Będąc dłużnikiem, może przejść Ci przez myśl pomysł dotyczący zatajenia części swojego majątku. Gdy dodatkowo składa się na niego otrzymany przed chwilą spadek, pokusa ta prawdopodobnie rośnie jeszcze bardziej. Może nikt się o tym nie dowie? Może mogę to bezkarnie zrobić?
Kluczowe informacje
- Komornik dowiaduje się o spadku, czyli przekazywaniu majątku po zmarłej osobie, poprzez dostęp do różnych źródeł informacji. Może to być Rejestr Danych Osobowych, monitoring kont bankowych, współpraca z urzędami czy pozyskiwanie informacji od banków i innych instytucji finansowych;
- Najczęściej jednak taką informację otrzymuje bezpośrednio od wierzyciela lub samego dłużnika;
- Co do zasady, komornik sam z siebie nie szuka spadku dłużnika. Dokonuje tego wyłącznie na stosowny wniosek wierzyciela;
- Nie ma żadnych legalnych rozwiązań na ukrycie majątku przed egzekucją komorniczą. Czyn ten jest zabroniony i karalny.
Czy komornik szuka spadku?
Co do zasady, komornik nie będzie samemu poszukiwał informacji o spadku dłużnika. Informację tę przekazuje mu:
- wierzyciel, który równocześnie z otrzymaniem tej informacji może złożyć do sądu stosowny wniosek o stwierdzenie nabycia spadku albo
- sam dłużnik.
Druga opcja może wydawać się przy tym dziwna i nieoczywista. W końcu czemu osoba zadłużona miałaby sama z siebie informować komornika o otrzymanym spadku?
Otóż po wszczęciu postępowania komorniczego i przesłaniu do dłużnika pisemnej informacji o tym, co się teraz dzieje, komornik rozpoczyna ustalanie jego majątku. Dłużnik jest przy tym zobowiązany przedstawić oświadczenie nt. posiadanych przez siebie dóbr oraz środków pieniężnych. Ukrywanie majątku oraz podawanie przez niego nieprawdziwych informacji jest w tym momencie całkowicie zabronione i podlega karze finansowej.
Z tego właśnie powodu dłużnicy, bojąc się kary, często sami zgłaszają komornikowi fakt otrzymania spadku. Nawet gdy nastąpiło to już po wszczęciu egzekucji i po zgłoszonym już wcześniejszym oświadczeniu na temat posiadanego majątku.
Koszty komornicze – ile bierze komornik?Czy spadkobierca dziedziczy długi?
Może je odziedziczyć. Przyjęcie spadku zawsze związane jest z przejęciem przez spadkobiercę, przynajmniej części, zobowiązań finansowych, które posiadała osoba zmarła. Np. przy dziedziczeniu wprost, spadkobierca dziedziczy cały majątek oraz wszystkie długi, które posiadał zmarły.
Z kolei przy przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca dziedziczy majątek wraz z długiem, ale za dług ten odpowiada tylko do wysokości odziedziczonego dobra. Wyjątkiem od tej zasady jest odziedziczona nieruchomość, która obciążona jest hipoteką. W takiej sytuacji nie obowiązuje ten „bezpiecznik” i wierzyciel może dochodzić u spadkobiercy spłaty całego długu.
Jak komornik dowiaduje się o majątku?
Komornik o majątku dłużnika dowiaduje się podczas jednej z pierwszych faz wszczętego postępowania komorniczego – od samego dłużnika. Po wysłaniu do niego informacji o wszczęciu tego postępowania (najczęściej połączonego z wezwaniem do zapłaty długu), a także poinformowaniu go o rozpoczęciu czynności i dalszych krokach, które będą w stosunku do niego podjęte, komornik ustala dokładny majątek dłużnika. M.in. jest tu zobowiązany przedstawić wykaz swojego majątku. Ukrywanie jakiejkolwiek jego części oraz podawanie nieprawdziwych informacji jest zabronione i podlega karze finansowej.
Poza tym komornik może później poszukiwać majątku zadłużonego na własną rękę. Jednak dokona tego tylko na wyraźną i odpowiednio uzasadnioną prośbę wierzyciela. Oczywiście musi pamiętać o działaniu w ramach ustalonego tytułu wykonawczego i w granicach obowiązującego prawa.
Skarga na czynności komornika – jak napisać? Wzór do pobraniaWyjawienie majątku dłużnika — na co uważać?
