Wyłudzenie kredytu — co robić? Jak zgłosić wyłudzenie kredytu? Jak chronić się przed zaciągnięciem kredytu na nasze dane? Podpowiadamy!
Kluczowe informacje
- Aby uchronić się przed wyłudzeniem kredytu na bieżąco monitoruj swoją historię kredytową, m.in. poprzez generowanie raportów BIK oraz włączenie usługi Alerty BIK;
- Warto również zastrzec swój PESEL w mObywatel, dzięki czemu osoba postronna nie wykorzysta Twoich danych do zaciągnięcia zobowiązania;
- Pamiętaj też, by przed złożeniem wniosku w mało znanej instytucji finansowej, sprawdzić jej wiarygodność, zaglądając do KNF, CEiDG oraz sprawdzając jej licencje, wymagane zgody, dane do kontaktu i opinie dotychczasowych klientów.
Co to jest wyłudzenie kredytu?
Wyłudzenie kredytu polega na podaniu nieprawdziwych lub skradzionych danych w celu uzyskania pożyczki w banku, lub podobnej instytucji. Może przybrać trzy formy:
- Wyłudzenie danych osobowych. Na przykład wyłudzenie kredytu przez telefon czy fałszywe ogłoszenie o pracę, w której zostaniesz poproszony o przesłanie zdjęcia dowodu osobistego.
- Kradzież danych do logowania w banku. Przykładem mogą być fałszywe linki (np. SMS-y o rzekomej niedopłacie za paczkę itp.), które po kliknięciu przenoszą Cię na fałszywą stronę logowania banku. Oszuści w ten sposób uzyskują Twój login i hasło do bankowości. Potem nic nie stoi na przeszkodzie, by mogli się zalogować, złożyć wniosek o kredyt i po jego przyznaniu natychmiast przelać czy wypłacić pieniądze.
- Wyłudzenie kredytu przez podanie nieprawdziwych danych. Tak moi drodzy, można wyłudzić kredyt na siebie samego. Najczęściej klienci podają nieprawdziwe dane (np. dotyczące zarobków czy sytuacji materialnej). Co poniektórzy posuwają się nawet do fałszowania dokumentów. O ile w pierwszym przypadku bank najczęściej nie wszczyna postępowania, o tyle przy fałszywych dokumentach zostanie to zgłoszone do prokuratury i wszystko skończy się w sądzie. Sama byłam świadkiem w dwóch takich sprawach.
Jak się chronić przed wyłudzeniem kredytu?
Alerty BIK
Są to powiadomienia o tym, że ktoś próbuje złożyć na Twoje dane wniosek o pożyczkę lub podpisać umowę np. na abonament telefoniczny. Otrzymujesz je w formie SMS-ów. Najtańszy pakiet kosztuje 42 zł na rok i zawiera nielimitowane alerty BIK. Nieco droższy zestaw kosztuje 139 zł rocznie i oprócz alertów masz możliwość pobrania 6 raportów BIK w ciągu roku. Dzięki raportom sprawdzisz stan swojego zadłużenia i zweryfikujesz, czy nikt nie wziął kredytu na Twoje dane.
Raport BIK można kupić także bez pakietu, ale jest to mało opłacalne: koszt jednego to 54 zł.
Zastrzeżenie kredytowe
Kolejna usługa oferowana przez Biuro Informacji Kredytowej. Aby z niej skorzystać, musisz mieć włączone Alerty BIK. Wtedy po zalogowaniu do panelu użytkownika w BIK jednym kliknięciem włączasz opcję zastrzeżenia kredytowego. Instytucje, które współpracują z tym systemem, otrzymają informację, że nie chcesz zaciągać żadnej pożyczki na swoje dane. I w takim przypadku instytucja współpracująca nie udzieli zobowiązania kredytowego. Jeśli zmienisz zdanie, wystarczy wyłączyć zastrzeżenie kredytowe.
