Słyszałeś o forfaitingu? Nie? Nic dziwnego. To w Polsce nadal mało popularna forma finansowania działalności firmy. A szkoda, ponieważ forfaiting ma wiele zalet.
Co to jest forfaiting?
Forfaiting to forma finansowania przedsiębiorstw polegająca na jednorazowym wykupie terminowych należności z tytułu zagranicznych transakcji handlowych. Instytucja finansowa nabywa wierzytelności (najczęściej w formie weksli) przed upływem terminu płatności i wypłaca eksporterowi 100% ich wartości pomniejszonej o prowizję.
Kluczowe cechy forfaitingu:
- Przejęcie ryzyka niewypłacalności dłużnika przez forfaitera
- Brak prawa regresu – forfaiter nie może dochodzić zwrotu od eksportera
- Dotyczy głównie transakcji międzynarodowych
- Długoterminowe finansowanie (od 1 roku do 10 lat)
Forfaiting stanowi alternatywę dla eksporterów, którzy chcą natychmiast otrzymać środki za sprzedane towary lub usługi, eliminując jednocześnie ryzyko kredytowe i walutowe.
Jak działa forfaiting?
Aby dokładnie wytłumaczyć, jak działa forfaiting, posłużę się przykładem.
Pan Jan ma spółkę eksportową Januszex i sprzedaje statki za granicę. Ostatnio dostał duże zamówienie na luksusowy katamaran od firmy Italex. Pan Jan bardzo się ucieszył, ale z drugiej strony martwi się, że tak duży kontrakt może spowodować utratę płynności w jego działalności gospodarczej w razie, gdyby Italex opóźnił się z zapłatą.
Pan Jan wymyślił więc, że zawrze umowę forfaitingu, sprzeda należność i zabezpieczy się przed wszelkim ryzykiem.
9 osób
wybrało ofertę
22 osób
wybrało ofertę
26 osób
wybrało ofertęPełny wykaz najpopularniejszych firm faktoringowych odnajdziesz w naszym zestawieniu:
Jak przebiega transakcja forfaitingu?
Proces forfaitingu składa się z 7 etapów, które zapewniają bezpieczną realizację transakcji dla wszystkich stron:
Etap 1: Zawarcie umowy handlowej
- Eksporter i importer podpisują kontrakt sprzedaży
- Ustalenie warunków płatności z odroczonym terminem
- Importer staje się dłużnikiem eksportera
Etap 2: Zamówienie usługi forfaitingu
- Eksporter zwraca się do instytucji finansowej z wnioskiem
- Przedstawienie faktury i dokumentów płatniczych
- Negocjacja warunków wykupu wierzytelności
Etap 3: Realizacja dostawy
- Dostawa towarów lub świadczenie usług zgodnie z umową
- Wystawienie dokumentów transportowych i handlowych
Etap 4: Zabezpieczenie wierzytelności
- Uzyskanie poręczenia bankowego lub awalu od banku dłużnika
- Ocena zdolności kredytowej importera przez bank
Etap 5: Przekazanie dokumentów
- Dostarczenie forfaiterowi wszystkich dokumentów zabezpieczających
- Weryfikacja kompletności i poprawności dokumentacji
Etap 6: Wypłata środków
- Forfaiter wypłaca eksporterowi 100% wartości wierzytelności
- Kwota pomniejszona o prowizję i dyskonto
Etap 7: Spłata zobowiązania
- Po upływie terminu dłużnik reguluje płatność bezpośrednio u forfaitera
- W przypadku niewypłacalności bank-poręczyciel realizuje zobowiązanie
Cały proces trwa od kilku dni do kilku tygodni, w zależności od złożoności transakcji i wymaganej dokumentacji.
Oto jak to wygląda na praktycznym przykładzie:
1. Januszex i Italex podpisują długoterminową umowę handlową. Italex staje się w tym momencie dłużnikiem Januszexu.
2. Pan Jan idzie do Banku ABC i podpisuje umowę forfaitingu. Stronami umowy forfaitingu są: Januszex, od tej pory nazywany forfetystą i Bank ABC-forfaiter. Italex jest dłużnikiem forfaitingowym, ale nie jest stroną umowy. W całej operacji będzie brać udział także bank dłużnika.