O wyjawieniu majątku osoby zadłużonej pisaliśmy już na Czerwonej Skarbonce w artykule: Wyjawienie majątku dłużnika – na czym polega?. Tu przedstawię więc tylko najważniejsze informacje na ten temat.
Wyjawienie majątku zawsze musi odbyć się zgodnie z przepisami prawa (w tym przypadku zgodnie z art. 913 Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego2).
Podstawą takiego wniosku jest wykazanie, że egzekucja z dotychczas zdefiniowanego majątku jest, lub może być, bezskuteczna. W przypadku uzasadnionego wniosku sąd zobowiąże dłużnika do wyjawienia całego swojego majątku.
Na co uważać przy wyjawianiu majątku?
- W wykazie majątku jako dłużnik powinieneś wymienić wszystkie rzeczy i miejsca, w których znajdują się Twoje wierzytelności i inne prawa majątkowe, a także informacje o wszelkich większych transakcjach;
- Wykaz majątku składasz pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Nie matu mowy o podawaniu informacji nieprawdziwych lub niepełnych. Warto jednak zaznaczyć, że o odpowiedzialności tej musisz być każdorazowo pouczony przez sąd;
- Jeżeli sąd jeszcze nie orzekł w stosunku do Ciebie obowiązku wyjawienia majątku – spróbuj się dogadać z wierzycielem i działającym w jego imieniu komornikiem. Być może obędzie się bez tego, niezbyt przecież przyjemnego, działania.
Jak długo komornik szuka majątku?
Doświadczeni i znający się na swoim fachu komornicy potrafią działać naprawdę sprawnie. Zwłaszcza w czasach szeroko dostępnej informatyzacji i digitalizacji wszelkich danych. Komornik, który wie, jak szukać i gdzie szukać, informacje o większości składników majątku zadłużonego odnajdzie w parę minut lub ewentualnie parę godzin. W przypadku tylko niektórych danych (np. dane pochodzące z urzędu skarbowego), pozyskanie ich zajmie dłużej, zazwyczaj do kilku dni.
Jak dowiedzieć się, kto jest spadkobiercą dłużnika?
Na moment wcielmy się w rolę pożyczkodawcy. Zmarł dłużnik, który winien nam był pieniądze. Co mamy teraz zrobić?
Będąc wierzycielem, w takiej sytuacji powinniśmy niezwłocznie postarać się namierzyć wszystkich spadkobierców zmarłego. Oto kilka sposobów, które mogą nam to umożliwić.
1. Wystosowanie zapytania do sądu spadku
Wierzyciel ma prawo wystosować zapytanie do sądu spadku. Sądem tym, co do zasady, jest sąd właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy.
Sąd powinien udzielić wierzycielowi, który wykaże swój interes prawny, informacji na temat stanu postępowania spadkowego, a także wglądu do akt. Wśród dokumentów tych odnaleźć powinniśmy dane wszystkich spadkobierców.
2. Sprawdzenie Rejestru Spadkowego
Rejestr Sądowy jest rozwiązaniem stosunkowo świeżym. Z tego powodu odnajdziemy w nim wyłącznie informacje o:
- notarialnych aktach poświadczenia dziedziczenia sporządzonych po 01.03.2009 r.;
- sądowych stwierdzeniach nabycia spadku wydanych po 08.09.2016 r.;
- europejskich poświadczeniach spadkowych wydanych w Polsce po 08.09.2016 r.
Zgodnie z informacją podaną na ich stronie internetowej, Rejestr Spadkowy nie zawiera przy tym dokumentów potwierdzających dziedziczenie, a jedynie informacje, gdzie takie dokumenty możemy znaleźć. Pomimo więc, że nie otrzymamy tu informacji o tym, kto nabył spadek, jako wierzyciel będziemy już wiedzieli, gdzie się zgłosić, aby dane te otrzymać.
3. Sprawdzenie Rejestru Testamentów
W tej samej witrynie co Rejestr Spadkowy odnajdziemy informacje o istnieniu Rejestru Testamentów. Brak tu jednak możliwości uzyskania danych online. Otrzymamy je jedynie za pośrednictwem dowolnie wybranego przez nas notariusza.
Notariusz ten, choć nie będzie w stanie sprawdzić dokładnej treści testamentu i danych wszystkich spadkobierców, przekaże informacje, czy zmarły dłużnik posiadał w ogóle testament oraz jeśli tak, to gdzie go złożył.
Jak komornik szuka spadkobierców?
Co do zasady, komornik samodzielnie nie szuka spadku osoby zadłużonej, a co za tym idzie również jego spadkobierców, którzy spadek otrzymali.
