylko wtedy przedpłata może zostać prawidłowo zarejestrowana i będzie możliwe jej właściwe rozliczenie, niezależnie od tego, czy zamówienie zostanie zrealizowane, czy też nie.
Rodzaje przedpłaty
Zasadniczo, przedpłata jest wykorzystywana do gwarantowania bezpieczeństwa transakcji. Stopień tego zabezpieczenia zależy jednak od konkretnego typu przedpłaty, który jest ustalany w umowie między stronami.
Przedpłata może przyjąć dwie, odmienne formy:
- zaliczki,
- lub zadatku.
Każda z tych form ma różne konsekwencje prawne, co wyjaśnię poniżej.
Zadatek – co to jest?
Zadatek to forma przedpłaty i dodatkowy warunek umowy, który ma na celu ochronę obu stron transakcji. Jego definicję reguluje art. 394 Kodeksu cywilnego. Na czym polega zadatek? Kiedy jedna ze stron nie spełni swojego obowiązku, traci zadatek jeśli go wpłaciła, lub musi go zwrócić w podwójnej wysokości, jeśli to ona go otrzymała. Poniższe przykłady, pomogą Ci to zrozumieć.
| Przykład 1. Zdecydowałeś się na zakup samochodu. Podpisałeś umowę przedwstępną i zgodziłeś się na wpłatę zadatku w wysokości 2 tys. złotych. Okazało się jednak, że z winy sprzedawcy, pojazd nie zostanie Ci dostarczony. W takiej sytuacji masz prawo ubiegać się o zwrot zadatku w wysokości 4 tys. złotych. | Przykład 2. Spodobał Ci się dom, który właśnie jest na sprzedaż. Zdecydowałeś się podpisać umowę przedwstępną i wpłacić z tego tytułu zadatek w wysokości 10 tys. złotych. Po kilku dniach okazało się jednak, że inna nieruchomość przykuła Twoją większą uwagę. W tej sytuacji możesz odstąpić od umowy, ale musisz liczyć się z tym, że stracisz wpłacone pieniądze. |
Zadatek jest często używany przy zawieraniu umowy przedwstępnej na sprzedaż nieruchomości czy samochodu, służąc jako zabezpieczenie w razie nagłego zerwania umowy. Zadatek może przyjąć formę określonej kwoty pieniężnej lub rzeczy ruchomej. Wartość zadatku nie powinna przekroczyć wartości przewidywanego zobowiązania 1.
Czym jest zaliczka?
Co ciekawe definicja zaliczki nie doczekała się swojego miejsca w kodeksie prawnym. Podobnie jednak jak zadatek, stanowi ona część płatności za towar lub usługę. Zaliczka jest jednak formą „rezerwacji”. W sytuacji niezrealizowania umowy, zaliczka jest zwracana, niezależnie od tego, która ze stron nie dopełniła zobowiązań. W efekcie kupujący może oczekiwać jej zwrotu, nawet jeśli sam zdecydował się na odstąpienie od umowy. Zaliczka jest więc przede wszystkim zabezpieczeniem dla kupującego, a mniej dla sprzedającego, który mógł już ponieść koszty związane z umową (w takiej sytuacji sprzedający może żądać odszkodowania, jednak zaliczkę i tak musi zwrócić).
Gdy umowa jest skutecznie zawarta, zaliczka jest częścią ostatecznej kwoty umowy. Oznacza to, że kupujący przekazuje sprzedającemu różnicę pomiędzy końcową kwotą a wpłaconą zaliczką. W związku z tym zaliczka jest bardziej elementem zapłaty za zamówiony towar czy usługę, niż zabezpieczeniem umowy.
Przedpłata, zadatek i zaliczka – różnice
Zaliczka i zadatek to po prostu dwa różne formy przedpłaty. Czym różnią się od siebie? Zadatek ma na celu zabezpieczenie finansowych interesów stron, podczas gdy zaliczka umożliwia rezerwację obiektu sprzedaży. Zarówno zadatek, jak i zaliczka są uwzględniane w cenie końcowej (jeśli umowa zostanie pomyślnie zrealizowana) i opłacane są po zawarciu umowy, ale przed sfinalizowaniem transakcji. W kontekście zadatku istnieje możliwość odstąpienia od umowy, gdy druga strona nie wywiązuje się z jej warunków, bez konieczności wyznaczania dodatkowego terminu na spełnienie zobowiązania. Jednak w przypadku zaliczki, taka opcja nie jest dostępna.
| Zadatek | Zaliczka | |
| Usługa niewykonana z winy kupującego | Przepada na rzecz sprzedającego | Powinna zostać zwrócona kupującemu |
| Usługa niewykonana z winy sprzedającego | Dwukrotność powinna zostać zwrócona kupującemu | Powinna zostać zwrócona kupującemu w takiej samej wysokości |
| Powoduje powstania obowiązku podatkowego | Tak | Nie |
Zadatek a zaliczka – co zostanie zwrócone?
