Książeczka mieszkaniowa — jak z niej skorzystać?

Zdaniem niektórych książeczka mieszkaniowa to relikt PRL. Z drugiej strony wciąż jeszcze tysiące Polaków posiada ten dokument… a co najważniejsze, zachowuje również prawo do środków zgromadzonych na książeczce oraz premii gwarancyjnej. Zapewne młodsze osoby nie mają zbyt dużej wiedzy na temat książeczek mieszkaniowych, dlatego też chcemy przybliżyć Ci ten temat. Miłej lektury!

Historia książeczki mieszkaniowej

Książeczka mieszkaniowa to instrument finansowy, który dziś nie jest już powszechnie znany — szczególnie jeśli chodzi o młode pokolenia. Dlaczego?

Wynika to z prostego faktu: książeczki mieszkaniowe były stosowane w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W państwie PRL-owskim stanowiły one dowód potwierdzający, ile środków dany obywatel zgromadził na rachunku oszczędnościowym.

Posiadanie książeczki mieszkaniowej było bardzo popularne w PRL. Powszechnie korzystano z tej formy oszczędzania w nadziei na upragniony cel, czyli zakup mieszkania spółdzielczego. Niektórzy obywatele, ci bardziej zapobiegliwi, zakładali książeczki mieszkaniowe swoim dzieciom jeszcze w momencie ich narodzin lub wczesnego dzieciństwa.

Książeczka mieszkaniowa a inflacja lat dziewięćdziesiątych

Niestety, historia rozwiała nadzieje osób oszczędzających. Stało się tak z powodu hiperinflacji, która towarzyszyła burzliwym przemianom gospodarczym zachodzącym na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Aby móc się o tym przekonać, wystarczy spojrzeć na liczby: średnie roczne tempo wzrostu cen osiągnęło swój szczyt w 1990 roku, kiedy to wskaźnik ten wyniósł w przybliżeniu 586 proc.

To jednak jeszcze nie wszystko, ponieważ w 1995 roku przeprowadzono denominację waluty, która, z uwagi na hiperinflację, nie miała już niemal żadnej wartości. Niestety, zgodnie z decyzją Sądu Najwyższego, która została podjęta w 1993 roku, środki dotychczas zgromadzone w ramach książeczki mieszkaniowej nie podlegały waloryzacji, co oznaczało de facto utratę posiadanych oszczędności.

Jeśli zwrócimy uwagę na fakt, że środki posiadaczy książeczek mieszkaniowych nie były waloryzowane, prowadzi to do bardzo smutnych wniosków. Hiperinflacja, która miała wówczas miejsce, doprowadziła do utraty środków zgromadzonych na książeczce mieszkaniowej.

Polecamy: Banknot 500 zł. Banknot 1000 zł. Czy są w obiegu?

Drugie życie książeczek mieszkaniowych

Z drugiej jednak strony książeczka mieszkaniowa PKO BP nie odeszła całkowicie w zapomnienie. Wręcz przeciwnie: według różnych statystyk aktywa te wciąż znajdują się w posiadaniu od kilkuset tysięcy do nawet miliona polskich obywateli.

Wydaje się, że władze dostrzegają, jak poważny jest to problem oraz jak liczne jest grono posiadaczy książeczek mieszkaniowych. Dobrze dowodzi tego możliwość otrzymania premii gwarancyjnej.

Książeczka mieszkaniowa — jaka jest podstawa prawna?

Jeśli chodzi o akt prawny, którym powinien zainteresować się każdy posiadacz książeczki mieszkaniowej, najważniejsza jest:

Ustawa z dn. 30.11.1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych.

(Dz.U. 2022 r. poz. 1202 i poz. 1561¹)

Rejestracja książeczki mieszkaniowej

Aby wypłacić środki znajdujące się na książeczce mieszkaniowej, musisz ją zarejestrować. Należy to zrobić w oddziale banku, w którym dana osoba posiada konto oszczędnościowe. Taki obowiązek ma miejsce, począwszy od dnia 19 stycznia 2021 r.

Pewne zmiany dotyczą osób, które zdecydowały się na rejestrację posiadanej książeczki mieszkaniowej po 1 stycznia 2023 r. W takiej sytuacji wypłata środków wciąż jest możliwa, ale trzeba mieć na uwadze, że prawo do uzyskania środków powstaje dopiero w roku następnym po roku, w którym wykonano rejestrację. Takie rozwiązanie może być niemiłym zaskoczeniem.

