Ile kosztowały nas wybory prezydenckie 2025?

Bez zgadywania każdy ankietowany powie, że dużo. A większość doda, że zdecydowanie za dużo. Wybory w 2025 r. kosztowały polskich podatników (wszak państwo nie ma własnych pieniędzy, tylko te pochodzące od niedobrowolnych danin z naszych kieszeni) około 550 milionów złotych. A dokładniej, zakładany maksymalny koszt wyborów prezydenckich 2025 to około 552 612 000 zł. Kwota ta obejmuje wszystkie możliwe zadania i była oszacowana w maksymalnych wysokościach, co oznacza, że rzeczywiście poniesione koszty będą zapewne nieco niższe. 

Czy to faktycznie tak dużo? Dla mnie osobiście: sporo. Gdybym miała taką kwotę do dyspozycji ułożyłabym sobie życie na nowo, najpewniej jak najdalej od naszego kraju. Ale już w zestawieniu z zarobkami np. Roberta Lewandowskiego kwota ta przestaje robić wrażenie. Samo wynagrodzenie Roberta z FC Barcelony to 33 mln euro brutto rocznie, co daje nam kwotę około 140 mln zł. 

Za 550 mln zł można zbudować nowoczesny szpital wojewódzki lub kilka mniejszych czy zmodernizować około 100 km drogi ekspresowej. Możemy śmiało przyjąć, że kwota ta stanowi roczny budżet średniego miasta w Polsce. Jednak czy jest to dużo w skali państwa? No właśnie nie. 

Popatrzmy na liczby, one nie kłamią. 

• Zaplanowane w budżecie państwa wydatki na 2025 r. to 921,6 miliarda złotych.
• Koszt wyborów prezydenckich to 550 milionów złotych. 
• Wydatki na wybory stanowią jedynie około 0,06% całkowitych wydatków budżetowych zaplanowanych na ten rok.

Wybory prezydenckie 2025 w liczbach

Na początek trochę liczb, które przydadzą się nam w dalszym rozważaniu na temat, ile kosztowały nas wybory prezydenckie 2025. 

• Liczba wyborców uprawnionych do głosowania w I turze: 29 252 340 ¹
• Frekwencja wyborcza w I turze: 67,31%
• Liczba wyborców uprawnionych do głosowania w II turze: 29 363 722 ²
• Frekwencja wyborcza w II turze: 71,63%
• Liczba okręgowych komisji wyborczych: 49
• Liczba obwodowych komisji wyborczych: 29 815
• Liczba obwodów odrębnych, czyli obwody wyborcze w szpitalach, domach pomocy społecznej, aresztach śledczych, zakładach karnych: 1 812
• Liczba komisji wyborczych za granicą: 511
• Liczba członków okręgowych komisji wyborczych: 308 ³
• Liczba członków obwodowych komisji wyborczych: 266 658 ⁴
• Przewodniczący: 32 143
• Zastępcy: 32 142
• Członkowie: 202 373

Całkowity koszt organizacji wyborów prezydenckich 2025

Na całkowity koszt organizacji wyborów prezydenckich składa się wiele elementów. Niektóre z nich można oszacować, inne — niezbyt, o ile gdzieś w mediach nie zostały podane konkretne kwoty. Zgodnie z art. 124 § 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 – Kodeks wyborczy ⁵, szef Krajowego Biura Wyborczego jest zobowiązany do podania informacji o wydatkach poniesionych na wybory do publicznej wiadomości w terminie do 5 miesięcy od dnia ich przeprowadzenia. Czyli konkretną kwotę poznamy pewnie pod koniec roku 2025. Na tę chwilę wiadomo tylko, że zakładany budżet maksymalny na organizację wyborów prezydenckich 2025 wyniósł 552 612 000 zł.