Brzmi fajnie, jednak w praktyce system zastrzeżenia kredytowego niestety jest bardzo ograniczony: niewiele instytucji do niego należy, a szkoda. Ze zwykłych banków tylko ING oraz Citibank, oprócz nich Pekao Bank Hipoteczny, Provident, kilka SKOK-ów i małych instytucji.
Podsumowując: jeśli oszust zechce zaciągnąć kredyt gotówkowy na Twoje dane, dajmy na to w Millennium, to pomimo aktywnego zastrzeżenia kredytowego i tak będzie miał taką możliwość.
Zastrzeżenie PESEL-u w aplikacji mObywatel
Jest to nowa usługa, dostępna w aplikacji mObywatel 2.0 od 1 czerwca 2024 r. Od tej daty wszystkie instytucje finansowe w Polsce mają obowiązek przed podpisaniem umowy o kredyt sprawdzić, czy Twój numer PESEL nie jest zastrzeżony.
Jak zastrzec PESEL w mObywatel?
- Ściągnij na telefon aplikację mObywatel 2.0.
- Zaloguj się do niej.
- Na ekranie głównym wybierz opcję Zastrzeż PESEL.
- Ustawiasz suwak na opcji Zastrzeż PESEL.
- W każdej chwili możesz zalogować się ponownie i w ten sam sposób cofnąć zawieszenie swojego numeru. Na rządowej stronie znajdziemy informację, że zastrzeżenia i cofnięcia działają w czasie rzeczywistym. Cóż, czas pokaże :)
Czy zastrzeżenie PESEL-u spowoduje, że nie można korzystać z bankowości?
Postanowiłam sprawdzić, jak wygląda sytuacja w realu. Zapytałam pracownika ING, czy po zastrzeżeniu mogę nadal normalnie korzystać ze swojego konta.
Otrzymałam odpowiedź, że Bank ING weryfikuje zastrzeżenie PESEL w momencie otwierania konta, wnioskowania o kredyt lub przy wypłacie gotówki w kasie banku powyżej kwoty, która stanowi równowartość trzykrotności minimalnego wynagrodzenia. Nawet z zastrzeżonym PESEL-em nadal mogę korzystać z bankowości i aplikacji, wykonywać przelewy, płacić kartą i wypłacać gotówkę z bankomatów.
Pytam w kolejnym banku, tym razem w mBanku. W tej instytucji z zastrzeżonym PESEL-em nie otworzę nowego konta i konta oszczędnościowego (ani w bankowości, ani w oddziale), nie wypłacę w kasie banku kwoty powyżej 3-krotności minimalnego wynagrodzenia i oczywiście nie wezmę kredytu.
Czas na Bank Millennium.
W tym banku z zastrzeżonym nr PESEL nie założę konta osobistego, oszczędnościowego i walutowego, oraz konta dla dziecka. Nie wypłacę z kasy banku większej kwoty niż trzykrotność minimalnego wynagrodzenia. Nie zaciągnę kredytu i nie zarejestruję się w usłudze płatności odroczonych BLIK Płacę Później. Również nie złożę wniosku o wakacje kredytowe lub zmianę dnia spłaty kredytu oraz nie złożę wniosku o zwiększenie zadłużenia na istniejących już produktach (np. gdybym chciała podnieść limit na wydanej już karcie kredytowej).
Zastrzeżenie dokumentu tożsamości
Jeśli utraciłeś swój dokument lub masz jakiekolwiek podejrzenie, że jego dane mogły wpaść w niepowołane ręce, lepiej na wszelki wypadek go zastrzec. Zrobisz to albo w swoim banku, w którym masz konto osobiste, albo w jednym z banków, które przyjmują zastrzeżenia od wszystkich, nieważne czy ktoś jest ich klientem, czy nie. Pełną listę takich instytucji znajdziesz na stronie www.dokumentyzastrzezone.pl. Z najpopularniejszych i najłatwiej dostępnych banków wymienię tutaj PKO BP, BNP Paribas, Santander Bank Polska oraz Credit Agricole.