Zrobić to natomiast może wierzyciel, używając do tego opisanych wyżej sposobów i przekazując następnie tę informację komornikowi. Może on również zlecić to zadanie komornikowi (według ustalonych w przepisach zasad), który działać będzie, wykorzystując te właśnie metody.
Czy przepisanie mieszkania chroni przed komornikiem?
Sytuacja, w której dłużnik, w trosce o swój majątek i w obawie przed egzekucją komorniczą, wyzbywa się swojego majątku, jest sytuacją, która z perspektywy wierzyciela, jest skrajnie niesprawiedliwa. Z tego właśnie powodu w polskim systemie prawa istnieje instytucja skargi pauliańskiej, która z tą niesprawiedliwością walczy, chroniąc wierzycieli przed sprytnymi i nieuczciwymi dłużnikami.
Instytucję tę opisuje poniższy artykuł KC:
Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
paragraf 1 art. 527 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
Skarga pauliańska jest rodzajem powództwa, dzięki któremu wierzyciel może odzyskać od dłużnika pożyczone pieniądze nawet mimo faktu, że ten się ich wcześniej wyzbył. Wyzbycie się może przy tym nastąpić w najróżniejszej formie, w tym np. poprzez przepisanie na osobę trzecią posiadanej nieruchomości.
Czego nie może zająć komornik?
Komornik w trakcie egzekucji komorniczej może działać naprawdę szeroko. Przepisy prawa ustalają jednak jasno ograniczenia w tej działalności, w tym również dotyczące tego, czego zająć po prostu nie może.
Co więc nie podlega egzekucji? Oto najbardziej podstawowa lista:
- Sprzęty niezbędne do codziennego funkcjonowania (np. piekarnik, kuchenka mikrofalowa czy komputer, który wykorzystywany jest przez dłużnika do pracy lub przez jego dziecko do nauki);
- Rzeczy osobiste, takie jak ubrania (niemające ponadprzeciętnej wartości), a także kołdra, poduszki oraz pościel;
- Podstawowe zapasy żywności;
- Sprzęty rehabilitacyjne oraz inne konieczne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny (np. wózki inwalidzkie lub specjalistyczne łóżka medyczne);
- Sumy i świadczenia w naturze na pokrycie wydatków lub wyjazdów w celach służbowych;
- Świadczenia takie jak: świadczenie dobry start, świadczenia integracyjne, alimentacyjne, wychowawcze (w tym „500 Plus”), rodzinne, świadczenia z pomocy społecznej, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych oraz zasiłki dla opiekunów.
Kiedy komornik umarza długi?
Umorzenie długu to sytuacja, w której w wyniku porozumienia dłużnika z wierzycielem, ten drugi stwierdza zaniechanie dalszych roszczeń ws. nieopłaconego zobowiązania. Umorzenie oznacza przy tym trwałe zakończenie postępowania egzekucyjnego – a więc brak możliwości ponownego domagania się spłaty długu.
Dlatego ma ono miejsce najczęściej na wniosek dłużnika, który przedstawia uzasadnienie braku możliwości uregulowania windykowanej należności.
Do umorzenia może przy tym dojść tylko w niektórych, szczególnych okolicznościach, takich jak:
- Relatywnie niewielka wysokość długu wraz z odsetkami;
- Szczególnie trudna sytuacja życiowa dłużnika, której szanse na poprawę, a co za tym idzie także na spłacenie długu, są niewielkie. Sytuacją tego typu może być trwała niezdolność do pracy.
Zaznaczę tylko, że umorzenie długu leży wyłącznie w gestii wierzyciela, który na takie rozwiązanie może się zwyczajnie nie zgodzić.
Jak ukryć spadek przed komornikiem?
Komornik ma prawo do ściągania długu ze wszystkich składników majątku osoby zadłużonej, w tym również z otrzymanego przez nią spadku. Czy istnieje więc możliwość ukrycia takiego spadku przed komornikiem? Zupełnie i w pełni efektywnie nie, ale istnieje możliwość niemówienia mu o tym fakcie. W tym kontekście kluczowy jest moment otrzymania przez dłużnika spadku.
Jeżeli spadek został otrzymany jeszcze przed rozpoczęciem egzekucji komorniczej, dłużnik będzie musiał powiedzieć o nim komornikowi w momencie, w którym ustalany będzie jego majątek. Ukrywanie go na tym etapie działa na szkodę wierzyciela. Jest zatem zabronione i karalne.
