Planujesz wziąć kredyt i zastanawiasz się nad wyborem optymalnego wariantu jego spłaty? Chciałbyś miesięcznie płacić jak najmniej, ale jednocześnie nie musieć oddawać do banku znacznie większej sumy niż ta, którą pożyczyłeś? Zatem co będzie lepsze – raty równe czy malejące? Przeczytaj nasz artykuł i wybierz opcję najbardziej odpowiednią dla siebie!

- Raty kredytu – co to takiego?
- Czym jest rata równa?
- Rata malejąca – co to takiego?
- Czym różnią się raty równe i malejące?
- Kredyt hipoteczny – raty równe czy malejące?
- Raty równe i malejące w przypadku kredytów gotówkowych
- Raty malejące czy równe – przykłady
- Raty równe czy malejące – wcześniejsza spłata
- Zmiana raty równej na malejącą
- Raty równe czy malejące – na co się zdecydować?
Kluczowe informacje
- Raty równe i malejące wykorzystywane są nie tylko przy kredytach hipotecznych, ale także gotówkowych.
- Równe raty są zdecydowanie popularniejszym rozwiązaniem, ponieważ wymagają niższej zdolności kredytowej.
- Przy ratach malejących zapłacimy mniej za kredyt, jednak w początkowej fazie spłaty będzie to droższe rozwiązanie.
- Jeśli kredyt jest oparty na zmiennym oprocentowaniu i rosną stopy procentowe, raty malejące zamiast maleć… będą coraz droższe.
Zaciągając zobowiązanie w banku, masz wybór pomiędzy spłatą go w ratach malejących lub ratach równych. To bardzo istotna decyzja, szczególnie w przypadku kredytów długoterminowych, ponieważ od niej zależy ostateczna wysokość koniecznych do zapłacenia odsetek oraz kształt comiesięcznych rat. Przy ratach malejących będziesz musiał posiadać wyższą zdolność kredytową, ale oddasz do banku mniej pieniędzy. Raty równe to opcja łatwiej dostępna, ale droższa. Sprawdź, co jeszcze powinieneś wiedzieć, zanim postawisz na raty równe czy malejące!
Raty kredytu – co to takiego?
Kredyt jest pewną sumą pieniędzy pożyczaną na określony czas i za konkretną cenę od banku. Spłaca się go w comiesięcznych ratach. A rata kredytu to jego comiesięczny koszt, na który składa się część kapitałowa oraz odsetkowa, o których opowiemy sobie w następnych akapitach.
Kredyty są dla ludzi. Oczywiście, jeśli nie musisz, to nie ma potrzeby, abyś z nich korzystał, ale kiedy mogą ci one pomóc w realizacji wyznaczonych celów lub dążeniu do marzeń, to dlaczego by nie wziąć pod uwagę tej opcji? Osobiście wychodzę z założenia, że czas, który musiałaby upłynąć zanim uda mi się uzbierać odpowiednią ilość oszczędności, często jest cenniejszy niż całkowity koszt kredytu, jaki będę musiała zapłacić, aby przyspieszyć ten proces.
Elementy składowe raty kredytu
Rata kredytu składa się z dwóch części: kapitałowej oraz odsetkowej. Harmonogram spłaty kredytu to załącznik do umowy kredytowej, gdzie znajdziesz wysokość konkretnej raty kredytu w rozbiciu na jej składowe. Warto się z nim zapoznać, żeby w przyszłości nie być niemiło zaskoczonym.
Część kapitałowa raty to ułamek pożyczonej od banku kwoty kredytu. Część odsetkowa to natomiast opłata za udostępnienie środków. W tej części mieści się przede wszystkim oprocentowanie kredytu, ale zwyczajowo uwzględnia się w niej również ewentualne opłaty za jego uruchomienie, które zostały rozłożone na raty, na przykład: prowizję czy ubezpieczenia.
Od czego zależy wysokość oprocentowania kredytu?
Każdy bank nalicza odsetki zgodnie z przyjętym przez strony umowy oprocentowaniem. Oprocentowanie kredytu hipotecznego, firmowego czy gotówkowego to wskaźnik wyrażający koszt zaciągniętego zobowiązania w skali roku. Na oprocentowanie składają się dwa elementy: marża banku oraz stawka referencyjna WIBOR® 3- lub 6-miesięczna.
Pamiętaj, że podawane w reklamach oprocentowanie kredytu nie zawsze jest tym samym, co Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO)!
Każda instytucja ma prawo do określenia marży kredytu w sposób indywidualny. Oznacza to, że wysokość odsetek będzie w dużej mierze uzależniona od polityki wewnętrznej banku. Bank ograniczony jest jedynie górnym limitem oprocentowania określonym przez ustawodawcę.
Biorąc kredyt, należy mieć na uwadze wahania stóp procentowych. WIBOR® jest wskaźnikiem, który zmienia swoją wartość co 3 lub 6 miesięcy (istnieją także np. WIBOR® 1M czy 12M, jednak rzadko są one używane przy obliczaniu rat kredytów). Oznacza to, że jeśli wybierzesz oprocentowanie zmienne, to twoja rata będzie ulegała przeliczeniu za każdym razem, kiedy stawka bazowa się zmieni. To właśnie główna przyczyna obecnych problemów kredytobiorców hipotecznych – WIBOR® w dużej mierze zależy od koniunktury, a więc wysoka inflacja, która prowadzi do wzrostu stóp procentowych, oznacza podwyższenie rat kredytów.
Dla przykładu, na początku roku 2020 WIBOR® 3M wynosił 0,24, obecnie jego to wartość 6,93. W praktyce przekłada się to na nawet kilkukrotne wzrosty wysokości rat kredytów i znaczne obciążenie domowego budżetu.
Przed chwilą wspomniałam o oprocentowaniu zmiennym. Muszę zaznaczyć, że kredytobiorca ma możliwość wyboru pomiędzy oprocentowaniem zmiennym i stałym, a kwestia ta jest odrębną od zagadnienia rat równych oraz malejących. Koniecznie dowiedz się, czym różnią się od siebie te dwa warianty oprocentowania! Przeczytaj: Kredyt ze stałym oprocentowaniem – mocne i słabe strony
Co wpływa na wysokość comiesięcznej raty?
Wiesz już, czym jest rata kredytu, z jakich elementów się składa oraz że wpływ na jej wysokość może mieć rodzaj wybranego oprocentowania. Jakie jeszcze czynniki warunkują wysokość comiesięcznej raty?
Na wysokość raty mogą wpływać również:
- suma zaciągniętego zobowiązania;
- długość wybranego okresu kredytowania (im dłuższy okres, tym niższe raty, ale więcej odsetek do spłaty);
- wysokość marży banku oraz skredytowanych “opłat okołokredytowych”.
Czym jest rata równa?
Rata równa bywa określana również “stałą” lub “annuitetową“. Charakteryzuje się względnie stałą wysokością przez cały okres spłaty kredytu. Z biegiem czasu zmieniają się jednak proporcje budującej ją części kapitałowej i odsetkowej. W pierwszych latach spłaty zobowiązania dominują odsetki. Udział kapitału wzrasta wraz z ilością kolejno opłaconych rat. Pod koniec okresu kredytowania w racie przeważa część kapitałowa, a część odsetkowa ma jedynie symboliczną wysokość.
W praktyce rata równa będzie rzeczywiście niezmienną jedynie w sytuacji wyboru oprocentowania stałego i tylko przez okres jego trwania (zazwyczaj jest to 5, 7 lub 10 lat z możliwością umownego wydłużenia tego okresu po jego upływie). Jeśli zdecydujesz się na oprocentowanie zmienne, to przygotuj się, że wysokość raty będzie zmieniała się wraz ze wzrostami lub spadkami stopy referencyjnej WIBOR® 3/6 M (wahania stopy procentowej).
Rata malejąca – co to takiego?
Rata malejąca określana jest też mianem “kapitałowej”. Konstrukcja raty malejącej znacznie różni się od tej stosowanej przy ratach równych. Tutaj część kapitałowa raty jest względnie stała przez cały okres kredytowania. Wylicza się ją poprzez wyznaczenie ilorazu kwoty przydzielonego kredytu i liczby rat, w których ten ma być spłacony. Podstawą dla obliczenia części odsetkowej jest wysokość kapitału pozostałego do spłaty zobowiązania. Oznacza to, że każda kolejna rata będzie nieco niższa od poprzedniej, a każda nadpłata kredytu znacznie wpłynie na wysokość kolejnych rat.
Oczywiście, podobnie jak poprzednio, zasada malejących rat będzie spełniona jedynie w przypadku zastosowania oprocentowania stałego lub malejącego WIBOR-u®. Podwyżki stóp procentowych mogą wiązać się ze wzrostem rat malejących.
W praktyce raty malejące stosowane są znacznie rzadziej niż raty równe, ponieważ wymagają wyższej zdolności kredytowej i klientów zwyczajnie na nie nie stać. Ponadto w początkowym okresie kredytowania mocno obciążają budżet domowy – w przypadku kredytów hipotecznych potrafią być nawet kilkadziesiąt procent wyższe od raty równej.


Czym różnią się raty równe i malejące?
Różnica pomiędzy ratami równymi i malejącymi wynika z odmiennych proporcji pomiędzy udziałem budujących je części kapitałowej i odsetkowej. W ogólnym rozrachunku przy wyborze rat równych zapłacisz więcej odsetek, niż wybierając raty malejące. Raty równe to więc wyższy całkowity koszt kredytu.
Wybór rat malejących będzie jednak okupiony koniecznością udźwignięcia wyższej raty w początkowym okresie spłaty zobowiązania, co wiąże się z przymusem posiadania wyższej zdolności kredytowej (wyższych dochodów przypadających na członka gospodarstwa domowego). Im wyższa kwota kredytu i dłuższy okres kredytowania, tym głębsze będą różnice pomiędzy osobami wybierającymi spłatę kredytu w ratach malejących i równych.
Co lepiej spłacać kapitał czy odsetki? Podpowiadamy!Kredyt hipoteczny – raty równe czy malejące?
Różnice pomiędzy ratami malejącymi a równymi najwyraźniej widać na przykładzie kredytów hipotecznych, gdzie okres spłaty zobowiązania jest bardzo długi (sięga nawet 35 lat), a kwota kredytu wysoka (najczęściej kilkaset tysięcy, chociaż zdarzają się milionowe kredyty hipoteczne). W tym przypadku przyszły kredytobiorca powinien odpowiedzieć sobie na pytanie, jak wysoką ratę jest w stanie udźwignąć jego budżet domowy oraz czy planuje wcześniejszą spłatę kredytu hipotecznego lub jego regularne nadpłaty.
Kredyt hipoteczny jest zobowiązaniem na wiele lat, dlatego w swoich rozważaniach należy uwzględnić rozmaite scenariusze: powiększenie rodziny, rozpad związku, utratę pracy, awanse zawodowe, a w końcu też wypadki czy kryzysy.
Rata malejąca jest zdecydowanie wyższa od raty równej w początkowym okresie kredytowania. Należy brać to pod uwagę, zwłaszcza w przypadku kredytu zaciąganego przez dwóch kredytobiorców, wśród których panuje duża dysproporcja w osiąganych wynagrodzeniach lub kiedy zobowiązanie próbuje zaciągnąć dwójka młodych ludzi dopiero wkraczających w dorosłe życie. Co, jeśli osoba zarabiająca więcej straci pracę lub zachoruje? Co, jeśli w waszym życiu niebawem pojawi się gromadka dzieci? A co, jeśli postanowicie się rozstać i przepisać zobowiązanie na jedną osobę?
Raty malejące polecane są osobom planującym wcześniejszą spłatę części lub całości kredytu hipotecznego. Pozwalają na szybsze zmniejszenie ogólnego salda zadłużenia. Wiąże się to nie tylko z mierzalnymi oszczędnościami, ale też z komfortem psychicznym.
Raty równe są droższe, ale bardziej dostępne i bezpieczne, ponieważ wymagają niższej zdolności finansowej do obsługi i zaciągnięcia zadłużenia. Dodatkowo są wygodniejsze, kiedy mamy w zwyczaju comiesięczne planowanie domowego budżetu. Oczywiście pod warunkiem, że kryzys gospodarczy nie sprawi, że wskaźniki ekonomiczne, a zaraz za nimi wartości oprocentowania, poszybują w górę. Ratę równą poleca się w przypadku kredytobiorców, którzy nie planują dokonywać nadpłat oraz przy kredycie hipotecznym branym w maksymalnej możliwej wysokości.
Raty równe i malejące w przypadku kredytów gotówkowych
Nie tylko kredyty hipoteczne można spłacać w ratach równych i malejących. Taka sama zasada obowiązuje w przypadku kredytów gotówkowych. Tutaj również raty składają się z dwóch zasadniczych części – kapitału i odsetek. Zobowiązania gotówkowe opiewają jednak o znacznie niższe kwoty niż hipoteczne, dlatego dysproporcje w wysokości rat czy odsetek nie są aż tak rażące. Chyba że zdecydujesz się na maksymalną kwotę kredytu (255 550 złotych). Jednak zaciągnięcie kredytu gotówkowego w takiej wysokości nie jest ani łatwe, ani opłacalne.
Kredyt gotówkowy spłacany w ratach równych zapewnia poczucie większej stabilizacji i komfortu, niż ma to miejsce w przypadku rat malejących. Ten drugi wiąże się z oszczędnościami, ale też z koniecznością osiągania wyższych zarobków lub zaakceptowania niższej zdolności kredytowej.
Raty malejące czy równe – przykłady
Mechanizm funkcjonowania, na podstawie którego działa rata malejąca i rata równa kredytu najłatwiej zrozumieć na przykładzie.
Weźmy kredyt hipoteczny zaciągnięty na okres 25 lat i kwotę równą 250 000 złotych. Na potrzeby symulacji przyjmijmy, że oprocentowanie takiego kredytu byłoby równe 4%.
Przykład dla kredytu hipotecznego – rata równa
Warunki spłaty powyższego kredytu hipotecznego w przypadku rat równych wyglądałyby następująco:
- łączna kwota do spłaty = 395 877,74 PLN;
- pierwsza rata kredytu hipotecznego = 1 319,59 PLN, w tym:
- kwota kapitału = 486,26 PLN;
- kwota odsetek = 833,30 PLN;
- wysokość raty kredytu w ostatnim miesiącu = 1 319,59 PL, w tym:
- kwota kapitału = 1 315,21 PLN;
- kwota odsetek = 4,38 PLN.
Przykład dla kredytu hipotecznego – rata malejąca
Ten sam kredyt hipoteczny w przypadku rat malejących kształtowałby się następująco:
- łączna kwota do spłaty kredytu = 375 416, 84 PLN;
- pierwsza rata kredytu hipotecznego = 1 666,66 PLN, w tym:
- kwota kapitału = 833,33 PLN;
- kwota odsetek = 833,33 PLN;
- wysokość raty kredytu w ostatnim miesiącu = 836,11 PLN, w tym:
- kwota kapitału = 833,33 PLN;
- kwota odsetek = 2,78 PLN.
Spójrz na wysokość łącznych kwot do spłaty kredytu oraz proporcji zachodzących pomiędzy kapitałem a odsetkami.
Warto mieć świadomość, że rata malejąca będzie tym korzystniejsza, im dłuższy będzie okres kredytowania. Taka sama zależność zachodzi w przypadku wysokości oprocentowania – im będzie ono wyższe, tym bardziej intratny będzie stawał się wybór rat malejących.
Raty równe czy malejące – wcześniejsza spłata
Nikt nie może zaplanować wygranej w Lotto, ale zasądzenia spadku czy sprzedaży nieruchomości już tak. Jeśli pomimo to decyzja o zaciągnięciu kredytu nie może czekać, wybierz się do zaufanego doradcy kredytowego lub skorzystaj z dobrych porównywarek kredytowych, aby dokładnie przyjrzeć się schematom spłat planowanego kredytu w wariancie z ratami równymi i malejącymi. Z otrzymanych symulacji będzie jasno wynikać, że klienci zamykający zobowiązanie przed terminem, powinni dokonać spłaty kredytu w systemie rat malejących. Usprawniają one spłatę salda zadłużenia.
Przy obecnych warunkach kredytowych skrócenie o 10 lat 30-letniego kredytu hipotecznego zaciągniętego na kwotę 400 000 złotych, będzie się wiązało z oszczędnością o wartości około 50 000 złotych, jeśli wybierzesz raty malejące zamiast równych.
Zmiana raty równej na malejącą
Zamiana raty kredytu hipotecznego lub gotówkowego w trakcie trwania okresu kredytowania z równej na malejącą lub odwrotnie w większości instytucji jest możliwa. Należy się jednak przygotować na konieczność podpisania aneksu do podstawowej umowy kredytowej. W wielu bankach jest to usługa odpłatna (przy kredycie hipotecznym opłata wynosi nawet ok. 200 złotych). Większość instytucji będzie też chciała ponownie zbadać zdolność kredytową (szczególnie przy zamianie rat równych na bardziej wymagające raty malejące). Przemyśl więc dokładnie chęć dokonania takiego posunięcia.
Raty równe czy malejące – na co się zdecydować?
Nie sposób jest udzielić jednoznacznej odpowiedzi, jaki rodzaj rat będzie w ogólnym rozrachunku najlepszym. Wszystko zależy bowiem od indywidualnych warunków kredytobiorcy.
Jeśli zależy ci na uzyskaniu jak najwyższej kwoty finansowania, czyli potrzebujesz maksymalnie wysokiej zdolności kredytowej, to musisz dążyć do tego, aby pierwsza rata była możliwie najniższa. Wybierz najdłuższy dostępny dla ciebie okres kredytowania oraz połącz go z ratami równymi.
Kiedy dążysz do osiągnięcia możliwie najniższego kosztu kredytu, to wybierz maksymalnie skrócony w stosunku do twojej zdolności kredytowej okres kredytowania i połącz go z ratami malejącymi. Takie połączenie wybierz też, jeśli chcesz szybko skorzystać z możliwości nadpłaty lub spłaty zobowiązania.
Jeśli stać cię na wybór rat malejących, zarówno pod względem finansowym, jak również psychologicznym, to postaw na tę opcję. Dzięki temu co miesiąc zaoszczędzisz pewną sumę pieniędzy równą różnicy odsetek pomiędzy tymi przypisanymi do rat równych a rat malejących. Jeśli różnicę tę zainwestujesz, to masz szansę wyjść z oprocentowaniem kredytu “na zero”.
Podsumowując, odpowiedź na pytanie: “rata równa czy malejąca?” nie jest jednoznaczna. Obydwie różnią się od siebie konstrukcją. Raty malejące wiążą się z wysokimi kosztami w początkowej fazie kredytowania, które z biegiem czasu będą spadać. Są tańsze od rat równych, które gwarantują większą stabilność i łatwiej dostępne pod względem zdolności kredytowej. Jeśli sytuacja finansowa klienta zmieni się w trakcie kredytowania, można zmienić rodzaj raty. Taka operacja wymaga jednak zastosowania odpowiednich procedur.
Małgorzata
21.02.2023, 12:53
Świetny artykuł, zrozumiale opisuje możliwości spłacania kredytu na dogodne raty.
Maxxx
28.03.2024, 09:46
Ogólnie fajny artykuł ale przydałby się jakiś excel w którym można byłoby podstawić swój kredyt i porównać czy raty równe czy malejące bardziej się opłacają i jaka byłaby różnica w płatnościach.