Zabezpieczenie kredytu – jakie ma formy?

Bank jako przedsiębiorstwo zarabia głównie na pożyczaniu pieniędzy. Aby zminimalizować ryzyko braku spłaty pożyczonych środków, stosowane jest, tzw. zabezpieczenie kredytu. Z czym wiąże się ta kwestia oraz jakie typy zabezpieczeń występują? Czas to sprawdzić.

Wyobraźmy sobie sytuację, w której przychodzi do nas ktoś z naszej rodziny z prośbą o pożyczkę w wysokości 1000 złotych. Prawdopodobnie nie będziemy mieli większych oporów, aby te pieniądze pożyczyć, ponieważ ufamy bliskim osobom. Gdyby jednak zjawiła się u nas całkiem obca postać, pewnie z miejsca odmówilibyśmy jej pomocy. Chyba że zaproponowałaby jakąś formę zabezpieczenia…

Właśnie w takiej samej sytuacji są banki – pragną się zabezpieczyć przed możliwością braku spłaty zobowiązania. Statystyki są nieubłagane, ponad 2,5 miliona Polaków ma kłopoty z regularnym spłacaniem swoich rat kredytowych ¹. Banki kierując się rachunkiem ekonomicznym, muszą brać ten fakt pod uwagę i minimalizować ryzyko finansowe z wykorzystaniem różnego rodzaju zabezpieczeń kredytowych.

Czym jest zabezpieczenie kredytu?

Zabezpieczenie kredytu to forma zabezpieczenia jego spłaty, które wnosi kredytobiorca na rzecz banku. Dzięki zastosowaniu zabezpieczenia bank czuje się bezpiecznie, a klient może uzyskać kredyt na atrakcyjniejszych warunkach. Zabezpieczenie kredytu w wielu sytuacjach jest również szansą na zwiększenie zdolności kredytowej. To rozwiązanie często stosowane jest w sytuacjach, gdy wnioskujący potrzebuje większej sumy, niż bank mógłby mu pożyczyć. 

Specyficznie rozumianym zabezpieczeniem kredytu jest też nasza historia kredytowa, czyli ta dotycząca rzetelnej spłaty zobowiązań. Zwykle w takim przypadku bank już wie, że ma do czynienia z uczciwym oraz konkretnym klientem i nie musi wymagać żadnych dodatkowych gwarancji. Tylko zabezpieczenie kredytu hipotecznego rządzi się innymi prawami. Jest ono obligatoryjne, a gdy nie będziemy w stanie spłacić „hipoteki”, bank sprzeda zabezpieczoną nieruchomość, aby odzyskać swoje pieniądze.

Inną formą zabezpieczenia kredytu może być, np. samochód, weksel czy ubezpieczenie. Gdy z powodu choroby nie będziemy w stanie spłacić kredytu gotówkowego, ubezpieczyciel zrobi to za nas.

Osobowe zabezpieczenie kredytu

W przypadku takiej formy zabezpieczenia kredytobiorca odpowiada przed bankiem całym swoim majątkiem. I nie jest to tylko majątek, który aktualnie posiada, ale również ten, którego właścicielem stanie się w przyszłości. Bank zgodzi się na taką formę zabezpieczenia, jeśli uzna, że na jej podstawie kredytobiorca będzie w stanie wyegzekwować całą kwotę kredytu razem z odsetkami.

Jakie są typy osobowych zabezpieczeń kredytowych?

