Gdzie zgłosić oszustwa internetowe?

Padłeś ofiarą oszustwa internetowego? Niestety, ja również. Opowiem Ci dzisiaj, co z tym zrobiłam, czego nie (choć powinnam), i jak się to wszystko skończyło.

To było dość dawno temu, za moich studenckich czasów. Uzbierałam trochę oszczędności i chciałam kupić nowego Samsunga. Na tamte czasy i skromne, studenckie życie, kwota była duża. Znalazłam sklep internetowy z dobrymi opiniami. Kupiłam telefon, zrobiłam przelew. Niestety, nigdy nie zobaczyłam ani smartfona, ani nie odzyskałam pieniędzy. Moja wiedza na temat oszustw w internecie była znikoma, więc zgłosiłam sprawę tylko na policję. Dzisiaj zrobiłabym znacznie więcej!

Oszustwo internetowe — jak wygląda?

Oszustwo internetowe może mieć na celu wyłudzenie albo bezpośrednio pieniędzy (jak, chociażby w moim przypadku), albo zdobycie Twoich danych osobowych lub dostępu do konta bankowego. Moim zdaniem, ten drugi scenariusz jest gorszy: złodziej, który ma komplet Twoich danych, może bez większego problemu zaciągnąć na Ciebie kredyty i pożyczki na duże kwoty. A mając dostęp do Twojej bankowości, może w kilka chwil pozbawić Cię wszystkich oszczędności (i do tego również wziąć na Ciebie kredyt).

Metody działań są różne, ale wszystkie zaczynają się w podobny sposób: złodziej nawiązuje zdalny kontakt z potencjalną ofiarą oszustwa. Może to być telefon, sms, mail, czy wiadomość na OLX, FB czy Whatsappie. Zazwyczaj oszuści podszywają się pod firmy i instytucje powszechnie znane i zaufane. Kolejnym krokiem jest wymuszenie na Tobie interakcji, czyli na przykład: masz kliknąć w podesłany link, podać komplet danych, zainstalować dodatkowe oprogramowanie lub zrobić zakupy i je opłacić w fałszywym sklepie itp.

Jak działają oszuści internetowi? Metody działań

Rodzaje oszustw internetowych mnożą się i mnożą. Nie sposób wymienić wszystkich, dlatego podam kilka najczęstszych przykładów.

1. Oszustwo na BLIKa. Ktoś podszywa się pod znajomego i prosi o pomoc w formie kodu BLIK.

2. Oszustwo OLX. Uważaj na wszystkie wiadomości, jakie otrzymujesz od potencjalnych kupujących. Nierzadko oszust wyśle Ci fałszywego linka (np. do odebrania płatności za paczkę), a w rzeczywistości zainstaluje Ci wirusa lub zdobędzie dostęp do bankowości.

3. Phishing, czyli np. fałszywe wiadomości sms czy e-mail. Oszuści często podszywają się pod znane instytucje, typu PGE, DPD, Inpost, DHL.

4. Spoofing i chociażby telefony od fałszywych pracowników banków.

5. Oszustwo na Bitcoina. O ile sam Bitcoin istnieje i da się w niego normalnie inwestować, o tyle złodzieje wykorzystują często fakt nieznajomości tematu wśród potencjalnych ofiar. Obiecują zyski z inwestycji, a tymczasem po przelaniu oszczędności – znikają.

6. Fałszywe sklepy internetowe i aukcje. Czyli chociażby mój przypadek sprzed lat, ale również miliony innych, w których kupujesz towar, płacisz, a go nie otrzymujesz lub dostajesz podróbkę.

Co robić w przypadku oszustwa internetowego?

Po pierwsze: warto we własnym zakresie zabezpieczyć jak najwięcej dowodów oszustwa. Korespondencja, adres poczty elektronicznej, fałszywe linki, potwierdzenia wpłaty z banku. Zbierz jak najwięcej dowodów.

Po drugie: zgłoś sprawę na policję lub do prokuratury. Bez tego sprawa nie ruszy z miejsca.

Zgłoś się do platformy, na jakiej robiłeś zakupy (o ile to w taki sposób zostałeś oszukany). Jeśli to był duży, znany portal aukcyjny typu Allegro, Aliexpress czy OLX, to jest szansa, że pomoże Ci odzyskać środki.