Jeśli posiadacz książeczki mieszkaniowej dotychczas nie dokonał rejestracji i planuje wykonać remont w 2023 roku, sfinansowanie kosztów będzie możliwe najwcześniej w 2024 roku. Trzeba o tym pamiętać jeszcze przed podjęciem decyzji o zakupie mieszkania czy jego remoncie.

Na co można przeznaczyć pieniądze z książeczki mieszkaniowej?

Jeśli posiadasz środki zgromadzone na książeczce mieszkaniowej, możesz wykorzystać środki z tego tytułu na różne sposoby. Poniżej przedstawiamy Ci niektóre z nich:

• nabycie prawa własności do domu jednorodzinnego,
• nabycie prawa własności do domu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym,
• podpisanie z deweloperem umowy, na mocy której zobowiązuje się on do zbudowania lokalu mieszkalnego w postaci domu jednorodzinnego i/lub mieszkania w bloku,
• uzyskanie spółdzielczego prawa do lokalu,
• opłacenie partycypacji lub opłacenie kaucji zabezpieczającej w związku z wynajmem lokalu mieszkalnego w obiekcie prowadzonym przez Towarzystwo Budownictwa Społecznego (TBS),
• prace remontowe prowadzone w mieszkaniu lub domu, w tym w szczególności takie czynności jak wymiana instalacji elektrycznej/gazowej czy zakup nowych okien. Oprócz tego, środki z książeczki mogą zostać wykorzystane jako wpłata na fundusz remontowy spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty.

Książeczka mieszkaniowa oznacza dość ograniczone możliwości, jeśli chodzi o jej zbycie. Aktywa tego nie można sprzedaż czy kupić. Jedynym rozwiązaniem jest jej przepisanie — aktyw ten może stać się przedmiotem cesji np. na rzecz członka rodziny.

Książeczka mieszkaniowa — na co jeszcze można przeznaczyć zgromadzone środki?

Wyżej wymienione przypadki to tylko część kosztów, na których pokrycie można wykorzystać kapitał z książeczki mieszkaniowej. Możliwości zostały znacznie poszerzone w 2020 roku, w ramach wprowadzenia tzw. społecznej części pakietu mieszkaniowego.

Co to oznacza? Odpowiedź na pytanie jest prosta — wykorzystanie środków jest dopuszczalne także w takich sytuacjach jak:

• ocieplenie domu oraz inne prace termomodernizacyjne (zobacz: kredyt na fotowoltaikę),
• zakup ekologicznych pieców oraz kotłów (zobacz: kredyt na pompę ciepła),
• zakup i montaż instalacji gazowych, elektrycznych, wodnych i kanalizacyjnych (które nie są szkodliwe dla środowiska naturalnego),
• koszt przekształcenia prawa użytkowania wieczystego na prawo własności,
• najem mieszkania w ramach programu TBS czy programu “Mieszkanie na start” (w takiej sytuacji posiadacz książeczki musi samodzielnie opłacić co najmniej 3 proc. wartości odtworzeniowej lokalu mieszkalnego).

Sprawdź: Kredyt na wymianę pieca — oferty, dopłaty

Ile jest warta książeczka mieszkaniowa?

Sama w sobie książeczka mieszkaniowa zazwyczaj nie jest wiele warta. Najczęściej wartość zgromadzonych na niej środków wynosi kilkaset złotych, rzadziej kilka tysięcy. Taki stan rzeczy nie oznacza jednak jeszcze, że książeczka mieszkaniowa jest bezwartościowa. Wręcz przeciwnie — warto tu pamiętać o rozwiązaniu, jakim jest premia gwarancyjna wyliczana dla posiadaczy oszczędności, które utraciły swoją wartość wskutek zawirowań gospodarczych z lat 90.

Jeśli chodzi o kwestię likwidacji książeczki mieszkaniowej, trzeba pamiętać, że dokument ten powinien zostać wcześniej zarejestrowany w banku (o rejestracji pisaliśmy już wcześniej).

Kalkulator premii gwarancyjnej — co się bierze pod uwagę podczas jej wyliczania?