• przystąpienie do długu – osoba trzecia przystępuje do umowy kredytowej i staje się dłużnikiem na równi z aktualnym kredytobiorcą,
• pełnomocnictwo – umowa na podstawie której udziela się bankowi prawa do dysponowania naszym rachunkiem bankowym,
• poręczenie według prawa cywilnego – umowa, która zobowiązuje poręczyciela do spłaty długu, gdyby kredytobiorca nie był w stanie uregulować swojego zobowiązania wobec banku,
• gwarancje bankowe – zobowiązanie banku, na podstawie którego obliguje się on do spłaty naszego zobowiązania. Banki udzielają gwarancji firmom za wniesienie stosownej prowizji,
• cesja wierzytelności – znana również jako przelew wierzytelności – umowa pomiędzy kredytobiorcą a bankiem, według której prawa do wierzytelności przechodzą na rzecz instytucji finansowej. Mogą być to, np. faktury za usługi czy towary,
• weksel in blanco – wystawca weksla zobowiązuje się do zapłaty zaciągniętego zobowiązania. Na wekslu musi pojawić się podpis wystawcy,
• poręczenie wekslowe (aval) – w tym przypadku osoba trzecia zobowiązuje się na równi z kredytobiorcą do spłaty części lub całości zobowiązania,
• ubezpieczenie kredytu – dodatkowy produkt dostępny przy zaciąganiu kredytu. Gdyby zdarzyły się kłopoty ze spłatą zobowiązania, to bank dochodzi swoich praw majątkowych u ubezpieczyciela. Ubezpieczenie z reguły jest dobrowolne, jednak instytucje finansowe czasem tak formułują swoje oferty, że bez zgody na takie zabezpieczenie niemożliwe będzie otrzymanie kredytu. 

Rzeczowe zabezpieczenie kredytu

Poza osobistymi zabezpieczeniami kredytu występują także zabezpieczenia rzeczowe. Wykorzystując je, nie jesteśmy już odpowiedzialni wobec banku całym swoim majątkiem, tylko jakąś jego częścią. Może być to hipoteka, samochód czy papiery wartościowe. Rzeczowe zabezpieczenie kredytu może dotyczyć też majątku osoby trzeciej, która zgodzi się na wzięcie na siebie takiego zabezpieczenia.

Jakie typy zabezpieczeń rzeczowych wyróżniamy?

• Zastaw ogólny/rejestrowy – zastaw, którego przedmiotem mogą być łatwo zbywalne rzeczy ruchome. W razie niewywiązania się ze spłaty zobowiązania, bank będzie mógł spieniężyć zastawione przedmioty. W przypadku zastawu rejestrowego kredytobiorca wciąż będzie mógł korzystać z zastawionej ruchomości, np. z ciągnika, który służy do codziennej pracy.
• Hipoteka – zabezpieczeniem jest nieruchomość, niezbędne jest sporządzenie aktu notarialnego z wpisem do ksiąg wieczystych.
• Blokada środków na rachunku bankowym – pożyczkobiorca zobowiązuje się do zamrożenia swoich funduszy na koncie bankowym do momentu spełnienia określonych zobowiązań wobec pożyczkodawcy.
• Przywłaszczenie na zabezpieczenie – umowa, na podstawie której prawo własności do jakiejś rzeczy, należącej do kredytobiorcy, przechodzi na rzecz banku. Takim zabezpieczeniem może być, np. samochód.
• Kaucja na zabezpieczenie kredytu – to rozwiązanie polega na tym, że kredytobiorca składa bankowi zabezpieczenie w postaci określonej sumy pieniędzy lub papierów wartościowych. Gdyby kredytobiorca nie wywiązał się ze spłaty zobowiązania, te środki lub aktywa stają się własnością banku.

Okoliczności zabezpieczenia kredytu gotówkowego

W przypadku kredytów gotówkowych nie stosuje się zbyt często zabezpieczeń. Instytucjom finansowym i klientom zależy na szybkich operacjach, najlepiej w formie online. Kredyt gotówkowy na niewysokie kwoty powinien być dostępny na koncie osobistym z poziomu domowego fotela bez wielu formalności czy zabezpieczeń.

Jeśli jednak kredytobiorca nie jest w stanie wykazać się odpowiednią zdolnością kredytową, chce zmniejszyć koszt kredytu albo jest zainteresowany bardzo wysoką kwotą zobowiązania, niezbędne może okazać się zabezpieczenie kredytu.

W przypadku klientów indywidualnych takim zabezpieczeniem jest najczęściej ubezpieczenie czy weksle, a kredytów firmowych różnego rodzaju gwarancje bankowe i poręczenia, choć także posiadane nieruchomości. Mamy wtedy do czynienia z pożyczką hipoteczną.

