Chociaż tematy kredytów i pożyczek dotyczą coraz szerszej grupy osób, to nawet wśród niektórych kredytobiorców potrafią panować błędne przeświadczenia. Przykładem jest oprocentowanie nominalne, przedstawione w ofercie. Zdaniem wielu – jest ono tożsame z RRSO. Okazuje się jednak, że nie jest to prawda. Postanowiliśmy więc raz na zawsze rozwiać wszelkie wątpliwości, wyjaśniając, czym jest oprocentowanie nominalne w skali roku i czym różni się od rzeczywistego rocznego oprocentowania.
Co to oprocentowanie nominalne?
Według ogólnie przyjętej definicji – oprocentowanie nominalne to procentowa wartość ukazująca stopę oprocentowania w skali roku, od której naliczane są odsetki od pożyczonego kapitału. W praktyce są to więc koszty związane z pożyczeniem pieniędzy, uzależnione od wysokości oraz okresu trwania zobowiązania. Jednak, co istotne – banki oraz firmy pożyczkowe nie posiadają pełnej swobody w ustalaniu wysokości oprocentowania. Muszą bowiem odgórnie dostosować się do wprowadzonych w Ustawie antylichwiarskiej1 oraz Kodeksie cywilnym2 limitów. Co to oznacza?
Zgodnie z art. 359 Kodeksu cywilnego:
- Odsetki od sumy pieniężnej należą się wyłącznie wtedy, gdy wynika to z czynności prawnej bądź ustawy, z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu;
- Jeżeli instytucja finansowa z góry nie określi wysokości odsetek, to są one równe stopie referencyjnej NBP i 3,5 pkt. procentowych;
- Maksymalna wysokość odsetek w ujęciu rocznym nie może przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych.
Jak obliczyć oprocentowanie nominalne?
Chcąc obliczyć oprocentowanie nominalne w skali roku dla kredytu gotówkowego lub hipotecznego, należy wziąć pod uwagę dwa elementy składowe:
- Marżę – cenę pożyczki ustaloną przez instytucję finansową. Marża jest niczym innym, jak zyskiem banku.
- Stopę bazową – a więc referencyjną wysokość oprocentowania na rynku międzybankowym. W Polsce jest to jeszcze stopa WIBOR®, która może być ustalana dla różnych okresów – jednego miesiąca, trzech miesięcy, a nawet roku! Indeks WIBOR(R) ma jednak całkowicie zniknąć na początku 2025 roku. Do tego czasu będzie efektywnie zastępowany wskaźnikiem WIRON.
Oprocentowanie nominalne nie uwzględnia więc żadnych innych kosztów – ani prowizji, ani obsługi kredytu i konta bankowego, ani też podatków dla zobowiązań walutowych.
Jak oprocentowanie nominalne przekłada się na koszt kredytu?
Wysokość oprocentowania nominalnego ma duży wpływ na koszt związany z finansowaniem. Nie można jednak traktować go jako jedynego wskaźnika. Do kredytu czy pożyczki doliczane są również dodatkowe koszty, takie jak: prowizja czy ubezpieczenie. Oprocentowanie nominalne kredytu musi być jednak, zawsze widoczne w ofertach handlowych przedstawianych przez instytucje udzielające finansowania.
Oprocentowanie nominalne a RRSO – czym się różnią?
Jednak obok oprocentowania nominalnego, często w ofercie finansowej wyszczególniona jest Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania. Różnica między tymi parametrami jest wręcz ogromna! Otóż, cała tajemnica ukryta jest w słowie “rzeczywista”. I jak łatwo się domyślić – oprocentowanie nominalne nie ma nic wspólnego z “rzeczywistymi” kosztami danego produktu bankowego. To RRSO łączy w sobie wszystkie koszty związane z przyznaniem kredytu/pożyczki, w tym: koszty przygotowawcze, oprocentowanie nominalne czy prowizję i ukazuje je w stosunku rocznym. Te ostatnie jest popularną taktyką banków polegającą na oferowaniu do usługi dodatkowego ubezpieczenia, karty debetowej lub kredytowej, a nawet założenia rachunku osobistego.
RRSO zwyczajnie traktuje każde zobowiązanie w sposób obiektywny. Tam, gdzie jest niskie oprocentowanie rzeczywiste zazwyczaj mamy do czynienia z najtańszym i najbardziej przystępnym kredytem. Dlatego w poszukiwaniu najlepszej oferty warto skorzystać z rankingów pożyczek, zwracając uwagę w pierwszej kolejności właśnie na ten parametr.
Dlaczego RRSO jest wyższe niż oprocentowanie nominalne?
Różnica pomiędzy oprocentowaniem nominalnym a RRSO wynika z ilości kosztów, które się na nie składają. Wiesz już, że każda opłata musi zostać uwzględniona w RRSO, a więc przedstawia on całkowity koszt kredytu ponoszony przez kredytobiorcę. Oprocentowanie nominalne przedstawia jedynie sumę stopy bazowej i marży. Dlatego pożyczkodawcy często eksponują oprocentowanie nominalne, bo jest zwyczajnie niższe od rzeczywistych i całkowitych kosztów uwzględnionych w RRSO.
Oprocentowanie rzeczywiste – co zawiera?
Chcąc zaoszczędzić na pożyczeniu oraz obniżyć koszty ewentualnego zobowiązania warto wiedzieć, co jeszcze wchodzi w skład RRSO. Są to np.:
- Koszty ustanowienia ewentualnych zabezpieczeń,
- Koszty obsługi – czyli opłata przygotowawcza, koszty rozpatrzenia kredytu lub pożyczki, składki ubezpieczeniowe,
- Wartość pieniądza w czasie – a więc wskaźnik określający przez jaki czas, klient będzie dysponował pożyczoną kwotą.
