Walidator danych. Walidacja PESEL, REGON, NIP krok po kroku!

W dobie rewolucji technologicznej mamy do czynienia z nieustannym przepływem danych. W takim przypadku nietrudno o drobny błąd – zarówno ze strony człowieka, jak i systemu. Dlatego walidacja numerów zajmuje się sprawdzaniem poprawności numerów PESEL, NIP, REGON, a także numeru karty kredytowej, konta bankowego i serii dowodu osobistego. Co warto o niej wiedzieć?

Walidator danych – pomocne narzędzie do sprawdzania dokumentu

Często w trakcie wykonywania codziennych zajęć nie zdajemy sobie sprawy, jak niezbędne są wiarygodne dokumenty do załatwienia spraw – nie tylko urzędowych, ale również z pozoru mało istotnych, jak chociażby nadanie przesyłki na poczcie. Co więcej – wyobraźmy sobie sytuację, że podczas płatności kartą w sklepie doszło do błędu jednej cyferki i pieniądze zostały pobrane z konta innej osoby. Dlatego, aby zapobiec i zmniejszyć prawdopodobieństwo zaistnienia takich i podobnych zdarzeń stosuje się specjalny matematyczny algorytm sprawdzający dane dokumentu z danymi wyjściowymi.

Tym właśnie zajmuje się walidator. Jest to na tyle popularna usługa, że w Internecie wiele walidatorów sprawdzających poprawność jednego dokumentu, ewoluowało na multiwalidatory, które przeprowadzają kilka różnych wariantów walidacji jednocześnie! Mogą to być narzędzia sprawdzające nie tylko numer PESEL, ale i NIP, REGON, IBAN czy NIP. Na czym dokładnie polega działanie walidatora?

Suma kontrolna – wyznacznik poprawności danych

Najprostszym sposobem na sprawdzenie wiarygodności danych dokumentu jest zsumowanie wszystkich liczb (lub pomnożenie) i podzielenie ich przez tę liczbę. Dzięki temu otrzymamy, tzw. sumę kontrolną. Zmniejsza ona prawdopodobieństwo przekłamania informacji, a także stanowi ochronę przed pomyłkami. Wystarczy więc, by walidator obliczył sumę kontrolną danego dokumentu i porównał ją z faktycznymi informacjami.

Niemniej jednak – pomimo prostego algorytmu bardzo łatwo go oszukać. Może to nastąpić w wyniku, tzw. czeskiego błędu, czyli przestawienia kolejności znaków. Dlatego, aby temu zapobiec wprowadzono pewną modyfikację. Otóż, nie sumuje się już samych cyfr, a iloczyny cyfr i ich współczynniki wagowe, które zapobiegają błędom. Jakie sumy kontrolne występują w weryfikacji poszczególnych numerów dokumentów?

Cyfra kontrolna w weryfikacji numeru PESEL

Numer PESEL jest jednym z najważniejszych identyfikatorów obywateli RP. Pełni on w polskim prawie funkcję rozpoznawania Polaków. Bez jego okazania niemożliwe jest więc podjęcie jakichkolwiek kroków cywilno-prawnych, zmiana miejsca zamieszkania, nie wspominając już o zawarciu małżeństwa. Niezbędny jest również przy zakładaniu konta bankowego, podpisywaniu umowy kredytowej, jak i korzystania z usług opieki zdrowotnej. Ten symboliczny numer składa się z ułożonych w ciągu numerycznym 11 cyfr. Pełna nazwa numeru PESEL to Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności.

Każdy PESEL indywidualnie rozpoznaje posiadacza, z pomocą ciągu zaszyfrowanych cyfr, jak:

• Data urodzenia – znajduje się w pierwszych 6-ciu cyfrach
• Administracyjny numer porządkowy – obecny w cyfrach od siódmej do dziesiątej
• Oznaczenie płci – w cyfrze dziesiątej
• Liczba kontrolna – cyfra jedenasta

Dlatego każdy prawidłowo nadany numer automatycznie z urzędu musi mieć kolejno 11 cyfr dziesiętnych.