Zabezpieczenie kredytu hipotecznego

Działanie kredytów hipotecznych opiera się na zabezpieczeniu, którym jest nieruchomość. Najczęściej jest to nieruchomość, na której zakup otrzymujemy od banku środki. W rzadszych przypadkach kredyt hipoteczny zabezpiecza się inną nieruchomością lub nieruchomością należącą do osoby trzeciej.

Dzięki tak pewnemu zabezpieczeniu, jakim jest nieruchomość, banki proponują klientom niższe oprocentowanie kredytów hipotecznych niż gotówkowych. Warto jednak pamiętać o tym, że nieruchomość jest nieruchomości nierówna.Banki najchętniej nawiązują współpracę z klientami, którzy planują kupić dom czy mieszkanie w dużych aglomeracjach. Ponieważ takie nieruchomości najłatwiej sprzedać, gdyby kredytobiorca miał kłopoty ze spłatą swojego zobowiązania.

Do pewnego momentu nieruchomość była jedyną formą zabezpieczenia kredytu hipotecznego. Jednak aby zmniejszyć ryzyko ponoszone przez banki, w 2014 roku KNF wprowadził, tzw. Rekomendację S ². Za jej sprawą na polskim rynku pojawił się nowy typ zabezpieczenia, czyli wkład własny. Z początku jego wymagana wysokość wynosiła 5%, aby dojść w „covidowych czasach” do 30, a nawet 40%.

Czy można zabezpieczyć kredyt inną nieruchomością?

Co ciekawe, niektóre banki zgadzają się na zabezpieczenie kredytu hipotecznego także inną nieruchomością niż ta, która będzie podlegać kredytowaniu. Może być to nieruchomość, która należy do osoby trzeciej, o ile oczywiście otrzymamy na to stosowne upoważnienie. Dzięki zastosowaniu takiej formy zabezpieczenia możliwe jest ominięcie wkładu własnego.

Należy jednak pamiętać, że inna nieruchomość jako zabezpieczenie musi mieć wyższą wartość niż kredytowana kwota. Takiej wyceny dokona wynajęty przez bank rzeczoznawca.

Zabezpieczenie kredytu samochodowego

Najczęściej zabezpieczeniem kredytu samochodowego jest sam pojazd, na którego zakup otrzymaliśmy środki z banku. W praktyce oznacza to, że kredytodawca posiada prawo do korzystania z samochodu aż do czasu spłaty kredytu. W przypadku, gdy pożyczkobiorca nie jest w stanie spłacić zobowiązania, bank ma prawo przejąć samochód i sprzedać go, aby odzyskać swoje środki. Zabezpieczenie to jest często realizowane poprzez wpisanie banku jako właściciela zastawnego w dokumentach samochodu.

W niektórych przypadkach bank może wymagać dodatkowych zabezpieczeń, takich jak ubezpieczenie samochodu od różnych ryzyk (na przykład kradzieży lub uszkodzeń) lub poręczenia kredytu przez inną osobę.

Podsumowanie

W sprawie zabezpieczenia kredytu czasem kwestia tego, czy warto się na nie decydować, schodzi na drugi plan. W końcu bywają sytuacje, gdy po prostu nie mamy wyjścia, bo bez zabezpieczenia bank nie pożyczy nam środków. Może być tak wtedy, gdy system scoringowy odrzuca naszą kandydaturę, ale mamy dom, który możemy wykorzystać jako zabezpieczenie. Także nowe na rynku firmy mogą nie otrzymać kredytów inwestycyjnych bez stosownych gwarancji.

Jeśli zabezpieczenie majątkowe jest dla nas zbyt ryzykowne, możemy poprosić o poręczenie bliską nam osobę. Jest to jednak forma przekazania odpowiedzialności, warto więc wywiązać się ze swoich zobowiązań wobec banku i nie narażać bliskich na kłopotliwą spłatę zobowiązania.

Zabezpieczenie kredytu nie służy tyko instytucjom finansowym, ale też kredytobiorcom. Dzięki takiemu rozwiązaniu możemy uzyskać tańszy kredyt oraz w niektórych sytuacjach nie wpaść w długi. Np. ubezpieczyciel pokryje nasze zaległe raty, gdy zgodziliśmy się na takie zabezpieczenie.

Zabezpieczenie kredytu – najczęściej pojawiające się pytania