Co istotne – wszystkie dodatkowe opłaty, które nie zostały uwzględnione w RRSO są kontrolowane przez obowiązujące przepisy prawa. Dlatego odsetki od kredytu konsumenckiego, w tym pożyczki – nie mogą przekraczać 2-krotności stopy referencyjnej NBP powiększonej o 3,5 proc. Z kolei pozaodsetkowe opłaty nie mogą być większe niż 25% całkowitej sumy kredytu, a także 30% kwoty zmiennej, w zależności od okresu, na jaki zostało zaciągnięte zobowiązanie.
Od czego zależy wysokość RRSO?
Zatem RRSO dokładnie wskazuje, które kredyty faktycznie są korzystne, a które należy omijać szerokim łukiem. Zgodnie z Ustawą o kredycie konsumenckim3– wszystkie banki, SKOK-i oraz firmy pożyczkowe mają obowiązek umieszczania w reklamach i wszelkich publikacjach, informacji o wysokości RRSO! Najczęściej takie dane napisane są niewielką czcionką i znajdują się gdzieś na dole oferty.
Czemu tak się dzieje? Otóż, każda instytucja finansowa, pożyczając pieniądze pragnie na tym zarobić. Dlatego, jeśli nie dokona tego przez stosunkowo wysoką marżę, to zrobi to z pomocą prowizji bądź innych dodatkowych opłat, które odnajdziemy w RRSO.
Czytaj także: Całkowity koszt pożyczki – co zawiera? Sprawdź, zanim podpiszesz?
Jak obliczyć oprocentowanie realne?
Realne oprocentowanie kredytu to w uproszczeniu oprocentowanie pomniejszone o inflację. Aby wyliczyć realną stopę procentową, należy użyć specjalnego wzoru. O dodatniej realnej stopie procentowej możemy mówić tylko wtedy, gdy nominalna stopa jest wyższa od stopy inflacji4. To oznacza, że:
- warto inwestować w lokaty, ponieważ zysk z odsetek jest wyższy niż wzrost cen w tym okresie,
- koszty kredytowe rosną wraz ze wzrostem cen.
Ujemna realna stopa procentowa jest jednoznaczna z:
- brakiem chęci do oszczędzania,
- uprzedzeniem wzrostu cen z chwilą nabycia kredytu. Kredytobiorca może zaoszczędzić środki, które wynikają z różnicy pomiędzy nowymi cenami a nominalnym procentowaniem kredytu.
Kosztowna niewiedza o oprocentowaniu nominalnym
Wiele osób biorąc pożyczkę lub kredyt zastanawia się dlaczego oferta, która miała praktycznie nic nie kosztować, niesie ze sobą wiele dodatkowych opłat. Dlatego szukając oferty finansowania, warto zwracać uwagę na oprocentowanie danego produktu. Nie zawsze oferta na pierwszy rzut oka niebywale atrakcyjna, jest taką w rzeczywistości. Większość instytucji finansowych skrzętnie kamufluje faktyczne koszty – tylko po to, by zachęcić klienta do skorzystania z finansowania. Dlatego warto wiedzieć, z czym dokładnie wiąże się pożyczanie pieniędzy. W tym celu należy wyróżnić dwie podstawowe wartości:
- RRSO – czyli Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania, która wyraża procentowy, całkowity koszt kredytu wobec sumy pożyczonej przez klienta,
- RSO – a więc Roczna Stopa Oprocentowania lub inaczej oprocentowanie nominalne będące jednym z kosztów wliczanych do RRSO!
Zatem – mimo że oprocentowanie nominalne brzmi niezwykle podobnie do oprocentowania całkowitego, to kryje się pod nim wartość zupełnie odmienna od RRSO.
Szybka pożyczka nie zawsze się opłaca!
Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania zawsze będzie wyższa od samego oprocentowania nominalnego, bo jest parametrem znacznie szerszym i uwzględniającym wiele dodatkowych opłat, jakie poniesie wnioskujący. RRSO nie uwzględnia jedynie monitów, jakie płatnik może zapłacić w związku z opóźnieniem w regulowaniu rat. Dlatego, chcąc zaoszczędzić – swoją szansę należy upatrywać w obszarze kosztów dodatkowych i prowizji, które między instytucjami są najbardziej zróżnicowane.
Innym rozwiązaniem na niższe RRSO jest uregulowanie zobowiązania jeszcze przed ustalonym terminem. Firmy pożyczkowe zmuszone są wówczas oddać część odsetek, jakie zostały wliczone w cały okres kredytowania. Oprócz tego może to być również ułamek prowizji, a także część opłat wliczonych do ubezpieczenia. Przed każdym zaciąganiem zobowiązania warto więc zachować daleko idącą ostrożność, kierując się zdrowym rozsądkiem i porównując nie tylko oprocentowanie nominalne, RRSO, ale również własne możliwości finansowe.
Czytaj także: Dlaczego RRSO nie jest dobrym wskaźnikiem atrakcyjności ofert firm pożyczkowych?
Źródła:
1 http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150001357
2 http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19640160093
3 http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20111260715
4 https://mfiles.pl/pl/index.php/Realna_stopa_procentowa
HR-owiec z wykształcenia, marketer z wyboru. Od kilku lat z pasją oddaje się szeroko rozumianemu marketingowi treści, w myśl zasady: Content is a king. Szczególną fascynacją darzy świat finansów, stawiając sobie za cel wyposażenie czytelnika w podstawową wiedzę, która pozwoli mu zadbać o budżet własnego gospodarstwa domowego. Prywatnie miłośniczka sushi i dobrej kawy, uważa, że dieta mogłaby się składać tylko z tych dwóch składników.