Jakie są wydatki związane z organizacją wyborów prezydenckich:

1. Obsługa komisji wyborczych: zryczałtowane wynagrodzenie, szkolenia i materiały edukacyjne, diety i zwroty kosztów podróży.
2. Druk i dystrybucja materiałów wyborczych: kart do głosowania, obwieszczeń i plakatów wyborczych, instrukcji dla komisji, list wyborców.
3. Organizacja lokali wyborczych: wynajem lokali wyborczych, ich dostosowanie (meble, oświetlenie, kabiny) i oznakowanie, zakup urn.
4. Obsługa informatyczna i techniczna: systemy do liczenia głosów i przesyłania danych, sprzęt komputerowy, drukarki, zabezpieczenia, wsparcie techniczne i informatyczne dla komisji.
5. Edukacja i kampanie informacyjne: kampanie informujące o dacie i zasadach głosowania, materiały promujące udział w wyborach, tłumaczenia dla mniejszości narodowych i osób z niepełnosprawnościami.
6. Koszty administracyjne PKW i Krajowego Biura Wyborczego: obsługa prawna i organizacyjna procesu wyborczego, nadzór nad przestrzeganiem przepisów.
7. Zagraniczne obwody głosowania: koszty przeprowadzenia wyborów za granicą.
8. Koszty ochrony: obecność policji przy lokalach wyborczych (jeśli zachodzi taka potrzeba), zabezpieczenie transportu kart wyborczych, ochrona systemów informatycznych.

Ponieważ nie ma dokładnych danych o tym, ile państwo (my) wydało na poszczególne działania, przeanalizujemy teraz tylko te koszty, które możemy w pewnym stopniu oszacować.

Koszty wynagrodzenia członków komisji wyborczych — ponad 250 mln zł

Zastanawiasz się, czy praca w komisji wyborczej popłaca? Nie jest tak źle. W 2025 r. zwiększono poziom wynagrodzenia, a chętnych nie brakowało. Oto jak przedstawiały się zarobki poszczególnych członków komisji w I i II turze wyborów.

Koszty wynagrodzenia członków komisji wyborczych 2025 w I turze wyborów:

• Okręgowe i rejonowe komisje wyborcze: 1000 zł
• Przewodniczący komisji obwodowej: 700 zł.
• Zastępca przewodniczącego komisji obwodowej: 600 zł.
• Członek komisji obwodowej: 500 zł.

Koszty wynagrodzenia członków komisji wyborczych 2025 w II turze wyborów:

• Okręgowe i rejonowe komisje wyborcze: 750 zł
• Przewodniczący komisji obwodowej: 525 zł.
• Zastępca przewodniczącego komisji obwodowej: 450 zł.
• Członek komisji obwodowej: 375 zł.

Jest to jedynie wynagrodzenie zasadnicze. Członkom komisji wyborczych dodatkowo przysługiwało prawo do zwrotu kosztów przejazdu oraz noclegów. Niestety trudno jest je oszacować, ponieważ dopiero następuje ich rozliczenie. Na pewno było to dodatkowe kilka milionów złotych, jeśli nie więcej. Wiecie, jak to jest: skoro można korzystać z takich dodatków to każdy korzysta, szczególnie że to „za państwowe”.

Dobrze, a teraz policzmy sobie, ile wydaliśmy na wypłatę samego zryczałtowanego wynagrodzenia dla członków komisji wyborczych:

Tura	Obwodowe komisje	Okręgowe komisje	Suma
I	142 971 800 zł	308 000 zł	143 279 800 zł
II	107 228 850 zł	231 000 zł	107 459 850 zł
Razem			250 739 650 zł

Około 250 mln zł, czyli niemal połowa kosztów wyborów prezydenckich 2025 poszła na zryczałtowane wynagrodzenia członków komisji. Jeśli dorzucimy do tego wydatki na noclegi i diety to wyjdzie tego jeszcze więcej.

Koszty związane z organizacją głosowania za granicą — zakładamy około 25 mln zł

Dla naszych wyliczeń możemy przyjąć kwotę 24 340 000 zł, o której wspominała podsekretarz stanu w MSZ Henryka Mościcka-Dendys ⁶. Znając życie, pewnie wyszło więcej, szczególnie że ostatecznie zagranicznych komisji wyborczych było 511, a nie 504, tak jak pierwotnie zakładano, więc moim zdaniem zaokrąglenie tej kwoty do 25 mln jest jak najbardziej zasadne. 