Następny etap to zabezpieczenie dokumentu tożsamości i dostępów do banku. Jeśli podejrzewasz, że Twoje dane mogły zostać wykradzione lub też przestępca mógł zyskać dostęp do Twojego konta czy karty: zastrzeż wszystko w banku, i dowód, i bankowość, i kartę. O tym, jak chronić dane osobowe i co zrobić w przypadku ich utraty pisałam w oddzielnym artykule.

Kolejnym krokiem jest złożenie reklamacji w banku. Jeśli płaciłeś kartą, to możesz złożyć reklamację chargeback. W przypadku przelewu lub BLIK bank najpewniej odrzuci Twój wniosek.

I na koniec, jeśli sprawca nie został ujęty, a pieniędzy nie dało się odzyskać w drodze reklamacji, pozostaje założenie sprawy sądowej.

Oszustwa internetowe — od jakiej kwoty?

Oszustwo internetowe ma miejsce wtedy, gdy oszust do tego, by odnieść korzyść majątkową, wprowadzi Cię w błąd, wykorzysta Twój błąd (np. błędne przekonanie, że jest to prawdziwy sklep internetowy), lub wykorzysta sytuację, że pokrzywdzony z różnych przyczyn nie jest w stanie właściwie zrozumieć swojego działania.

Wyłudzenie jest przestępstwem, a nie wykroczeniem, niezależnie od kwoty. Czyli nawet jeśli oszukano Cię na 1 zł, to jest to karalne (kwota 500 zł ma zastosowanie przy kwalifikacji kradzieży jako wykroczenie/przestępstwo). Co prawda policja może próbować przekonać Cię do tego, że nie warto zgłaszać tak drobnych sum, ale to nieprawda: po prostu policjant rozliczany jest ze spraw rozwiązanych, a ustalenie sprawcy oszustwa internetowego na kilkanaście złotych będzie pewnie trudne i raczej nikt się do tego nie przyłoży. A to w końcu nie wygląda dobrze w policyjnych statystykach.

Gdzie zgłosić oszustwo internetowe? Jak to zrobić?

1. Policja

Na samym początku zgłoś sprawę na policję. O tym, jak to zrobić, piszę w dalszej części artykułu.

2. Bank

Zrób to w każdym przypadku. Jeśli ukradziono Twoje dane, zastrzeż jak najszybciej dowód osobisty, bankowość i kartę do konta. Złóż również reklamację do banku (pewnie nic nie da, ale i tak będzie potrzebna w dalszym postępowaniu).

3. Platforma, na której robiłeś zakupy

Dlatego lubię korzystać, chociażby z Allegro, które ma swój program ochrony kupujących. Pamiętaj, że złożenie zawiadomienia powinno nastąpić w jak najkrótszym czasie od zakończenia aukcji czy sprzedaży i wykrycia oszustwa. Dzięki temu portal ma szanse ukarać nieuczciwego sprzedającego, zanim ten zniknie.

4. CERT Polska

Cert Polska to zespół, który ma reagować na zdarzenia naruszające bezpieczeństwo w internecie. Znajdziesz tam również listę ostrzeżeń przed np. podejrzanymi stronami.

Możesz zgłosić podejrzaną wiadomość sms, maila, złośliwą domenę czy oprogramowanie, fałszywą stronę internetową czy sklep na stronie zespołu CERT Polska. SMS-a zgłosisz jeszcze łatwiej: przekazując całą jego treść i wysyłając na numer 799-448-084.

5. UOKiK

Jeśli zostałeś oszukany w ten sposób, że masz problem z zakupionym towarem lub usługą (np. towar jest niezgodny z opisem, a kontakt ze sprzedającym się urwał), możesz zgłosić sprawę do UOKiK. Zrobisz to telefonicznie na infolinii konsumenckiej, mailowo lub zgłaszając się osobiście do rzecznika praw konsumenta w Twoim regionie.

6. econsumer.gov

Na tej rządowej stronie zgłosisz internetowe przestępstwa zagraniczne i złożysz skargę na nieuczciwych sprzedawców zza granicy. Do programu dołączyło 65 krajów, w tym Chiny.

Jak zgłosić na policję oszustwo internetowe?

