Kredyt konsumencki – definicja i ranking 2020

W codziennym języku nie tylko pojęcie kredytu i pożyczki często wydaje się tym samym. Nie inaczej jest z zagadnieniami takimi jak kredyt konsumpcyjny, a także kredyt konsumencki. Wskazujemy, jak je rozróżnić – także pod kątem prawnym.

Ranking kredytów konsumenckich:

Produkty bankowe oraz pozabankowe od lat stanowią popularny sposób na wsparcie budżetu wielu polskich konsumentów. Potrzebując pilnej gotówki na pokrycie wydatków związanych zarówno z funkcjonowaniem naszych domów i mieszkań, jak i np. mniej przyziemnych potrzeb związanych z konsumpcją i wypoczynkiem, wielu sięga po kredyty lub pożyczki.

Jak pokazało badanie Federacji Konsumentów z lutego 2020 roku, produkty bankowe cieszą się wśród Polaków 26-procentową popularnością, za to pozabankowe – 10-procentową. Łącznie formy pożyczania pieniędzy w klasycznej formie przysłowiowej „gotówki do ręki” stanowią zatem 36%, ustępując powszechnością jedynie kartom kredytowym ¹.

Pomimo dużej popularności kredytów i pożyczek, od strony pojęciowej często zachodzą nieporozumienia i pomyłki. Mowa tutaj nie tylko o kwestii fundamentalnych różnic między kredytem a pożyczką, ale i kredycie konsumenckim. Słysząc o nim, warto wiedzieć, jakie znaczenie się za nim kryje – szczególnie że znajduje się ono w polskim prawie, a także np. w umowach podpisywanych podczas pożyczania pieniędzy.

Kredyt konsumencki – co to jest?

Definicja, jaka kryje się za kredytem konsumenckim, jest bardzo pojemna. Jest to kredyt, który udzielany jest odbiorcy będącemu osobą fizyczną (czyli osobą prywatną) przez określoną instytucję finansową nazywaną kredytodawcą. Środki uzyskane poprzez kredyt konsumencki muszą zostać przeznaczone jedynie na prywatne cele, tzn. niezwiązane z prowadzeniem jakiejkolwiek działalności gospodarczej.

Dlaczego wspomnieliśmy na wstępie, że kredyt konsumencki to pojęcie pojemne? Ponieważ obejmuje ono wszystkie zobowiązania finansowe udzielane przez instytucje finansowe na pokrycie prywatnych wydatków. Zaliczają się do tego zarówno kredyty gotówkowe udzielane przez banki, jak i pożyczki pozabankowe w postaci chwilówek i pożyczek ratalnych udzielane przez instytucje pozabankowe.

Inaczej niż w przypadku różnic między kredytem a chwilówką, większe znaczenie ma tutaj nie to, kto udziela, a to, komu udzielane są środki. Zawsze musi to być osoba prywatna, wydająca środki na prywatne cele.

Ustawa o kredycie konsumenckim

Kwestia kredytu konsumenckiego posiada też umocowanie w polskim prawie – choć pojawiła się ona w nim stosunkowo niedawno. 12 maja 2011 roku weszła w życie tzw. Ustawa o kredycie konsumenckim, która określa nie tylko to, jak należy rozumieć kredyt konsumencki z punktu prawnego, ale i jakie dokumenty i inne wymagania muszą zostać dopilnowane, aby spełniały one ogólne wymogi. Co więcej, ustawa pozwala też rozstrzygnąć, co kredytem konsumenckim jest, a co – nie ma z nim zbyt wiele wspólnego.

Przyjrzyjmy się najważniejszym kwestiom na podstawie Ustawy o kredycie konsumenckim ².

• Jego wartość nie może być większa niż 255 tysięcy złotych lub równowartość tej sumy w innej walucie niż polska.
• Umocowaniem udzielenia kredytu zawsze musi być umowa kredytowa.
• Kredytodawca udziela finansowania w zakresie swojej działalności.
• Za umowę kredytu konsumenckiego rozumieć można nie tylko pożyczkę pozabankową, ale i kredyt w banku. Co więcej, do szerokiego pojęcia kredytu konsumenckiego wlicza się też umowa o kredyt odnawialny.

Warto też przedstawić prawne obowiązki, jakie nałożyła na udzielających kredytów opisywana ustawa.

• Przedstawienie wszystkich informacji dotyczących zasad funkcjonowania oferty.
• Wprowadzenie konsumenta w informacje na temat kosztów kredytu, jak np. oprocentowanie, prowizja, opłata przygotowawcza itd.
• Wskazanie dokładnej wysokości całkowitego kosztu kredytu.
• Przedstawienie dokładnej wysokości RRSO, czyli Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania.
• Przedstawienie informacji o sposobie weryfikowania zdolności kredytowej.

Nie należy też zapominać o prawach i obowiązkach, jakie stoją po stronie konsumenta zaciągającego kredyt w danym podmiocie finansowym.

