Sankcja kredytu darmowego — jak z niej skorzystać?

W ramach umowy z bankiem klient zaciąga kredyt lub pożyczkę. W związku z tym jest on zobowiązany ponosić koszty w postaci odsetek/prowizji od zaciągniętego długu. Taki porządek obowiązuje w większości przypadków. Aczkolwiek w pewnych sytuacjach możliwe jest uniknięcie kosztów należnych kredytodawcy, pod postacią zastosowania tzw. sankcji kredytu darmowego.

Sankcja kredytu darmowego — co to jest?

Sankcja kredytu darmowego to uprawnienie, z którego mogą korzystać osoby zaciągające kredyt konsumencki. To właśnie w treści ustawy o kredycie konsumenckim, a dokładnie w art. 45, jest mowa, że:

W przypadku naruszenia przez kredytodawcę […] konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie.

art. 45 UKK ¹

Na czym polega sankcja kredytu darmowego?

Sankcja darmowego kredytu to mechanizm, w ramach którego kredytodawcę pozbawia się prawa przychodów w postaci prowizji i odsetek itp., które osiągnąłby, gdyby zapisy w umowie kredytowej zostały poprawnie skonstruowane.

Słowo “sankcja” nie jest tu użyte przypadkowo. Oznacza ono pozbawienie kredytodawcy przychodów wynikających z umowy kredytowej. Co w dużym skrócie można potraktować jak karę.

Istotę sankcji darmowego kredytu można sprowadzić do prostej zależności: instytucja finansowa niewłaściwie skonstruowała umowę = klient ma szansę ominąć koszt kredytu.

Co robi sankcjonator kredytowy?

Organem, który pełni rolę sankcjonatora kredytowego jest Komisja Nadzoru Finansowego. Kontroluje ona działalność banków, SKOKów i instytucji pożyczkowych, w tym sprawując nadzór m.in. nad sektorem bankowym, ubezpieczeniowym oraz emerytalnym.

W jakich okolicznościach możliwa jest sankcja darmowego kredytu?

Wspomniana już przeze mnie ustawa o kredycie konsumenckim jasno przewiduje, w jakich sytuacjach klient banku może skorzystać z sankcji kredytu darmowego. Nie chcę jednak przedstawiać Ci suchych zapisów zawartych w aktach prawnych.

Warto byś wiedział, że jest to kilkanaście różnego rodzaju przypadków. A zalicza się do nich np.:

• naruszenie przez bank-kredytodawcę wymogów dotyczących sposobu, w jaki należy zawrzeć umowę kredytową (np. brak sporządzenia umowy kredytowej w wersji pisemnej),
• brak jasnego wskazania w zapisach umowy kredytowej np. takich informacji jak:
  • kwota, waluta zaciąganego zobowiązania, która jest przedmiotem umowy kredytowej,
  • czas obowiązywania umowy — błędem uprawniającym do sankcji kredytu darmowego jest np. brak dnia zawarcia umowy,
  • zasady dotyczące sposobu wypłaty kredytu,
  • termin spłaty kredytu — jeśli umowa w jasny sposób nie przewiduje terminu spłaty kredytu oraz możliwości przedterminowego uregulowania zobowiązania, również warto zastanowić się nad skorzystaniem z sankcji,
  • koszt kredytu (RRSO — Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania),
• przekroczenie przez bank poziomu tzw. pozaodsetkowych kosztów kredytu,
• zawyżenie kosztów z tytułu zaległości w spłacie i odsetek za opóźnienie na poziomie wyższym niż przewiduje Kodeks cywilny.

Warto przy tym wspomnieć o jeszcze jednej istotnej kwestii. Sankcja kredytu darmowego może być zastosowana zarówno w przypadku braku powyższych informacji, jak i wówczas, gdy umowa kredytowa zawiera dane i informacje, ale przedstawione w niewłaściwy sposób.

Wyżej wymienione sytuacje to tylko niektóre spośród wszystkich możliwych wariantów, które prowadzą do ustanowienia sankcji.

Jak skorzystać z sankcji kredytu darmowego?

Musisz złożyć pisemne oświadczenie woli do banku lub firmy pożyczkowej, która dopuściła się uchybień w umowie kredytu. Zgodnie z ustawą Kodeks cywilny takie pismo będzie ważne dopiero wtedy, gdy dotrze do kredytodawcy, który się z nim zapozna.

W praktyce można np. złożyć pismo osobiście, prosząc o pisemne potwierdzenie otrzymania dokumentu, lub np. wysłać pismo listem poleconym z potwierdzeniem odbioru.

Rzadko kiedy instytucje finansowe uznają za zasadne oświadczenia ws. sankcji kredytu darmowego, zresztą podobnie jak i innych reklamacji składanych przez konsumentów. Dlatego z góry warto nastawić się na batalię sądową, która pomimo długiego postępowania może okazać się dla nas pozytywna. Sądy w takich przypadkach stają praktycznie zawsze po stronie pokrzywdzonych klientów.

Rzecznik Finansowy a sankcja kredytu darmowego

Oczywiście, złożenie dokumentu nie oznacza jeszcze, że osiągnęliśmy sukces — to byłoby zbyt proste. Może się okazać, że bank nie odpowie lub wręcz przeciwnie: da odpowiedź odmowną. Jeśli wciąż jesteś pewny, że przysługuje Ci prawo konsumenta w postaci sankcji kredytu darmowego, to zgłoś się do Rzecznika Finansowego lub wstąp na drogę sądową.

Poza tym, sankcja darmowego kredytu może być zastosowana jedynie w przypadku umów zawartych po 18.12.2011. Co oznacza, że mamy do czynienia z nowym zjawiskiem (tego typu spory ciągną się nieraz nawet przez kilkanaście lat, czego dobrym przykładem jest case frankowiczów).

Jakie banki oferują sankcję kredytu darmowego?

Prawo do zastosowania sankcji kredytu darmowego odnosi się m.in. do podmiotów, które mają w swojej w ofercie kredyt konsumencki (w Polsce jest to właściwie każdy bank) lub pożyczkę i jasno nie określiły zasad w umowach zawieranych z klientami.

Przykładowo, POTENCJALNA możliwość sankcji odnosi się do takich produktów jak:

• kredyt gotówkowy
• pożyczka chwilówka pozabankowa
• kredyt konsolidacyjny
• kredyt samochodowy
• kredyt hipoteczny
• pożyczka pod zastaw.

Rzecz jasna, wszystko zależy od zapisów zawartych w umowach z poszczególnymi klientami.

Sankcje kredytu darmowego a firmy pożyczkowe

Skorzystanie z sankcji darmowego kredytu — wbrew nazwie — możliwe jest również w przypadku firm pożyczkowych. Kryteria pozostają takie same: brak konkretnych zapisów lub niejasne sformułowania w umowie pożyczki dają prawo do skorzystania z sankcji, tzn. żądania zwrotu prowizji i innych kosztów.

Co to jest sankcja kredytu gotówkowego?

Choć wydaje się, że jest to inne rozwiązanie, w rzeczywistości rozumie się przez to “standardową” sankcję kredytu darmowego. Przypomnę raz jeszcze, że chodzi tu o sytuację, w której z uwagi na brak odpowiednich informacji w umowie kredytowej konsument zyskuje prawo do otrzymania zwrotu zapłaconych prowizji.

Sankcja kredytu darmowego a kredyt hipoteczny

Skorzystanie z sankcji w przypadku kredytu hipotecznego jest możliwe w określonych sytuacjach. Przykładowo obowiązujące w okresie 2011-2017 (do 22 lipca 2017 r.) przepisy pozwalały na zastosowanie tego mechanizmu nie tylko w przypadku kredytów konsumenckich, ale także hipotecznych (do kwoty 255 500 zł). Pierwsze prawomocne wyroki – i co najważniejsze korzystne dla klientów, zapadały już w 2020 r.

W przypadku kredytów hipotecznych zaciąganych po 2017 r. tego typu sankcja nie obowiązuje, bo udzielane są one na podstawie odrębnej ustawy, tj. ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. A ta nie zezwala już na zastosowanie sankcji kredytu darmowego.

Jakie są skutki sankcji darmowego kredytu dla kredytobiorcy?

Najważniejszy z nich, to pozbawienie kredytodawcy przychodów z tytułu kredytu konsumenckiego (czyli zarobku w postaci odsetek, prowizji i innych opłat itp.) niezależnie od okresu ich naliczania. Takie rozwiązanie to ważne uprawnienie, które przysługuje nam w relacji z bankiem.

Tutaj dodam pewną uwagę. O ile roszczenia kredytodawcy w kwestii odsetek i kosztów dodatkowych wygasają, o tyle koszty z tytułu ewentualnych opóźnień klienta w spłacie, obowiązują bez zmian. W przypadku odsetek, czy innych opłat dodatkowych już poniesionych, również przysługuje nam zwrot, który kredytodawca musi wykonać bezzwłocznie.

Sankcja kredytu darmowego a przedawnienie

Prawo do skorzystania z sankcji wygasa po upływie roku od momentu wykonania umowy, czyli dnia, w którym spłacona została ostatnia rata zobowiązania. Warto mieć to na uwadze, by nie doszło do przedawnienia. Tym bardziej że temat kredytu darmowego wciąż nie jest w Polsce zbyt dobrze znany i łatwo przegapić ustawowy termin.

Czy warto skorzystać z sankcji darmowego kredytu?

Zdecydowanie tak, choć oczywiście trzeba być przygotowanym na spór z instytucją udzielającą zobowiązania. Samo złożenie wniosku nie oznacza jeszcze osiągnięcia sukcesu, ale pamiętajmy, że w razie wygranej w sądzie, to strona przegrana pokrywa koszty procesowe. Więc gra jest warta świeczki.

Sankcja darmowego kredytu: podsumowanie

• Z sankcją darmowego kredytu masz do czynienia wtedy, gdy spotkałeś się z wadliwą umową kredytową (np. zawiera błędne RRSO lub pomija ważne informacje, jak czas spłaty kredytu). W takiej sytuacji masz prawo wnieść do instytucji pismo o zwrot pożyczonej kwoty (nie wliczają się do niej koszty kredytowania i odsetki kapitałowe);

• Dokładny katalog przypadków, kiedy możesz skorzystać z tego typu sankcji, zawiera Ustawa o kredycie konsumenckim, art. 45 ust. 1;

• Głównym założeniem sankcji kredytu darmowego, jest przeciwdziałanie niestarannemu dopilnowaniu swoich obowiązków przez kredytodawcę. Skutkiem czego traci on prawo do zysku za udzielony kredyt;

• Wniosek o sankcję darmowego kredytu składasz do instytucji, która udzieliła Ci wadliwego kredytu lub pożyczki. Masz na to okrągły rok, licząc od dnia sporządzenia umowy kredytu;

• Gdy kredytodawca odrzuci Twoje oświadczenie o zwrot poniesionych kosztów kredytowania, sprawę możesz skierować na drogę sądową. Dotychczas wykonane wyroki sądowe zasądzały sankcje na rzecz poszkodowanych klientów.

FAQ: najczęściej zadawane pytania

Zobacz podobne artykuły:

• Kredyt 0% – Czy kredyt z zerowym oprocentowaniem jest możliwy?