Zadatek ma na celu ochronę interesów wszystkich stron umowy. Skutki wyboru tej formy zabezpieczenia to:
- zwrócenie zleceniodawcy dwukrotnej wartości wpłaconej kwoty, jeśli zleceniobiorca nie wykona zlecenia lub jednostronnie zakończy umowę;
- zachowanie całej kwoty zadatku przez wykonawcę, jeśli zlecenie nie zostanie wykonane z winy zleceniodawcy lub kupującego.
Z kolei konsekwencje wykorzystania zaliczki w umowie to zwrot całej kwoty zleceniodawcy, bez względu na to, czy usługa nie została wykonana z powodu klienta, czy kontrahenta.
Jeśli zastanawiasz się, co jest dla Ciebie korzystniejsze — zadatek czy zaliczka — pamiętaj, że kluczowa różnica polega na zapewnieniach prawnych. Zadatek jest regulowany przez kodeks cywilny.
Zaliczka i zadatek a podatki
Z punktu widzenia prawa podatkowego, zaliczka i zadatek są traktowane w nieco inny sposób. Obowiązek zapłaty podatku VAT powstaje w momencie otrzymania płatności niezależnie od tego, czy jest to całość, czy część kwoty. W rezultacie zadatek generuje obowiązek podatkowy dla przedsiębiorcy w miesiącu, kiedy ten został otrzymany. Do zarejestrowania początkowej transakcji, często potrzebna jest tzw. faktura zaliczkowa. Należy przy tym pamiętać, że otrzymanie zaliczki nie powoduje powstania obowiązku podatkowego
A co w przypadku zerwania umowy przedwstępnej? Jeśli zaliczka zostanie zwrócona, to przedsiębiorca może wystawić fakturę korygującą i na tej podstawie zwrócić środki.
Przedpłata a pożyczka – dlaczego należy na nie uważać?
Temat przedpłaty nierzadko pojawia się również w kontekście chwilówek. Dlaczego? Na rynku wciąż funkcjonują podmioty, które, aby udzielić finansowania – oczekują wniesienia przedpłaty. Czy takie działanie jest legalne? Zdecydowanie nie! Jest to powszechne oszustwo, które niestety bardzo często jest stosowane, szczególnie teraz – gdy instytucje pożyczkowe muszą sprawdzać BIK swoich klientów i liczba osób otrzymujących finansowanie może być zdecydowanie mniejsza. Zdesperowani wnioskujący, którzy chcą otrzymać pożyczkę, godzą się więc wpłacać środki na różne cele, np. na poczet:
- uruchomienia pożyczki,
- przygotowania umowy,
- zabezpieczeń pożyczki.
Oszuści często szukają też innych sposobów na zdobycie środków od wnioskujących. Nierzadko wymagają wysyłania SMS-ów premium, których koszt sięga kilkudziesięciu złotych, czy – pokrycia kosztów przewalutowania, argumentując potrzebę istnieniem rzekomego inwestora, który wypłaca środki w obcej walucie. Niestety najczęściej po przelaniu określonej kwoty, „firma” znika z rynku, a numer kontaktowy, który do tej pory był aktywny, nagle zostaje wyłączony. Efekt jest taki, że Ty zostajesz bez swoich środków i bez szans na pożyczkę.
Który bank nie patrzy na zapytania w BIK? Żaden!
FAQ: Najczęściej zadawane pytania
Ile procent wynosi zadatek?
Czy da się odzyskać zadatek?
Ile wynosi zaliczka?
Ile jest dni na zwrot zaliczki?
Jak się robi przedpłatę?
1 Encyklopedia Zarządzania
https://www.infor.pl/prawo/encyklopedia-prawa/z/272065,Zadatek.html