Jeżeli jednak spadek został przez dłużnika otrzymany w trakcie trwającej już egzekucji komorniczej i po ustaleniu majątku, wierzyciel oraz komornik o spadku mogą się wcale nie dowiedzieć. Dłużnik nie ma też żadnego obowiązku do powiadomienia ich o tym fakcie. Tego rodzaju „ukrycie spadku” nie jest więc zabronione.
Jest jeszcze trzecia bardzo prawdopodobna sytuacja. Wierzyciel lub komornik dowiedzą się o otrzymanym przez osobę zadłużoną spadku. A wtedy już będą mieli narzędzia, aby egzekwować dług również i z tych środków.
Jak skutecznie zablokować egzekucję komorniczą?
Egzekucja komornicza to sformalizowane postępowanie, które prowadzone jest na podstawie przepisów Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego.
Dlatego jej wstrzymanie możliwe jest w jasno wynikających z przepisów przypadkach, przy:
- dobrowolnej spłacie długu przez dłużnika;
- zawarciu ugody pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem;
- umorzeniu postępowania egzekucyjnego (np. w wyniku umorzenia długu, na które zgodził się wierzyciel);
- zawieszeniu postępowania egzekucyjnego.
Aby skutecznie wstrzymać egzekucję komorniczą, musimy więc albo spłacić całą należność, albo zawrzeć z wierzycielem jakiegoś rodzaju porozumienie, albo doprowadzić do zawieszenia postępowania.
Zawezwanie do próby ugodowej — jaki wniosek?Marek Przybylski – ekspert finansowy Czerwonej-Skarbonki.plZawieszenie na wniosek dłużnika możliwe jest, gdy spełniona zostanie jedna z trzech poniższych przesłanek: sąd zawiesi w trybie natychmiastowym wykonalność tytułu wykonawczego, wstrzyma wykonanie tytułu wykonawczego lub dłużnik złoży zabezpieczenie konieczne według orzeczenia sądowego, do zwolnienia go od egzekucji.
Jak komornik dowiaduje się o spadku — podsumowanie
- Komornik, co do zasady, sam z siebie nie będzie poszukiwał informacji o spadku osoby zadłużonej. Dowie się o nim od wierzyciela lub samego dłużnika.
- Przyjęcie spadku zawsze wiąże się z przyjęciem przez spadkobiercę, przynajmniej części, zobowiązań finansowych, które posiadała osoba zmarła. Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza powoduje przy tym, że dziedziczony jest cały majątek z długiem, ale spadkobierca odpowiada za niego tylko do wysokości odziedziczonego majątku.
- Jedyną metodą na całkowite uniknięcie dziedziczenia długów jest zrzeczenie się przez spadkobiercę całości otrzymanego spadku.
- Komornik o posiadanym przez dłużnika majątku dowiaduje się podczas jednej z pierwszych faz wszczętego postępowania komorniczego. Majątku dłużnika może poszukiwać też później (jeżeli takie będzie uzasadnione polecenie wierzyciela).
- Sąd może zobowiązać dłużnika do wyjawienia całego swojego majątku. Robi to na podstawie wniosku o wyjawienie majątku, który składa wierzyciel i który podyktowany jest bezskutecznością egzekucji.
- Po śmierci dłużnika możliwe jest dowiedzenie się, kto jest jego spadkobiercą, poprzez wystosowanie zapytania do sądu spadku. Pomocne może być również sprawdzenie Rejestru Spadkowego, a także Rejestru Testamentów.
- Skarga pauliańska to rodzaj powództwa, dzięki któremu wierzyciel może odzyskać od dłużnika pożyczone środki nawet wówczas, gdy ten wcześniej się ich wyzbył (np. przepisując swoje mieszkanie na osobę trzecią).
- Co do zasady, nie ma możliwości ukrycia spadku przed komornikiem. Jeżeli jednak spadek nastąpił w trakcie trwającej już egzekucji komorniczej (i po ustaleniu majątku zadłużonego), jako dłużnik nie mamy prawnego obowiązku informowania o tym fakcie. Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo, że wierzyciel i komornik i tak się o tym dowiedzą;
FAQ: najczęściej zadawane pytania
Czy testament chroni przed komornikiem?
Czy można zrzec się spadku, gdy ma się komornika?
Jak zablokować działania komornika?
Po jakim czasie komornik wchodzi na pensję?
Kto informuje komornika o śmierci dłużnika?
Czy komornik może zamienić dług na karę pozbawienia wolności?
Polecamy: