Pożyczka od rodziny – jaka umowa i podatek?

Pożyczka od rodziny to popularna alternatywa dla tradycyjnych form pożyczania w instytucjach finansowych. Pomimo jej mniej formalnego charakteru, warto zadbać jednakże o spisanie umowy pożyczki i rozeznanie się w kwestii obejmującej nas grupy podatkowej. Kiedy rodzinna pożyczka podpada pod podatek od czynności cywilnoprawnych? W jaki sposób kwestie te mogą zostać zweryfikowane przez Urząd Skarbony i kiedy jesteśmy zwolnieni z dodatkowych kosztów? Zanim pożyczymy, warto kompleksowo poszerzyć swoją wiedzę w tej dziedzinie.

Wzór umowy pożyczki w rodzinie

W przypadku pożyczki rodzinnej, zasady dotyczące konieczności sporządzenia umowy określa kodeks cywilny. Podobnie jak w przypadku pożyczek tradycyjnych, o tej czynności nie należy zapominać w przypadku pożyczania kwot wynoszących co najmniej 1000 złotych. Umowa pożyczki nie jest tutaj jednak utrudnieniem i komplikowaniem z pozoru prostej czynności, lecz pełni raczej funkcję zabezpieczenia.

O czym warto pamiętać przed spisaniem umowy?

• Pożyczka rodzinna traktowana jest przez prawo jako pożyczka prywatna. Obejmują ją zatem zapisy kodeksu cywilnego, włącznie ze wspomnianą minimalną kwotą wymagającą sporządzenia umowy.
• Teoretycznie umową pożyczki może zostać określona np. rozmowa SMS-owa lub mailowa między udzielającym a przyjmującym finansowanie. Zaleca się jednak, aby formalizować każdego tego typu transakcje dla jasnego określenia, np. pełnej kwoty, okresu finansowania oraz ewentualnych kosztów oraz postępowania w razie opóźnienia.
• W umowie pożyczki zawsze należy jasno doprecyzować przedmiot, jaki jest pożyczany, czyli w omawianym przypadku – kwota pieniędzy.
• Każda umowa pożyczki powinna zawierać pełne dane osobowe obu stron, które ją między sobą zawierają. Mowa tutaj zatem nie tylko o imionach i nazwiskach, ale i o adresach zamieszkania, numerach PESEL oraz danych identyfikacyjnych dowodów tożsamości.
• Umowa pożyczki nie będzie wiążąca, jeżeli nie znajdą się na niej czytelne podpisy obu stron.
• Umowa pożyczki rodzinnej może, ale nie musi przyjmować postaci uprzednio przygotowanego dokumentu na komputerze, który został następnie wydrukowany. Jeżeli będziemy pamiętać o konieczności umieszczenia wszystkich ważnych informacji, wówczas można sporządzić ją także odręcznie na kartce A4. Dla większego bezpieczeństwa, zdarza się też, że dochodzi do dopełnienia formalności w formie aktu notarialnego.

-> Sprawdź artykuł: Umowa pożyczki – darmowy wzór z omówieniem prawnika

Jak sporządzić umowę pożyczki od rodziny?

Umowa pożyczki od rodziny nie musi być oparta na ogólnym wzorze, gdyż taki nie został nigdy przyjęty. Istnieje jednak zestaw dobrych praktyk oraz spis informacji, które wspomniany dokument czynią pełnowartościowym. Podczas sporządzania treści umowy nie należy zapominać o niżej wymienionych punktach.

• Data oraz miejsce zawarcia umowy.
  Informacje te powinny znaleźć się na wstępie, pozwalając łatwo zidentyfikować punkt odniesienia w przypadku np. daty spłaty pożyczki. Ta może zostać udzielona na czas miesiąca lub kilku miesięcy, z koniecznością zwrotu liczoną od dnia udzielenia.

• Kwota pożyczki.
  Na początek należy sprecyzować wysokość pożyczonej kwoty, podając także jej walutę oraz postać, w której zostaje ona przekazana odbiorcy. Środki mogą zostać bowiem przekazane przelewem bankowym, a mogą też trafić do rąk w formie gotówki.

• Termin zwrotu pożyczki.
  Kolejny ważny punkt w umowie pożyczki to dokładne wskazanie czasu, na jaki pieniądze zostają pożyczone. Dokument powinien dokładnie wskazać termin, w którym pożyczka ma zostać spłacona. Jeżeli jest to jednorazowa rata – na tym należy poprzestać. Jeśli jednak pożyczka przyjmuje postać ratalną, wówczas umowa powinna przedstawić harmonogram spłaty wraz z zasadą liczenia i wysokością raty oraz terminem płatności każdej z nich.

• Stan majątkowy pożyczającego.
  Osoba pożyczająca powinna podczas zawierania umowy wskazać stan swojej obecnej sytuacji majątkowej. Członek rodziny z pewnością nie będzie weryfikować nas w BIK czy KRD, jak robią to tradycyjne firmy pożyczkowe. W ten sposób, w umowie należy wskazać podstawowy czynnik mierzący aktualną sytuację finansową – wysokość comiesięcznych dochodów.

• Konsekwencje braku spłaty w terminie.
  Sprawa ta wydaje się oczywista w przypadku pożyczek prywatnych, lecz może być kłopotliwa przy pożyczkach od rodziny. Jeżeli jednak u pożyczającego pojawią się w przyszłości kłopoty z uregulowaniem zobowiązania, należy określić następstwa. Może to być np. naliczenie odsetek ustawowych za opóźnienie.

Czym jest pożyczka od rodziny?

Pożyczka rodzinna to popularny sposób na wsparcie finansowe między bliskimi sobie osobami, który często może stanowić atrakcyjną alternatywę dla tradycyjnych pożyczek pozabankowych lub kredytów gotówkowych w banku. Wspomniane rodzaje finansowania wiążą się z wachlarzem formalności. Związanych z weryfikacją tożsamości, sprawdzeniem zdolności kredytowej i kosztami skorzystania z komercyjnej usługi. Pożyczanie od dalekiej lub najbliższej rodziny jawi się jako prosta, przejrzysta i pozbawiona zbędnych formalności transakcja.

Pożyczki rodzinne traktowane są prawnie jako pożyczki prywatne, które reguluje kodeks cywilny. To daje obu stronom transakcji bardzo dużą swobodę, gdyż finansowanie nie jest objęte ścisłymi regulacjami. Prawo mówi m.in. o wspomnianym wcześniej obowiązku spisania umowy dla kwot powyżej 1000 złotych. Nie obowiązują jednak weryfikacja w BIK, naliczanie opłat według narzuconego modelu czy inne formalności. Pieniądze mogą zostać wypłacone zarówno prosto do ręki, jak i na rachunek płatniczy, a harmonogram spłaty czy konsekwencje opóźnienia – wszystko to leży już w gestii dwóch stron umowy.

Czy i kiedy trzeba spisać umowę pożyczki w rodzinie?

Niezależnie od stopnia pokrewieństwa czy też zaufania, jakimi w logiczny sposób darzą się członkowie rodziny wymieniający się pieniędzmi, powinni oni pamiętać o zapisach kodeksu cywilnego. Ten obowiązuje do spisania każdej umowy pożyczki prywatnej, z rodzinną włącznie, jeżeli jej wartość wynosi co najmniej 1000 złotych.

Ustawodawca zakłada tutaj, że taki pułap kwotowy powinien obligować do ustalenia i spisania okoliczności, na jakich podstawie środki są pożyczane. Ułatwi to rozstrzygnąć wszelkie postanowienia, a i będzie zabezpieczać na okoliczności np. nieporozumień lub konfliktów między stronami. Postanowienia umowy pożyczki, na której znajdują się dane oraz podpisy członków rodziny, są bowiem wiążące i mogą stanowić podstawę do prób dojścia swoich roszczeń, np. drogą sądową.