Przykład numeru PESEL – 98010212936:

• 980102 – data urodzenia obywatela
• 1293 – numer serii z oznaczeniem płci. Ostatnia cyfra nieparzysta “3” określa płeć. W tym przypadku jest to mężczyzna.

-cyfry: 1, 3, 5, 7, 9 – określają płeć męską

-cyfry: 0, 2, 4, 6, 8 – określają płeć żeńską

• 6 – cyfra kontrolna. Zapewnia ochronę przed pomyłkami i błędami podczas podawania numeru PESEL.

Walidacja numeru PESEL – co jeszcze warto wiedzieć?

Wiemy już zatem, jak wygląda specyfikacja numeru PESEL – nie wiemy natomiast, w jaki sposób waliduje. Algorytm zakłada mnożenie każdej cyfry przez odpowiedni mnożnik: 1, 3, 7, 9, 1, 3, 7, 9, 1, 3. Otrzymany ciąg sumujemy, dzielimy przez 10 i porównujemy z cyfrą kontrolną. W ten sposób możemy odgadnąć, np. brakującą cyfrę w numerze PESEL. Warto jednak pamiętać, że walidacja sprawdza jedynie matematyczną poprawność, a nie dane merytoryczne dokumentu! Dlatego korzystając z kalkulatora on-line możemy sprawdzić tę wiarygodność, wpisując swój indywidualny numer PESEL.

Numer i seria dowodu osobistego a jego unikalny identyfikator

Dowód osobisty to kluczowy dokument każdego polskiego obywatela. To dzięki niemu potwierdzana jest tożsamość i pochodzenie – co jest szczególnie istotne podczas zagranicznej podróży. Czasem także z pomocą samego dowodu mamy możliwość przemieszczać się po wielu krajach UE oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Jednak nawet zwykła wizyta na poczcie lub w banku wymaga wylegitymowania się dokumentem tożsamości.

Warto wspomnieć, że nowe dowody wydawane od 1 marca 2015 roku nie zawierają już takich informacji, jak: wzrost, kolor oczu, wzór podpisu czy adres zameldowania. Za to muszą posiadać podobnie, jak elektroniczny e-dowód dane, jak:

• imię lub imiona i nazwisko,
• nazwisko rodowe,
• imiona swoich rodziców,
• datę i miejsce urodzenia,
• płeć,
• zdjęcie,
• numer PESEL,
• obywatelstwo

Oprócz tego e-dowód zawiera również numer CAN, który wykorzystywany jest w celu nawiązania bezpiecznego połączenia szyfrowego z dokumentem. Dowód osobisty ważny jest 10 lat i 5 lat – w przypadku dzieci do lat 5.

Co zawiera numer dowodu osobistego?

Składa się z 9 znaków: 3 liter i 6 cyfr. Oto przykład:

ASB232622

• 3 litery (od A do Z) – oznaczają serię dokumentu tożsamości
• 6 cyfr – numer dowodu osobistego
• Cyfra kontrolna – pierwsza cyfra numeru dokumentu. Służy do komputerowej kontroli poprawności i wiarygodności danego dowodu tożsamości
• 5 kolejnych cyfr – określają serię dowodu

Dlatego, aby sprawdzić poprawność numeru i serii dowodu należy zamienić litery na cyfry i każdej przyporządkować wartość od 10 do 35 (od A do Z). Następnie wymnożyć je przez wyznaczone wagi: 7, 3, 1, 9, 7, 3, 1, 7, 3 i uzyskany wynik podzielić przez 10. UWAGA! Przy mnożeniu pomijamy cyfrę kontrolną. Sumujemy cały wynik i dzielimy przez 10. Uzyskana reszta z dzielenia jest sumą kontrolną. W tym przypadku podobnie, jak we wcześniejszym wyręczy nas kalkulator on-line.