• Spłacenie całego kredytu konsumenckiego przed terminem wskazanym w umowie, uwzględniając jednak tutaj dodatkową prowizję, jeżeli taką w umowie narzucił kredytodawca.
• Możliwość odstąpienia od umowy kredytu do 14 dni od jej zawarcia, nie wskazując powodu takiej decyzji i nie ponosząc z tego powodu żadnych dodatkowych kosztów.
• Klient musi regulować zobowiązanie zgodnie z harmonogramem spłat, w razie kłopotów z terminową spłatą ponosząc dodatkowe opłaty i konsekwencje na polu np. windykacji.

Jakie cele miała na względzie Ustawa o kredycie konsumenckim?

Podsumowując wyżej scharakteryzowane zapisy, nie ulega wątpliwości, że Ustawa o kredycie konsumenckim to długo oczekiwana odpowiedź na naganne praktyki, jakich dopuszczano się niekiedy zarówno w sektorze pozabankowym, jak i bankowym. Poza przedstawieniem definicji i wymogów dotyczących formalizowania udzielenia kredytu, niezwykle ważna jest też kwestia kosztów i informowania o ich pełnym wymiarze.

Zanim ustawa weszła w życie, częstą naganną praktyką było np. przedstawianie klientowi jedynie szczątkowych informacji o kosztach kredytu. Kredytobiorca dowiadywał się tylko o tej opłacie, która była najniższa i miała stworzyć iluzję uzyskania pożyczki na atrakcyjnych kosztach. Gdy jednak przychodziło o spłaty zobowiązania, okazywało się, że raty są powiększone o horrendalne opłaty dodatkowe, windujące koszt spłaty zobowiązania do niebotycznych kwot. W razie czego, zapisy o pełnych kosztach były na umowie – korzystano tutaj z nieuwagi klienta.

Ustawa o kredycie konsumenckim określiła też ogólne prawa i obowiązki obu stron transakcji, nie zwalniając z odpowiedzialności zaciągającego kredyt. Aby zminimalizować zjawisko popadania w pętlę zadłużenia, konsument musi wyrazić zgodę na weryfikację jego zdolności kredytowej, która ma być podstawą do wydania określonej decyzji w sprawie przyznania kredytu.

Kto udziela kredytów konsumenckich?

Zgodnie z przytoczoną na początku definicją, a także przedstawionymi wyżej zapisami Ustawy o kredycie konsumenckim, produkt ten może udzielać wyjątkowo szerokie grono podmiotów.

• Banki.
  – Kredyty konsumpcyjne.
  – Pożyczki gotówkowe.
• Instytucje pozabankowe.
  – Pożyczki-chwilówki, tzn. pożyczki krótkoterminowe.
  – Pożyczki długoterminowe, tzw. pożyczki ratalne.
  – Karty pożyczkowe.

Kredyt konsumencki – oferty

Na łamach porównywarki Czerwona-Skarbonka.pl przygotowaliśmy szereg rankingów gromadzących konkurencyjne i atrakcyjne oferty doskonale wpisujących się w obszerne ramy kredytu konsumenckiego. Przedstawiamy nasz najnowszy ranking gromadzący pożyczki długoterminowe, w którym zgromadzono oferty najpopularniejszych pożyczkodawców na polskim rynku finansowym.

Kredyt konsumencki a kredyt konsumpcyjny – różnice

Choć pojęcia „konsumencki” oraz „konsumpcyjny” przez zbliżone brzmienie mogą wydawać się praktycznie równoznaczne, to jednak różnica między jednym a drugim kredytem jest duża. Jak uniknąć pomyłki? Otóż kredyt konsumencki zaciągany jest na określony cel, który wskazuje osoba go zaciągająca. Może to być np. zakup samochodu lub przeprowadzenie generalnego remontu mieszkania. Wskazanie celu kredytu to domena banków w zdecydowanej większości.

Jeśli mowa o kredycie konsumpcyjnym, to do takiej formy zobowiązania nie jest potrzebne wskazanie celu – uzyskujemy go na dowolną potrzebę, która po uzyskaniu finansowania może się doprecyzować, zmienić, a nawet nie musimy jeszcze do końca być pewnym, co konkretnie pokryją pożyczone środki. Tak zwane kredyty konsumpcyjne to zatem domena głównie instytucji pozabankowych, które niezwykle rzadko do udzielania pożyczek długoterminowych wymagają od nas określenia celu finansowania.

Kredyt konsumencki a hipoteczny

Kredyt hipoteczny w porównaniu do kredytu konsumenckiego to produkt finansowy, który zdecydowanie więcej ma z nim różnic niż cech wspólnych. Wynika to z prostego uzasadnienia – jest to zobowiązanie pieniężne, które zaciąga się w celu nabycia konkretnego mienia w postaci mieszkania lub domu pod hipotekę. Nie jest to zatem zwykły konsumencki zakup, którego nie musimy określać (kredyt konsumencki nie musi mieć określonego celu zaciągania). Kredyt hipoteczny to podobnie jak kredyt konsumencki tzw. kredyt na określony cel, tyle że nieruchomość to dość specyficzne dobro – wiąże się to ze specyficznymi wymaganiami.

Innymi, ważnymi różnicami między kredytem konsumenckim a kredytem hipotecznym, są kwestie wymogów i formalności. Wypunktujmy te kwestie.