W jaki sposób ustalana jest wysokość premii gwarancyjnej? Jednym z głównych kryteriów, jakie bierze się wówczas pod uwagę, jest wskaźnik oparty na cenie 1 metra kwadratowego w budownictwie mieszkaniowym. Dane na ten temat są publikowane w odstępach kwartalnych przez Główny Urząd Statystyczny.

Taki stan rzeczy sprawia, że im droższe są mieszkania, na tym wyższą premię gwarancyjną mogą liczyć posiadacze książeczek mieszkaniowych. W zależności od cen lokali mieszkalnych oraz wysokości zgromadzonych są to kwoty sięgające kilku tysięcy złotych. Aczkolwiek wysokość premii gwarancyjnej bywa czasem nawet kilka razy wyższa.

Premia gwarancyjna — co należy zrobić, by móc ją otrzymać?

Zastanawiasz się nad tym, co zrobić, by móc cieszyć się premią gwarancyjną? Musisz wiedzieć, że zadanie nie należy do szczególnie skomplikowanych. Aby osiągnąć ten cel, złóż stosowny wniosek do tego banku, który wydał Ci wcześniej książeczkę mieszkaniową PKO.

Jest jeszcze jedna kwestia, o której należy pamiętać. Mowa tu o terminach; posiadacze książeczek mieszkaniowych mają na zgłoszenie się do banku 90 dni od wykonania czynności, która umożliwia otrzymanie środków, w tym np. zakupu mieszkania czy wykonania prac termomodernizacyjnych.

Książeczka mieszkaniowa a premia gwarancyjna

Jeśli chodzi o posiadaczy książeczek mieszkaniowych, to wciąż mogą oni gromadzić kapitał za pośrednictwem tego instrumentu. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami dotyczy to tych osób, które zdecydowały się na założenie książeczki przed dniem 24.10.1990.

Takie rozwiązanie ma za zadanie zrekompensować straty poniesione w czasie hiperinflacji z lat dziewięćdziesiątych.

Co w przypadku zniszczenia lub zagubienia książeczki mieszkaniowej?

Jak już wiesz, książeczka mieszkaniowa PKO na zakup mieszkania, jego remont itp. to rozwiązanie, które — delikatnie rzecz ujmując — jest dość leciwe. W takim wypadku nie powinno nikogo dziwić, że stare książeczki oszczędnościowe mogły na przestrzeni lat zagubić się lub zniszczyć. Na szczęście, nie oznacza to jeszcze, że prawo do zgromadzonych środków wówczas przepada.

Aby uzyskać nowy dokument, należy zgłosić się do oddziału banku, w którym prowadzony jest rachunek oszczędnościowy. Po kilku-kilkunastu dniach od zgłoszenia powinniśmy uzyskać nowy egzemplarz książeczki mieszkaniowej. Wydanie nowego egzemplarza wiąże się z opłatą (wynosi ona 30 zł).

FAQ o książeczkach mieszkaniowych

Jak skorzystać z książeczki mieszkaniowej?

Likwidacja książeczki mieszkaniowej pozwala na pokrycie części lub całości takich wydatków jak np. prace termomodernizacyjne w domu czy zakup ułamkowej części mieszkania stanowiącego odrębną własność (lub jego całości).

Co robić w przypadku zgubionej książeczki mieszkaniowej?

Zagubione książeczki mieszkaniowe to nic dziwnego, jeśli weźmie się pod uwagę, ile lat liczy sobie to rozwiązanie. Aby uzyskać nowy egzemplarz dokumentu, należy zgłosić się do oddziału banku, który wydał wcześniej książeczkę mieszkaniową.

Ile jest warta książeczka mieszkaniowa?

Odpowiedź jest prosta: to zależy. Wartość książeczki mieszkaniowej ustala się m.in. w oparciu o średnią cenę metra kwadratowego w budownictwie. Według ustaleń GUS średnia wysokość premii gwarancyjnej to ok. 9-12 tys. PLN.

Gdzie mogę zlikwidować książeczkę mieszkaniową?

Likwidacja książeczki mieszkaniowej powinna być dokonana w oddziale, który wydał ten dokument. Środki uzyskane w ten sposób mogą zostać wykorzystane w celach ustawowych, w tym np. na zakup mieszkania lub domu.

Polecamy: Konto mieszkaniowe – drugi filar programu Pierwsze Mieszkanie

Źródło:

1. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19960050032