3. Januszex buduje katamaran i dostarcza go dla Italexu.
4. Nabyta przez Bank ABC wierzytelność musi zostać zabezpieczona. Może to być poręczenie (najczęściej udziela go bank, ale warunkiem jest posiadanie zdolności kredytowej przez dłużnika, czyli Italex) lub awal, czyli poręczenie zapłaty weksla (awalu udziela bank importera).
5. Italex dostarcza do Banku ABC poręczenie.
6. Januszex otrzymuje zdyskontowaną wartość wierzytelności. Czyli 100% wartości wierzytelności, pomniejszoną o określone z góry odsetki dyskontowe, które stanowią wynagrodzenie Banku ABC.
7. Italex dokonuje zapłaty za katamaran bezpośrednio na rachunek Banku ABC.
Kto i kiedy może skorzystać na forfaitingu?
Kto skorzysta z forfaitingu?
Z forfaitingu mogą skorzystać przede wszystkim przedsiębiorcy. Nie ma tu ograniczenia co do konkretnych form prawnych. Możesz mieć zarówno spółkę z o.o. spółkę akcyjną, jak i jednoosobową działalność gospodarczą. Nie istnieją przeciwwskazania, by korzystały z niej także jednostki organizacyjne o ułomnej osobowości prawnej.
Kiedy forfaiting jest opłacalny?
Ta metoda sfinansowania odroczonych wierzytelności opłaci się przede wszystkim dużym firmom eksportowym, które zawierają średnio — i długoterminowe umowy handlowe z podmiotami zza granicy.
Umowa forfaitingu na pewno jest opłacalna w przypadku transakcji o podwyższonym stopniu ryzyka. Ale co to znaczy, to podwyższone ryzyko?
Przypuśćmy, że zawierasz długoletnią umowę na dużą kwotę z nowym, nieznanym Ci zagranicznym partnerem.
Ryzyko niewypłacalności
Teoretycznie wydaje Ci się, że podmiot nabywający towary od Twojej firmy jest wypłacalny i spłata należności nie będzie dla niego problemem. Jednak w przypadku długoterminowych transakcji międzynarodowych nigdy nic nie wiadomo. Co, jeśli z Twojej strony nastąpi dostawa towarów, ale kontrahent straci płynność finansową przed terminem płatności i nie ureguluje należności?
Ryzyko walutowe
Lub inna sytuacja: rozliczacie się w innej walucie niż złotówka. Dzisiaj ta waluta jest stabilna, ale kto wie, jak będzie za kilka lat?
Ryzyko polityczne
A co, jeśli powtórzyłby się scenariusz z Ukrainą i Rosją? W kraju kontrahenta wybuchnie wojna lub to on będzie agresorem — co wtedy zrobisz? Zostaną zawieszone wszelkie transakcje, być może nałożone będą sankcje typu blokady kont bankowych. A może Twój kontrahent przestanie po prostu istnieć, bo w miasto, w którym działał, trafi bomba.
Forfaiting — zalety i wady
Zalety forfaitingu:
- Pozwala na zachowanie płynności finansowej — dzięki niemu firma często nie ma potrzeby zaciągnięcia kredytu, co w innym przypadku musiałaby zrobić. Zwiększa tym samym zdolność kredytową eksportera.
- Zabezpiecza przed niewypłacalnością importera.
- Ogranicza ryzyko kursu walutowego, które przejmuje nabywca wierzytelności.
- Pozwala na poprawę wskaźników finansowych i ekonomicznych eksportera.
- Dzięki forfaitingowi dostawca może być bardziej konkurencyjny, poprzez oferowanie odbiorcom lepszych warunków płatności, tzw. kredytu kupieckiego (odroczenie płatności).
- Pozwala na wejście na rynki mniej stabilne politycznie, o podwyższonym ryzyku.
Wady forfaitingu:
- Dotyczy tylko pojedynczych transakcji. Jeśli eksporter chce zabezpieczyć forfaitingiem kilka umów, dla każdej z nich musi podpisać osobną umowę forfaitingu.
- Z reguły dotyczy tylko transakcji zagranicznych, chociaż nie ma przeciwwskazań, by stosować go również do transakcji krajowych.