Jeśli masz konto na stronie BIK, możesz zastrzec dokument tożsamości także tam. W panelu klienta Biura Informacji Kredytowej istnieje możliwość dodania dwóch dokumentów, dowodu oraz paszportu. Potem wystarczy, że zalogujesz się i jednym kliknięciem zastrzeżesz utracony dokument. Informacja z BIK trafia w kilka minut do wszystkich banków w Polsce, Poczty Polskiej oraz operatorów telefonii komórkowej.
Zgłoszenie na policję
W przypadku czy to utraty dokumentu tożsamości, czy podejrzenia wyłudzenia danych zawsze warto zgłosić sprawę na policję. Być może niewiele zrobią, ale w razie „W” masz dla banku podkładkę, że sprawa była zgłaszana.
Zwykła ostrożność
Trzeba zawsze mieć z tyłu głowy, że w każdym momencie możemy paść ofiarą oszustwa. Zatem nie wchodzimy na podejrzane strony, nie podajemy nigdzie naszych pełnych danych, uważamy podczas rozmów telefonicznych z osobami, podającymi się za pracowników banków (tutaj więcej o fałszywych telefonach z banku), nie klikamy w żadne linki z maili czy SMS-ów (to może być spoofing). Absolutnie nie wysyłasz nikomu żadnych zdjęć czy skanów dowodu osobistego (nie dotyczy to systemów banków, te są dobrze zabezpieczone).
Jak udowodnić wyłudzenie pieniędzy i odzyskać środki?Wyłudzenie kredytu a spłata
Podstawowe pytanie, jakie pewnie nurtuje każdego, brzmi: czy muszę spłacać kredyt, który oszust zaciągnął na moje dane?
No cóż, wygląda to tak, że raczej nie obędzie się bez sprawy w sądzie. I niestety to po Twojej stronie będzie istniała konieczność udowodnienia, że to nie Ty wziąłeś kredyt lub pożyczkę.
W momencie zgłoszenia wyłudzenia kredytu do banku powinien on zawiesić wszelkie działania windykacyjne oraz powstrzymać się od naliczania odsetek i innych opłat.
Jeśli sprawa w sądzie przebiegnie pomyślnie, kredytodawca musi unieważnić Ci kredyt. Teoretycznie w kolejnym kroku powinien dochodzić należności od oszusta, ale najpierw trzeba go jeszcze znaleźć. Jednak Ciebie ten etap już nie interesuje.
Po pomyślnym wyroku pamiętaj o tym, by zgłosić sprawę także do BIK czy biura informacji gospodarczej, w którym został dokonany wpis o niesłusznym zobowiązaniu. Musi zostać usunięty, tak, abyś nie miał problemów w przyszłości, jeśli zechcesz zaciągnąć zobowiązanie.
Kiedy bank zgłasza wyłudzenie kredytu?
Magda Kopiczko, ekspertka Czerwonej SkarbonkiBank zgłasza wyłudzenie kredytu w momencie, gdy stwierdzi, że podane przez klienta dane są nieprawdziwe lub zostały dostarczone sfałszowane dokumenty. Raczej rzadko się zdarza podrabianie dokumentów tożsamości, dużo częściej niesforny klient próbuje przedstawić przerobione dokumenty finansowe, np. zaświadczenie o zarobkach czy wyciągi z konta bankowego. Ostrzegam przed tego typu praktykami: odmowa udzielenia kredytu to naprawdę najmniejszy problem. Za fałszowanie dokumentów można trafić nawet do więzienia. Tak samo powinien zareagować bank w przypadku, gdy wykryje, że ktoś podszywa się pod inną osobę i próbuje wyłudzić kredyt.
Jak sprawdzić, czy ktoś wykorzystał mój PESEL?
Najbardziej pomocna w tym przypadku okaże się aplikacja mObywatel 2.0, w której zastrzegasz i cofasz zawieszenie swojego numeru PESEL. W aplikacji zyskujesz także podgląd na to, kto i kiedy sprawdzał Twój PESEL.
Do tego raz na jakiś czas warto pobrać pełny raport z Biura Informacji Kredytowej (chyba że masz już wykupione alerty BIK). Sprawdzisz w nim, czy aby na pewno nikt nie zaciągnął zobowiązania na Twoje dane.