Pozostałe koszty

Na razie nie wiemy, jak rozkładają się pozostałe wydatki na organizację wyborów. Znany jest tylko orientacyjny koszt druku kart do głosowania — ponad 6 mln zł. ⁷

Koszty na jednego wyborcę – przeliczenie i interpretacja

Policzmy teraz, ile kosztowały nas wybory prezydenckie w przeliczeniu na 1 osobę uprawnioną do głosowania.

• Koszt całkowity: przyjmujemy 550 mln zł. 
• Liczba wyborców uprawnionych do głosowania: przyjmujemy liczbę z II tury, czyli 29 363 722.

Z tego wynika, że koszt wyborów prezydenckich w przeliczeniu na jedną osobę uprawnioną do głosowania wyniósł około 19 zł. Nie ma co owijać w bawełnę, za 19 zł życia sobie nie ułożysz i taki koszt jesteśmy w stanie zaakceptować bez szmerania.

A teraz sprawdźmy, czy opłacalne jest przeprowadzanie wyborów poza granicami państwa. A dokładniej, ile „kosztował” jeden oddany za granicą głos. 

I tura: 

• Osoby uprawnione do oddania głosu: 524 204.
• Frekwencja: 89,21%.

II tura:

• Osoby uprawnione: 721 608.
• Frekwencja: 84,26%. ⁸

Uśrednijmy wynik. Przyjmujemy, że osób uprawnionych do głosowania było 623 000. Jako kwotę wyjściową kosztu organizacji wyborów za granicą przyjmiemy 25 mln zł. 

Wynik: koszt wyborów prezydenckich za granicą w przeliczeniu na jedną osobę uprawnioną wyniósł około 40 zł. Dwa razy więcej niż w Polsce. 

Porównanie kosztów wyborów prezydenckich 2025 z poprzednimi

Tegoroczne wybory były rekordowo drogie. Ale czy tak nie jest zawsze? Czy co pięć lat nie mamy nowego rekordu? Przecież ceny wszystkiego ciągle się zmieniają, co jest szczególnie widoczne od czasów pandemii i niekontrolowanego wzrostu cen i inflacji. Gdyby tegoroczne wybory kosztowały mniej niż poprzednie, byłabym niebotycznie zdumiona. 

Historia pokazuje, że nie zawsze tak było. w 2010 roku udało się zejść z wydatkami poniżej kwoty wydanej 5 lat wcześniej. 

2005	~111.4 mln zł	–
2010	~106 mln zł	-3,95% ↓
2015	~147 mln zł	+37,38% ↑
2020	~304.5 mln zł dodatkowo koszty wyborów kopertowych. Szacuje się, że wybory, które się nie odbyły, kosztowały polskiego podatnika około 70 mln zł.	+154,76% ↑↑
2025	~550 mln zł	+46,86% ↑

Po przeanalizowaniu 20 ostatnich lat widzimy, że pomimo że w tym roku wydaliśmy na wybory najwięcej w historii, to i tak rok 2020 był pod względem wzrostu kosztów znacznie gorszy. Przyczyna: sławetne wybory kopertowe, które się nie odbyły, ale za które zapłaciliśmy bardzo słono.

Finansowanie kampanii wyborczych — kto wydał najwięcej?

Koszty wyborów prezydenckich możemy podzielić na koszty związane z samymi wyborami, czyli finansowane z budżetu państwa (przez nas, podatników), oraz koszty kampanii wyborczych (też w większości finansowane przez nas, ale tym razem dobrowolnie). Te drugie ponoszą komitety wyborcze poszczególnych kandydatów na prezydenta. 

Dokładne dane o tym, ile wydał każdy kandydat na prezydenta poznamy dopiero za jakiś czas. Komitety wyborcze muszą złożyć sprawozdania finansowe w ciągu trzech miesięcy od dnia wyborów, więc jeszcze chwilę na nie poczekamy. 