- Dość droga usługa, na pewno droższa od faktoringu, ze względu na wysokie ryzyko forfaitera.
- Przeznaczona przede wszystkim dla dużych firm i korporacji, które podpisują kontrakty na duże kwoty i zabezpieczają płatności za pomocą, np. akredytywy, gwarancji czy weksli.
Faktoring a forfaiting — różnice
Nie można zaprzeczyć, że są to dwie podobne usługi. Pewnie czytając ten tekst o forfaitingu, odnosisz wrażenie, że piszę tak naprawdę o faktoringu. Opowiem Ci teraz, czym te dwie metody finansowania działalności gospodarczej się różnią.
| Fortfaiting | Faktoring |
| Dotyczy jednej, konkretnej wierzytelności | Zazwyczaj przybiera formę umowy zawieranej na czas określony |
| Średnio- i długoterminowa forma finansowania | Głównie finansowanie krótkoterminowe |
| Zazwyczaj dotyczy finansowania należności zagranicznych, eksportowych (chociaż nie ma żadnych przeszkód, by stosować go na rynku krajowym) | Wykorzystuje się go przede wszystkim w finansowaniu wierzytelności krajowych i zagranicznych |
| Forfaiter przejmuje ryzyko niewypłacalności kontrahenta zagranicznego oraz ryzyko kursowe (jest to składowa umowy forfaitingu) | Faktor na ogół nie przejmuje odpowiedzialności – a jeśli już, jest to usługa dodatkowo płatna |
| Kwota wypłacana przez eksportera przez forfaitera to 100% wartości wierzytelności | W umowie faktoringu przedsiębiorca otrzymuje zazwyczaj 80-90% wartości faktur od firmy faktoringowej, a resztę po jej opłaceniu przez kontrahenta |
Jakie są instrumenty finansowe w forfaitingu?
Forfaiting opiera się na konkretnych papierach wartościowych, które stanowią tytuł do zapłaty i zabezpieczenie transakcji:
Weksle własne
- Pisemne zobowiązania importera do zapłaty w określonym terminie
- Najczęściej stosowany instrument w forfaitingu
- Zawierają klauzulę “bez protestu” ułatwiającą windykację
- Mogą być awalowane przez bank dłużnika
Czeki gwarantowane
- Potwierdzone przez bank importera czeki na rzecz forfaitera
- Zapewniają większe bezpieczeństwo niż zwykłe czeki
- Gwarancja bankowa pokrywa pełną wartość zobowiązania
Akredytywy dokumentowe
- Przyrzeczenia bankowe regulujące płatność po spełnieniu warunków
- Wymagają przedstawienia określonych dokumentów handlowych
- Najwyższy poziom bezpieczeństwa dla forfaitera
- Stosowane w transakcjach o wysokiej wartości
Inne instrumenty (rzadziej używane)
- Listy zastawne – w specyficznych strukturach finansowania
- Obligacje – przy długoterminowych projektach infrastrukturalnych
- Weksle trasowane – w szczególnych układach handlowych
Wszystkie instrumenty muszą spełniać warunki:
- Być zbywalne bez zgody dłużnika
- Zawierać precyzyjne terminy płatności
- Określać konkretną kwotę do zapłaty
- Posiadać odpowiednie zabezpieczenia bankowe
Jakie instytucje świadczą usługi forfaitingowe w Polsce?
Świadczeniem usług forfaitingowych zajmują się z reguły banki oraz wyspecjalizowane instytucje finansowe. W Polsce ofertę forfaitingu mają takie banki jak:
- mBank, w ofercie dla MSP i korporacji;
- bank Pekao S.A. W przypadku tego banku, forfaiting dedykowany jest dla firm, które współpracują z jednostkami sektora publicznego, ogłaszającymi przetargi.
- BNP Paribas, w ofercie dla korporacji.
- Santander Bank Polska.
Niektóre instytucje nie reklamują wszystkich swoich ofert, dlatego zawsze warto dopytać o nią w swoim oddziale. W szczególności dotyczy to ofert dla dużych firm i korporacji, które w większości są udzielane na elastycznych, negocjowanych warunkach, a bank potrafi dostosować się do indywidualnych potrzeb klienta.