Podatek a pożyczka w rodzinie

W teorii, pożyczka rodzinna jako pożyczka prywatna obciążona jest podatkiem od czynności cywilnoprawnych wynoszącym 0,5%, do którego naliczenia podstawą jest kwota pożyczki. Obowiązek podatkowy ciąży jednak tylko na wybranych grupach członków rodziny, gdzie kluczowy jest stopień powinowactwa. Wyłączona jest z niego tzw. grupa I, czyli małżonkowie, dzieci, rodzice czy rodzeństwo. Jeżeli od jednej osoby otrzymamy w ciągu 5 lat nie więcej niż 9367 złotych, wówczas nie musimy płacić podatku PCC.

Jak uniknąć podatku PCC?

Jeżeli nie chcemy płacić podatku PCC od pożyczki rodzinnej, teoretycznie wystarczy niespisanie umowy, poprzestanie na ustaleniach ustnych i przekazanie środków prosto do ręki. Jeżeli pieniądze trafią jednak na konto bankowe, to może ostatecznie stać się to przedmiotem zainteresowania Urzędu Skarbowego. Działania organów podatkowych są tutaj niekiedy losowe i niezapowiedziane, co powoduje, że oszacowanie ryzyka związanego z próbami obejścia podatku PCC jest trudne. Z tego względu, nie zalecamy takich czynności.

Jaka kara za niezgłoszenie pożyczki od rodziny?

Jeżeli niezgłoszona pożyczka rodzinna udzielona została na kwotę, która obowiązuje do naliczenia 0,5% podatku PCC. Urząd Skarbowy może ostatecznie zobowiązać do uiszczenia takiej daniny w przypadku wykrycia braku takiej transakcji. Co więcej, jeżeli kontrola wykaże, że w ciągu 5 lat do udzielania pożyczek dochodziło regularnie i żadna z nich nie była zgłoszona. Wówczas może dojść do zażądania uiszczenia 20% od podstawy opodatkowania pożyczki.

Pożyczka od rodziny – kluczowe informacje

Pożyczka od członka rodziny to rozwiązanie, które pozwala sprowadzić czynność wsparcia finansowego na mniej formalny szczebel. To przynosi nie tylko oszczędność czasu, ale i oszczędność pieniędzy. Najczęściej oddajemy bowiem po czasie dokładnie tyle, ile wcześniej pożyczyliśmy. Co przy tradycyjnych formach pożyczkowych dostępne jest tylko u nielicznych pożyczkodawców i na ściśle ograniczonych warunkach – tak jak to jest w przypadku darmowych chwilówek.

Pożyczka rodzinna to też sposób na zachowanie odpowiedniej higieny BIK. Do tej bazy nie trafią zbędne informacje o zapytaniach o historię kredytową czy informacje o zaciągnięciu zobowiązania. To z kolei docenimy w przyszłości, jeżeli będziemy np. zwracać się do banku o kredyt hipoteczny.

Niezależnie od stopnia powinowactwa i zaufania, jakim się wzajemnie darzymy. Warto pamiętać o spisaniu prostej, czytelnej i precyzyjnej umowy pożyczki. Nie należy tego traktować jako symptomu nieufności, a raczej chęci zabezpieczenia obu stron poprzez klarowne spisanie swoich postanowień.

Przed sporządzeniem umowy pożyczki, warto zawsze dokładnie omówić wszelkie detale wymiany pieniędzy i przygotować dwa egzemplarze dokumentu. Tak, aby nie było żadnych niedomówień, zaskoczeń i niepożądanych niespodzianek. Wówczas wymiana środków między rodziną to doskonały sposób na unikanie ponoszenia zbędnych kosztów czynności, które wcale nie muszą być komercjalizowane.