Ile komitet wyborczy może wydać na kampanię i skąd może brać na to pieniądze?

Limit wydatków na kampanię wyborczą

Przepisy dość precyzyjnie określają maksymalny limit wydatków na kampanię wyborczą dla jednego kandydata na prezydenta. Podstawą jest art. 327 §1 Kodeksu wyborczego. W wyborach 2025 maksymalny limit wydatków w przeliczeniu na jednego wyborcę to 85 groszy. Kwotę tę należy następnie przemnożyć przez liczbę  wyborców ujętych w Centralnym Rejestrze Wyborców.

Policzmy. W komunikacie PWK ⁹ mamy liczbę wyborców na dzień 31.12.2024 r. wynoszącą 28 945 200 osób. Mnożymy to razy 0,85 zł i otrzymujemy maksymalny limit 24 603 420 zł.

Dozwolone źródła finansowania kampanii wyborczej

Głośnym echem odbiło się po Polsce domniemane tegoroczne finansowanie kampanii Trzaskowskiego z zagranicznych źródeł. Jest to oczywiście działanie zabronione. Przepisy prawa określają precyzyjnie, skąd mogą pochodzić środki na finansowanie kampanii wyborczych. ¹⁰

• Z funduszy własnych komitetów wyborczych.
• Funduszy wyborczych partii politycznych.
• Wpłat od obywateli Polski, którzy mają stałe miejsce zamieszkania na terenie PL. W tym roku limit wpłat na jedną osobę wyniósł 69 990,00 zł.
• Z kredytów bankowych. 
• Z nieodpłatnych świadczeń osób fizycznych, które sprowadzają się do rozklejania plakatów i ulotek, pomocy w pracach biurowych, nieodpłatnego udostępniania pojazdów, urządzeń i miejsc (np. płoty, balkony) w celach wyborczych.

Niedozwolone jest finansowanie kampanii przez firmy, instytucje publiczne, osoby fizyczne innego obywatelstwa czy nawet obywateli Polski, którzy na stałe mieszkają poza granicami naszego kraju. 

Ile kandydaci na prezydenta wydali na kampanię wyborczą w 2025?

Jak już mówiłam wcześniej, konkretne liczby poznamy za jakiś czas. Na chwilę obecną docierają do społeczeństwa częściowe wzmianki na temat wydanych kwot.

Wiemy, co nieco o ogólnym koszcie kampanii Nawrockiego: „Dzięki wpłatom od obywateli udało się zebrać ponad 23 mln zł na kampanię prezydencką Karola Nawrockiego” – szef sztabu Paweł Szefernaker. Czyli obecny prezydent-elekt zbliżył się znacząco do wyznaczonej górnej granicy limitu. Podejrzewam, że komitet Rafała Trzaskowskiego wydał podobną kwotę. W końcu II tura to była walka o dosłownie każdy głos, więc nikt na kampanii nie oszczędzał.

Podsumowując: dwóch najpoważniejszych kandydatów wydało na kampanię zapewne około 44-48 mln zł.  

Wpłaty od obywateli — ile ludzie przekazali swoim kandydatom?

Dzięki przepisom możemy przyjrzeć się dokładnie niektórym wpłatom od osób indywidualnych. Każdy komitet jest zobowiązany do przygotowania raportu, w którym znajdują się wyszczególnione wpłaty powyżej kwoty minimalnego wynagrodzenia. Nie ma wymogu raportowania mniejszych kwot, dlatego to, co tu widzimy, to tylko część środków, jakie otrzymali kandydaci od swoich wyborców. 

I tak:

Karol Nawrocki: otrzymał 1539 wpłat przekraczających minimalną krajową. Ich suma wyniosła 10 242 325,08 zł. ¹¹

Rafał Trzaskowski: wg raportu łączna kwota wpłat przekraczających minimalne wynagrodzenie wyniosła 8 496 935,80 zł. Kandydat otrzymał 427 takich wpłat. ¹²

Sławomir Mentzen: 78 wpłat przekraczających minimalną krajową na łączną kwotę 960 348,28 zł. ¹³ Tutaj dziękuję przy okazji komitetowi Sławomira za udostępnienie raportu w prostej formie, która pozwala szybko zsumować kwoty (czego o innych kandydatach powiedzieć nie mogę).

Grzegorz Braun: 76 wpłat na kwotę 726 735,42 zł. ¹⁴

Szymon Hołownia: 30 wpłat o łącznej wartości 206 240 zł. ¹⁵

Adrian Zandberg: 14 wpłat na kwotę 224 000 zł. ¹⁶

Magdalena Biejat: 4 wpłaty na 45 000 zł. ¹⁷

Krzysztof Stanowski: listy wpłat nie znalazłam.

Joanna Senyszyn: 3 wpłaty na 65 000 zł. ¹⁸

Marek Jakubiak: listy nie znalazłam.

Artur Bartoszewicz: listy nie znalazłam.

Maciej Maciak: 2 wpłaty na sumę 15 000 zł. ¹⁹

Marek Woch: raportu nie znalazłam.

Czy na podstawie raportów o większych wpłatach można oszacować, jaką część całego budżetu one stanowią?

 W przypadku dwóch największych kandydatów może i tak. Szacuję, że stanowią one około 30-40% całkowitego budżetu danego komitetu. 

Ale w przypadku pozostałych kandydatów sprawa wygląda już inaczej. Weźmy Magdalenę Biejat, która do 17 kwietnia 2025 r. otrzymała 221 wpłat na łączną kwotę 62 816,56 zł, a wpłaty powyżej minimalnej krajowej były tylko dwie, na łączną kwotę 15 000 zł. ²⁰ Oznacza to, że większe wpłaty stanowiły niecałe 24%. Jak czytamy w Money, w przypadku kandydatki Biejat bardzo dużą część budżetu stanowiły środki z budżetu kampanijnego, wygospodarowanego przez partie, które ją popierały. Jak dużą? Tego nie wiemy. Bardzo dużo dla każdego oznacza coś innego. Gdybym miała strzelać, to dla mnie stanowiłoby to od 70 do 80% całkowitych kosztów kampanii. 

Interesujący jest koszt kampanii Sławomira Mentzena. Pytany o to na antenie radia ZET nie chciał przedstawić żadnej konkretnej kwoty. ²¹ Zapewne miał w tym jakiś cel, aczkolwiek ja go nie odnajduję, skoro i tak za kilka miesięcy jego komitet będzie musiał podać do publicznej wiadomości konkretne kwoty. Może nie chciał, żeby media rozpisywały się o tym, że wydał tak dużo i skąd wziął na to pieniądze? Nie mi oceniać. 

Analiza kampanii wyborczych

Wydatki na reklamy w mediach społecznościowych 

Przeanalizujmy teraz co nieco wydatki poszczególnych kandydatów na reklamy na platformach Meta (Facebook i Instagram) oraz Alphabet (Google, Youtube, Discover) poniesione w okresie od 15 stycznia do 5 maja 2025 r. Poniższe dane pochodzą z raportu Fundacji Batorego „Nadzieja w niezdecydowanych. Obraz kampanii prezydenckiej w mediach społecznościowych”. ²²

Kandydat	Liczba reklam	Uśredniona suma wydatków na reklamy	Uśredniona suma wyświetleń reklamy	Liczba uzyskanych głosów w I turze	Teoretyczny koszt pozyskania 1 głosu
K. Nawrocki	1822	1177289 zł	95588424	5790804	0,20 zł
R. Trzaskowski	415	913423 zł	235201416	6147797	0,15 zł
S. Mentzen	272	71964 zł	10348864	2902448	0,02 zł
G. Braun	174	83415 zł	24665440	1242917	0,07 zł
S. Hołownia	599	307277 zł	67408706	978901	0,31 zł
M. Biejat	377	301107 zł	47758383	829361	0,36 zł
A. Zandberg	696	103567 zł	12936692	952832	0,11 zł

Źródło danych: Fundacja Batorego, raport „Nadzieja w niezdecydowanych. Obraz kampanii prezydenckiej w mediach społecznościowych.”

W ostatniej kolumnie tabeli znajdziesz obliczony przeze mnie teoretyczny koszt pozyskania 1 głosu. Dlaczego teoretyczny? Ponieważ:

• Zestawiliśmy tu tylko średnie wydatki na kampanie wyborcze prowadzone na platformach Meta i Alphabet.
• Nie wiemy, ile osób zdecydowało się głosować na danego kandydata po wyświetleniu np. reklamy na FB. Z całą pewnością mogę stwierdzić, że to tylko jedno z wielu źródeł pozyskiwania wyborców. Do tego dochodzą materiały w mediach, TV, radiu, prasie, banery wyborcze, spotkania z wyborcami. Ponadto dodam, że samo wyświetlenie reklamy nic nam nie mówi: ja sama oglądałam reklamy wielu kandydatów chcąc sprawdzić, jaką kiełbasą wyborczą chcą nas nakarmić.

Dzięki temu zestawieniu wydatków widzimy mniej więcej, ile poszczególni kandydaci wydawali na reklamy na w.w. platformach. Najwięcej wydał Karol Nawrocki, ale jego reklamy miały niską oglądalność — a przynajmniej w porównaniu do Rafała Trzaskowskiego, który nie dość, że wydał mniej, to na dodatek uzyskał ponad 2 razy więcej wyświetleń. 

Czy można na podstawie takich danych wysnuwać wnioski, tak jak zrobiła to wyborcza.biz, która pisze: “Mentzen “zapłacił za głos” 2 grosze, Biejat 36 groszy. Kto najlepiej wydał pieniądze na reklamę?” ²³ Moim zdaniem absolutnie nie. To, że Mentzen teoretycznie zapłacił najmniej za 1 głos wcale nie oznacza, że jego reklamy były tak skuteczne i wszyscy jego wyborcy postanowili na niego głosować dzięki nim. Kampania Sławomira była intensywna, objęła spotkania z wyborcami w całym kraju, zarówno w większych, jak i w małych miejscowościach. Do tego dorzućmy jakże ważny czynnik (moim zdaniem przeważający) „Ktokolwiek, byle nie PO-PIS”. Również plakaty i banery, które były widoczne niemal wszędzie (przynajmniej tak było w moim regionie) sprawiły, że wielu niezdecydowanych wyborców w ogóle zwróciło na niego uwagę i szerzej się zainteresowało tym, co ten kandydat ma do powiedzenia. Tak więc powiedzenie, że jeden głos kosztował Sławomira Mentzena 2 grosze, a Karola Nawrockiego 20 groszy w moich oczach nie jest prawdziwe. 

Podsumowanie

Na wybory prezydenckie wydaliśmy rekordowo dużo pieniędzy. Jednak w porównaniu z ogólnymi wydatkami państwa jest to tak naprawdę kropla w morzu potrzeb. Najwięcej pieniędzy poszło na wypłatę wynagrodzeń dla członków komisji. Sami kandydaci na prezydenta także nie oszczędzali. 

Ile łącznie wydali polscy podatnicy na tę kampanię, jeśli zsumujemy koszty wyborów i koszty kampanii poszczególnych kandydatów? Obstawiam, że około 600-610 mln zł. Skąd taka kwota? Wszak pieniądze na kampanie kandydatów pochodzą z naszych portfeli, zarówno te dotowane dobrowolnie, jak i pochodzące ze środków komitetów wyborczych, które dotowane są z budżetu państwa, czyli znów z naszych podatków. 

Czy dałoby się te koszty zmniejszyć? Gdyby wybory były organizowane nie przez państwo, ale przez firmę prywatną to zdecydowanie tak. Niestety, tak to już jest, że jeśli do czegoś zabiera się państwo, jest to po pierwsze wielokrotnie droższe, po drugie, jakość jest wątpliwa.