NIP i REGON – identyfikacja każdej firmy

NIP, czyli Numer Identyfikacji Podatkowej, jak sama nazwa wskazuje – jest numerem identyfikacyjnym, który musi posiadać każda firma lub osoba fizyczna, by móc poprawnie rozliczać się z podatków. Jest więc niezbędny przy prawidłowej identyfikacji ewidencji podatnika i płatnika. W przypadku:

• Podmiotu gospodarczego – NIP jest niezmienny przez cały okres działalności
• Osoby fizycznej – NIP nadawany jest na całe życie

Warto wiedzieć, że każdy NIP nadawany jest firmom od 1995 roku przez naczelnika Urzędu Skarbowego i składa się z 10 cyfr.

Przykład: 123-456-78-90

• 123 – trzy pierwsze cyfry oznaczają urząd skarbowy, który wydał numer
• 456789 – cyfry przydzielone losowo
• 0 – ostatnia cyfra określa cyfrę kontrolną, która wyliczana jest przez specjalny algorytm

Jak sprawdzić swój numer NIP? Można dokonać tego na 3 sposoby:

• Na stronie Centralnej Ewidencji Informacji o Działalności Gospodarczej¹
• Na dowolnej fakturze – znajduje się zazwyczaj w prawym górnym rogu
• W decyzji o nadaniu numeru NIP

Kto musi posiadać NIP?

Jeszcze do 2012 roku obowiązek ten obejmował każdego. Dziś wystarczy już jedynie numer PESEL. NIP niezbędny jest osobom, które:

• Prowadzą działalność gospodarczą
• Są płatnikami składek ZUS
• Odprowadzają VAT
• Są podatnikami, bez osobowości prawnej

Jak wyliczyć sumę kontrolną w NIP?

Jest to dość skomplikowany algorytm, dlatego dla szybszego rezultatu można skorzystać z kalkulatora on-line. Co do zasady wylicza on każdą z dziesięciu cyfr i mnoży przez odpowiednie wagi: 6, 5, 7, 2, 3, 4, 5, 6, 7. Uzyskany wynik sumuje się i dzieli przez 11. Reszta z tego dzielenia powinna być identyczna, jak ostatnia cyfra danego NIP-u.

REGON – gwarancja wiarygodnego kontrahenta

Skrót REGON pochodzi od słowa: Rejestru Gospodarki Narodowej, do którego wpisywane są wszystkie przedsiębiorstwa działające na terenie kraju. Jednak od 2009 roku nie jest już tak istotny i firmy nie muszą umieszczać go na pieczątkach czy też fakturach VAT. Niezbędny jest natomiast przy rejestracji znaków towarowych w Urzędzie Patentowym RP.

---

Zobacz: Co powinna zawierać faktura VAT?

---

Dzięki REGON można odnaleźć takie dane, jak:

• Imię i nazwisko właściciela
• Nazwę oraz dane firmy
• Numer NIP
• Rodzaj działalności
• Adres siedziby działalności
• Datę powstania lub ewentualnego zawieszenia i zakończenia działalności

Numer REGON składa się 9 cyfr.

Przykład: 26 – 090345 – 6

26 – numer województwa

090345 – numer seryjny

6 – cyfra kontrolna

Jak obliczyć sumę kontrolną numeru REGON?

Przy wyliczaniu cyfry kontrolnej, pierwsze osiem cyfr mnożone jest przez wyznaczone wagi kolejno: 8, 9, 2, 3, 4, 5, 6, 7. Otrzymany wynik jest sumowany i dzielony przez 11. Liczba, która wyszła stanowi cyfrę kontrolną.

Warto również pamiętać, że wpisowi do REGON podlegają:

• Osoby prawne
• Osoby prowadzące działalność gospodarczą
• Jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej
• Podmioty lokalne

Karta kredytowa – wygodne narzędzie dla każdego

Karta kredytowa to niezwykle wygodny i pomocny wynalazek. Ot, karta płatnicza, którą zna każdy klient banku. Niczym się nie różni od tradycyjnej karty debetowej – z tą różnicą, że pobiera środki nie z rachunku osobistego, a otwartego limitu kredytowego. Zasada jej działania jest bardzo prosta. Z pomocą plastiku możemy dokonywać płatności bezgotówkowych, wypłacać pieniądze z bankomatu, ale i realizować transakcje płatnicze w sklepach internetowych. Jednak co ważne – nie każda z takich płatności jest bezpłatna!