• Kredyt hipoteczny, z powodu zaciągania na kosztowny cel i w perspektywie wieloletniej, stawia restrykcyjne wymagania w sprawie zdolności kredytowej. Warto wymienić tutaj takie kwestie, jak odpowiednio wysokie zarobki w stosunku do miesięcznych wydatków czy umowa o pracę na czas nieokreślony.
• Do kredytu hipotecznego konieczne jest wniesienie tzw. wkładu własnego. Jest to procentowa wartość nieruchomości, na której zakup zaciągamy kredyt. W zależności od bieżących wymagań banków, może to wynieść od 20% do nawet 40% wartości mieszkania. Co za tym idzie – już na samym początku kredyt hipoteczny wiąże się z dodatkowym kosztem.
• Proces wnioskowania o kredyt hipoteczny to nie jedno spotkanie i decyzja, a proces rozłożony w tygodniach i miesiącach. Wiąże się to z koniecznością przeprowadzenia takich aspektów, jak weryfikacja dokumentów, wycena nieruchomości czy choćby spotkanie u notariusza, a także wpis hipoteki do księgi wieczystej. Trzeba być cierpliwym!
• Okres spłaty kredytu hipotecznego jest nieporównywalnie dłuższy. W czasie, gdy kredyty konsumenckie zaciągnąć można na okres kilku, kilkunastu miesięcy bądź rzadziej kilku lat, tak kredyty hipoteczne to zobowiązania co najmniej na kilkanaście, kilkadziesiąt lat. Niczym rzadkim jest okres spłaty rozłożony nawet na 30-40 lat.

W porównaniu do tych aspektów, kredyt konsumencki kształtuje się jako produkt stosunkowo lekki i łatwy w uzyskaniu. I nie jest to uproszczenie – bo w istocie, kredyt konsumencki ma w zasadzie finansować codzienne, bieżące i niewygórowane w kosztach (w porównaniu do nabycia mieszkania) wydatki. Wiążą się z tym swobodniejsze wymagania pod kątem zdolności kredytowej i mniej formalności. W świecie produktów finansowych istnieje zatem dość przejrzysta hierarchia, którą nakreśliliśmy w dzisiejszym poradniku.

Najczęstsze pytania

Od czego zależy zdolność kredytowa w kredycie konsumenckim?

Na zdolność kredytową wpływa kilka czynników dotyczących szeroko pojętej sytuacji finansowej konsumenta. Jest to historia kredytowa oparta na podstawie raportu pobranego z BIK, która zawiera informacje m.in. o spłacie dotychczasowych zobowiązań i jej terminowości, jak i wysokości uzyskiwanych dochodów, rodzaju umowy regulującej stosunek pracy, a także wysokości i liczby stałych zobowiązań. Im lepiej zarabiamy na umowie o pracę na czas nieokreślony i mamy mniej zobowiązań, tym lepsza jest nasza zdolność.

Jaka jest maksymalna kwota kredytu konsumenckiego?

W ofertach banków znajdują się różne kwoty, zazwyczaj sięgające nie więcej niż 100-200 tysięcy złotych, co i tak jest stosunkowo rzadką sumą przy zaciąganiu finansowania na prywatne, konsumenckie wydatki. Zgodnie z Ustawą o kredycie konsumenckim, istnieje jednak odgórna, maksymalna suma kredytu – dokładnie 255 550 złotych.

Czy możliwa jest wcześniejsza spłata kredytu konsumenckiego?

Jak najbardziej – klient posiada pełne prawo do wyrażenia w dowolnej chwili chęci do przyspieszonego uregulowania zobowiązania, spłacając pozostałe zadłużenie w jednorazowej transzy. O takim zamiarze należy jednak poinformować wcześniej bank.

Czym różni się kredyt konsumencki od gotówkowego?

Są to pojęcia tożsame, w praktyce oznaczające praktycznie tę samą odmianę zobowiązania – czyli kredyt konsumpcyjny. Przypomnijmy, zgodnie z prawem jest to odmiana kredytu skierowana od osób prywatnych (nie przedsiębiorców), którą przeznaczyć można na pokrycie dowolnych prywatnych wydatków bez wskazania ich rodzaju. Kredyty konsumenckie-gotówkowe oferują zarówno banki, jak i instytucje pozabankowe.

Na ile rat można rozłożyć kredyt konsumencki?

W tej materii banki pozostają niezwykle elastyczne. Zazwyczaj minimalna liczba rat, wyrażona w perspektywie miesięcznej, rozkłada się do kilku miesięcy kalendarzowych, a maksymalnie może ona osiągnąć nawet kilka lat. Jednymi z większych wartości spotykanych w sektorze bankowym są te sięgające nawet więcej niż 80 miesięcy, czyli ponad 8 lat.

Źródła:

1. https://www.federacja-konsumentow.org.pl%2Fp%2C1571%2C3b0de%2Cpreferencje-pozyczkowe-polakow–raport-z-badania.pdf&usg=AOvVaw22BUOkb925_6fRUNICIl7M

2. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20111260715