Ciekawi Cię, jak skończyła się moja sprawa? Zgłosiłam oszustwo na policję, zresztą nie tylko ja, poszkodowanych było wielu. Sklep wyglądał naprawdę profesjonalnie i miał dużo dobrych opinii. Ku mojemu zdumieniu wykrycie sprawcy przestępstwa dla policji wcale nie okazało się trudne! Został on złapany i zamknięty. Poszkodowani mogli stawić się w sądzie na rozprawę, z czego skorzystałam.

I wiesz co? Okazało się, że oszust postanowił udawać niepoczytalnego, by uniknąć kary! A co najgorsze, sąd to uznał. Moim skromnym zdaniem osoba niepoczytalna nie jest w stanie zrobić fałszywego sklepu, pisać z ofiarami, przelewać pieniędzy z konta na konto w ten sposób, by zniknęły itp.

W jaki sposób możesz zgłosić sprawę na policję?

1. Osobiście

Oszustwo zgłosisz osobiście w najbliższej jednostce policji. Zabierz ze sobą wszelką dokumentację potwierdzającą próbę oszustwa. Policjant przyjmie Twoje zeznania i spisze protokół.

2. Listownie

Wniosek wysyłasz na policję lub do prokuratury właściwej dla miejsca zdarzenia.

Twoje pismo musi zawierać następujące dane:

• Dane organu, do którego składasz wniosek;
• Twoje dane;
• Szczegółowy opis sprawy. Im więcej szczegółów, tym lepiej;
• Datę i podpis.

Możesz dołączyć również wszelką dokumentację, którą posiadasz w sprawie oszustwa.

Na rządowej stronie https://www.gov.pl/web/gov/zglos-przestepstwo znajdziesz wzór zawiadomienia o przestępstwie oraz dane kontaktowe jednostek policji i prokuratury.

Odzyskanie pieniędzy z oszustwa internetowego — czy reklamacja w banku obejmuje oszustwa internetowe?

Powiem od razu: to wcale nie będzie ani proste, ani szybkie, ani przyjemne. Banki bardzo często odrzucają takie reklamacje. Powiedzą coś w rodzaju: sorry Ziutek, ale przecież sam autoryzowałeś w aplikacji tę wypłatę BLIKiem.

Sprawa będzie pewnie nieco prostsza, jeśli padłeś ofiarą oszustwa, a zapłaciłeś kartą. Takie transakcje mogą być reklamowane w procedurze chargeback i wtedy nieco łatwiej jest odzyskać środki.

Ale, jeśli zapłaciłeś złodziejom BLIKiem lub przelewem, lub zdobyli oni dostęp do Twojego konta czy danych i pozbawili środków, czy też zaciągnęli na Ciebie kredyty, często jedyną drogą będzie sprawa cywilna w sądzie (o zwrot ukradzionych pieniędzy lub też o unieważnienie zawartych na Ciebie umów kredytowych).

Jak zabezpieczyć się przed oszustwem internetowym?

1. Sprawdzaj dokładnie sklepy, w których robisz zakupy

Sprawdzaj opinie, dane kontaktowe, dane adresowe. Warto sprawdzić bazy CEiDG lub KRS, czy taki podmiot naprawdę jest zarejestrowany. A najlepiej korzystaj z dużych portali typu Allegro czy OLX, które mają własny program ochrony kupujących.

2. Korzystaj z karty do płatności

Płacąc kartą, korzystasz z dodatkowej ochrony chargeback. Warto płacić nią jak najczęściej, szczególnie przy dużych kwotach.

3. Sprawdź, czy Twój bank nie oferuje dodatkowego ubezpieczenia zakupów w sieci

Coraz popularniejsze rozwiązanie. Za kilka złotych miesięcznie można otrzymać pakiet ubezpieczenia w razie nieudanych transakcji internetowych.

4. Nie podawaj danych obcym osobom i uważaj na wszelkie linki i wiadomości

Nie daj się oszukać i nie pozwól, by złodzieje uzyskali dostęp do Twoich danych czy konta.

FAQ: najczęściej zadawane pytania

Polecamy:

• Fałszywe telefony z banku — jak nie dać się oszukać?

• Jak odzyskać pieniądze od brokera? Dostępne metody