Faktycznie – kartę kredytową obowiązuje również okres bezodsetkowy. Wynosi on w zwyczaju 50-60 dni i oznacza, że przez ponad miesiąc przyznany kredyt jest darmowy. Mamy również pewność, że bank od wydanej kwoty nie zacznie naliczać odsetek. Czytaj także: Karta prepaid – jak działa karta przedpłacona? Czym jest i gdzie ją kupić?

Walidacja karty kredytowej – jak to zrobić?

W dzisiejszych czasach – standardową kartę płatniczą określają normy ISO IEC_7812. Zgodnie więc z normą ISO, długość numeru karty kredytowej to 16 cyfr. Waliduje go, tzw. algorytm Luhna. Dlatego podobnie, jak przy algorytmie PESEL, na końcu ciągu liczb znajduje się cyfra kontrolna. Z jego pomocą możliwe jest również wyliczenie numeru IMEI widniejącego w telefonach komórkowych.

Przykład numeru karty kredytowej: 6123 2462 0532 2891:

• 6 – Identyfikator Dziedziny Gospodarki – informuje o dziedzinie, jakiej towarzyszy numer karty: 1,2 – linie lotnicze, 3 – podróż i rozrywka, 4, 5 – bankowość, finanse, 6 – handel, bankowość, 7 – przemysł naftowy, 8 – telekomunikacja, 9 – do ustalenia przez jednostki normalizacyjne,
• 123 24 – Numer Identyfikacyjny Wydawcy, np. MasterCard, Visa,
• 62 0532 289 – Identyfikator Rachunku Osobistego, indywidualny numer przypisany do określonego rachunku osobistego,
• 1 – cyfra kontrolna

Walidacja numeru następuje poprzez podwojenie cyfr, które znajdują się na parzystych miejscach w numerze karty. Od iloczynów większych od 9 odejmowana jest liczba  9. Kolejno sumuje się wszystkie cyfry – również te będące na pozycjach nieparzystych. Do otrzymanej liczby należy dodać taką cyfrę, by wynik był wielokrotnością liczby 10. Dodana liczba jest cyfrą kontrolną.

Walidator numeru konta bankowego IBAN

Przesyłanie pieniędzy za granicę lub z zagranicznego konta wymaga znajomości kodu IBAN. Co to takiego? To nic innego, jak międzynarodowy numer konta bankowego, który opiera się na standardowym numerze rachunku. Aby otrzymać taki kod, do 26-cyfrowego ciągu cyfr dopisuje się z przodu dwa dodatkowe znaki. W przypadku Polski jest to symbol PL.

Przykład numeru IBAN: PL 60 3040 0000 3456 2389 13456 0022:

• PL – oznaczenie kraju konta
• 60 – suma kontrolna
• 3040 000 – ID oddziału
• 0 – cyfra kontrolna
• 3456 2389 13456 0022 – numer rachunku klienta

W tego typu operacjach stosuje się standard NRB (Numer Rachunku Bankowego), który składa się z 26 znaków. W polskim standardzie – IBAN liczy sobie 28 znaków, z czego dwa pierwsze to litery, a pozostałe 26 – cyfry.

Wyliczenie sumy kontrolnej następuje poprzez zamianę liter w cyfry, od 1-35 (od A do Z). Tak więc dla P – jest to cyfra 25, a dla L – 21. Taki ciąg znaków stanowi jedną liczbę i zostaje podzielony przez 97. Jeśli reszta z dzielenia wynosi 1 oznacza to, że suma kontrolna jest prawidłowa.

Źródło:

https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG.CMS.ENGINE/