Czy warto mieć alerty BIK?
Moim zdaniem warto. Usługa ta nie jest droga, a może uratować Ci skórę i uchronić przed wyłudzeniem kredytu na Twoje dane. Osobiście znam przypadki, kiedy klient banku zareagował we właściwym momencie i szybko uniemożliwił zaciągnięcie kredytu na swoje dane właśnie dzięki alertom BIK.
Gdzie zgłosić oszustwa internetowe? PoradnikCo zrobić, gdy ktoś weźmie kredyt na Twoje dane?
Jeśli pomimo wszelkich zastosowanych środków ostrożności ktoś wyłudził kredyt na Twoje dane, nie czekaj i zacznij działać natychmiast.
- Po pierwsze, udaj się na policję lub do prokuratury. Złóż zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa. Przy okazji, jeśli jest taka potrzeba, zgłoś utratę dokumentu tożsamości, o ile nie zrobiłeś tego wcześniej.
- Jeśli utraciłeś dowód osobisty, niezbędne będzie bezzwłoczne zastrzeżenie w swoim banku lub jednym z tych, które dokonują zastrzeżenia dla wszystkich osób. Opcjonalnie możesz to zrobić na koncie klienta w BIK.
- W przypadku gdy wyłudzenie kredytu nastąpiło w wyniku kradzieży danych do logowania do bankowości, nie czekaj — łap za telefon, dzwoń do banku i blokuj bankowość.
- Udaj się do banku lub instytucji, która udzieliła kredytu na Twoje dane i zgłoś reklamację. Nie zapomnij zabrać ze sobą potwierdzenia złożenia zawiadomienia na policji lub w prokuraturze.
- O tym, że ktoś wziął kredyt czy inne zobowiązanie w jednej z firm pożyczkowych dowiadujemy się najczęściej w momencie, gdy zaczyna kontaktować się z nami windykacja. Oznacza to, że niespłacany dług został przekazany firmie windykacyjnej lub trafił już do komornika. W takim przypadku należy kontaktować się także z nimi, by wstrzymali bieg windykacji do momentu wyjaśnienia sprawy. Jeśli komornik nie odpuszcza, udaj się do sądu rejonowego i złóż na niego zażalenie.
- Jeśli bank czy windykacja nie uznają Twojej reklamacji, konieczne będzie założenie sprawy cywilnej w sądzie. Możesz zrobić to samodzielnie lub skorzystać z pomocy wyspecjalizowanej kancelarii adwokackiej.
O tym, co zrobić, gdy ktoś wyłudzi kredyt na nasze dane, bardzo obszernie opowiada Stanisław, założyciel Czerwonej Skarbonki w tym wideo.
Pytania czytelników
Po jakim czasie przedawnia się wyłudzenie kredytu?
Co grozi za wyłudzenie kredytu?
Czy można wziąć kredyt na PESEL i numer dowodu?
Tatiana
22.09.2023, 13:05
Dzień dobry. Jak chronić się od chwilówki/parabanki, kiedy skradziona twoja tożsamość?
Redakcja Czerwona-Skarbonka
11.06.2024, 13:08
Pani Tatiano w takim przypadku warto zgłosić sprawę na policję i skierować ją do sądu. Tutaj przede wszystkim to w Pani gestii będzie udowodnienie, że dokonano przestępstwa w postaci kradzieży Pani danych (a zgłoszenie na policję jest jednym z mocnych dowodów). Można również zgłosić kradzież tożsamości do Urzędu Ochrony Danych Osobowych, który oferuje pomoc w tego typu sprawach.
Prewencyjnie zalecamy zastrzec PESEL w aplikacji mObywatel. Od 1 czerwca 2024 r. wszystkie instytucje bez wyjątku, w tym firmy pożyczkowe muszą weryfikować, czy dane klienta zostały zastrzeżone. Jeśli tak, to żadna z nich nie ma prawa udzielić kredytu na zastrzeżony PESEL.